Αναδημοσίευση στη μνήμη της Τασούλας Κατή
Η φωνή της κυρίας, από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, ακουγόταν ευγενέστατη, με το είδος της ευγένειας που τείνει να εκλείψει στις μέρες μας.
Μου είπε ότι τηλεφωνεί από την Αθήνα, ονομάζεται Αμαλία Κατή και έχει καταγωγή από τη Μεσσήνη. Το πιο όμορφο, όμως, ήταν ότι με περηφάνια μου δήλωσε πως είναι 98 χρόνων. Έτσι κανονίσαμε ένα ανοικτό ραντεβού για όταν κατέβει στη γενέτειρά της.
Στα χέρια της, λοιπόν, βρέθηκε το φύλλο του «Θάρρους» της 8ης Μαΐου 1943. Εκεί, σε κείμενο σχετικό με το «μνημόσυνο» για τον Κωστή Παλαμά που έγινε στο Νησί, περιλαμβάνεται το ποίημα, όπως αναφέρεται, μιας νέας ποιήτριας, της Τασούλας Κατή, η οποία το απάγγειλε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Η κα Αμαλία μού είπε πως η Τασούλα ήταν αδελφή της και έχει φύγει από τη ζωή.
Συνεννοηθήκαμε, λοιπόν, να αναδημοσιεύσουμε το κείμενο από το αρχείο του «Θ», στη μνήμη της Τασούλας.
Α.
ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ Κ. ΠΑΛΑΜΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ
Ήρθε με τη σειρά του και το Νησί για να προσφέρει στον Κωστή Παλαμά το θαυμασμό του για το έργο του, την ευγνωμοσύνη του και για ό,τι καλό, ωραίο και μεγάλο μάς άφησε, ένα μνημόσυνο που έγινε την Πέμπτη που μας πέρασε με πρωτοβουλία του γυμνασίου.
Θάπρεπε ίσως το μνημόσυνο αυτό να γίνει μ’ ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί ήταν υπόθεση που αφορούσε όχι μόνο τους καθηγητές και τους μαθητές του γυμνασίου, αλλά και τους ανθρώπους που διαβάζουν και έχουν την αξίωση να λέγονται διανοούμενοι και προοδευτικοί.
Γι’ αυτό μια πλατύτερη προσπάθεια απ’ αυτούς που σκέφτονται και διαβάζουν, θα μπορούσε ν’ αγκαλιάσει πιο πλατειά το έργο Εκείνου, που μετά τη φυγή του συνεχίζεται και πλάθει και αναπλάθει ψυχές και μορφώνει και γαλουχίζει τις γενεές και μας μιλά με τη γλώσσα των πιο μεγάλων ιδανικών αισθημάτων και σφυρηλατεί στ’ αμόνι της πλέριας ελληνικότητας την ελληνική παράδοση και ιστορία.
Σ’ αυτές ίσως τις στιγμές, τις γεμάτες ανησυχία, η σκέψη Εκείνου θα τις έκανε ιστορικές γεμίζοντάς τες με ελληνικό περιεχόμενο και θα μας έκανε για λίγο να νοιώσουμε τη θεία γαλήνη που μονάχα η πνευματικότητα της ποιητικής δημιουργίας του Κωστή Παλαμά μπορεί να προσφέρει, προσφορά ευγενικώτερη από τα μνημόσυνα και τους άδολους ενθουσιασμούς μας.
Ωστόσο και το γυμνάσιο παρουσιάστηκε με μίαν αρκετά επιμελημένη προσπάθεια για ό,τι άλλωστε νόμιζε καλό πως έπρεπε να κάμει σε μια τέτοια περίπτωση. Ο γυμνασιάρχης κ. Πανουσόπουλος προσπάθησε περιληπτικά να δώσει μιαν έννοια του Παλαμικού έργου και της πολύμορφης Παλαμικής ψυχής και νομίζω πως τα κατάφερε πολύ καλά.
Όλη γενικά η ομιλία του ήταν χρωματισμένη και προσαρμοσμένη στον αντικειμενικό σκοπό. Κάποια γλωσσικά ανακατέματα θα πέρασαν απαρατήρητα από το λίγο κοινό που τον άκουσε.
Έπειτα οι μαθητές με τις απαγγελίες διαλεχτών τραγουδιών του ποιητή συντροφεμένες με ανάλογες αναλύσεις ήταν πολύ επιτυχημένες.
Μια νέα ποιήτρια η Τασούλα Κατή απήγγειλεν ένα δικό της ποίημα πολύ όμορφο:
ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ
Πόσο οι δάφνες ταιριάζουν να
στολίσουν Εσένα με ταθάνατα φύλλα τους, Κωστή Παλαμά!
Τα δαφνόφυλλα τούτα τα χιλιοποτισμένα
με τις δόξες που η χώρα τούτη πάντα γεννά
*
Συ τραγούδι έχεις κάμει κάθε πόνο ή χαρά της,
στα τραγούδια σου ακόμη κι’ ένας ξένος θα βρει
κάθε αρχαία ή καινούργια θεϊκήν ομορφιά της,
της αιώνιας ψυχής της Συ είσαι εξαίσια φωνή.
*
Τώρα, όσα είχες με πάθος δω στη γη αγαπημένα
και φεγγάρια και κρίνα και μνημεία ιερά
όλα τάφησες κι όλα Σε θρηνούν πικραμένα
*
Μα η ψυχή μας σκιρτάει, γιατί φεύγεις να ζήσεις
με αθανάτους αντάμα σε παλάτια λαμπρά,
και μ’ ολόδροσες δάφνες τις παληές να στολίσεις.
Αυτό που έγινε για τον Κωστή Παλαμά, όμως, μια φιλολογική συγκέντρωση με μιαν ομιλία με αναλύσεις και απαγγελίες, θα μπορούσε να γίνεται τακτικά στο Νησί από τη νεολαία που είναι ικανή για πολλά, αλλά από έλλειψη λίγης θέλησης και από κάποια παραδομένη απροθυμία σε τέτοιου είδους ζητήματα αδρανεί αδικαιολόγητα. Ας ελπίσουμε πως το γυμνάσιο έδωσε την πρεμιέρα των φιλολογικών διαλέξεων με το μνημόσυνο του Κωστή Παλαμά.
Κώστα Γαρίνης
