Ο ιστός που κάλυπτε το κοινωνικό τοπίο έχει διαρραγεί παντού, πρόσωπα και σχέσεις δε θυμίζουν το χθες. Ο καθένας βλέπει τον άλλον διαφορετικά, βλέπει και τον εαυτό του διαφορετικό. Κάποιοι έχουν σκύψει το κεφάλι, άλλοι φαίνονται σκεφτικοί και, τέλος, κάποιοι άλλοι συνεχίζουν να βρίσκονται σε έπαρση και στην κοσμάρα τους.
Η ελληνική οικονομία βιώνει μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Το εισόδημα των εργαζομένων έχει μειωθεί δραματικά. Επικρατεί βαθιά ύφεση και αύξηση της ανεργίας. Οι νέοι έχουν ήδη συνειδητοποιήσει ότι στη σημερινή και αυριανή συγκυρία δεν πρόκειται να βρουν την επαγγελματική προοπτική όπως την είχαν σχεδιάσει. Χάνουν οριστικά τη δυνατότητα να ασκήσουν ένα επάγγελμα με βάση τις σπουδές τους και μεταναστεύουν. Η μεσαία τάξη σπρώχθηκε οικονομικά βίαια προς τα κάτω, η δε κατώτερη οικονομικά τάξη μετατράπηκε σε τάξη νεόπτωχων και υφίσταται πρόβλημα επιβίωσης.
Επί σειρά ετών ζούσαμε μια ψευδαίσθηση ευημερίας που στηριζόταν στον υπερδανεισμό. Δανειζόμασταν, δανειζόμασταν, τελικά όμως χρόνο δανειζόμασταν μέχρι να συμβεί το μοιραίο. Μετά την είσοδο της χώρας στην ευρωζώνη και στο ευρώ δεν είχαμε αντανακλαστικά προσαρμογής. Οι κυβερνήσεις δεν επεξεργάστηκαν ούτε καν σε θεωρητικό επίπεδο το πώς όφειλε να κινηθεί η χώρα μας. Δε στάθηκαν ούτε απολογιστικά, αλλά και ούτε απολογητικά στην πορεία τους. Μετά το στόχο της εισόδου της χώρας στην ευρωζώνη και στο ευρώ δεν υπήρξε κάποιος εθνικός στόχος. Δεν υπήρξε μια πολιτική πρόταση παραγωγικής ανασύνταξης της χώρας. Ζούμε σε μια χώρα που η συνήθεια και η γνωριμία υπερισχύει του νόμου.
Αν θέλουμε σωστή επανίδρυση του κράτους θα πρέπει η κουλτούρα κυβερνητικής συνεργασίας να γίνει πλέον συστατικό στοιχείο του πολιτικού μας συστήματος. Με πολύ πειστικό τρόπο φαίνεται ότι έχει παρέλθει οριστικά το σχήμα των μονοκομματικών κυβερνήσεων στη χώρα μας. Ο συνδικαλισμός, αλλά κυρίως το κομματικό σύστημα, όπως έχει δομηθεί, αποτελεί ένα σύστημα κλειστών ακροατηρίων, με την ανάπτυξη των μηχανισμών ως βασικών εργαλείων και με μοναδικό σκοπό την ανέλιξη των στελεχών τους. Αυτό δε βοηθά να συμβεί η επανίδρυση ούτε στο κράτος, αλλά ούτε και στην κοινωνία.
Η λύση στο πρόβλημα της χώρας δε βρίσκεται σε μονοκομματικές αλήθειες ούτε σε αγωνιστικούς ανέξοδους παλιάς κοπής βερμπαλισμούς, βρίσκεται στην ενίσχυση των κοινωνικών κινημάτων για εμβάθυνση της δημοκρατίας και στη σύνθεση και διαμόρφωση ενός «προγράμματος» που θα βγάλει το συντομότερο δυνατό διάστημα τη χώρα από το σκοτάδι της ύφεσης και που θα θέσει στην πρώτη γραμμή τη στήριξη των κοινωνικών στρωμάτων που έχουν βρεθεί στη σκοτεινή πλευρά της απόλυτης φτώχειας, της ασύνορης ανέχειας και της απώλειας κάθε ελπίδας. Στο χώρο της οικονομίας δεν επικρατούν πλέον κανονικές συνθήκες, επικρατούν συνθήκες τρομοκρατίας. Εδώ πλέον ισχύει αυτό που λένε «ο θάνατος σου, η ζωή μου».
Οι ιδεολογίες είναι κοινωνικές κατασκευές προκειμένου να οριοθετήσουν κινητοποιήσεις, βάζοντας διεκδικητικό πρόσημο στην κοινωνική και πολιτισμική εξέλιξή μας. Στην πράξη, όμως, ο αγώνας είναι άνισος ή «βρώμικος», η δε διεκδίκηση είναι κάθετη και συντεχνιακή. Ο κάθε κλάδος αγωνίζεται για την πάρτη του. Αυτό έχουν δείξει οι άνισες αμοιβές των εργαζομένων. Ανύπαρκτη αξιοκρατία και ας είχε γίνει σύνθημα και αυτή.
Ίσως η κρίση να αποτελεί και «βήμα» για να αναστοχαστούμε επί της ουσίας της πολιτικής, να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας και να τα διορθώσουμε. Η αριστερή σκέψη σίγουρα έχει φαντασία και παράγει ιδεολογία. Αν θέλει, όμως, να μην οδηγηθεί σε φθίνουσα οριακή χρησιμότητα, θα πρέπει οι άνθρωποι που κινούνται στο χώρο της ευρύτερης αριστεράς να προσανατολίσουν την πυξίδα τους κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αποτυπώνουν σωστά την πραγματικότητα λέγοντας τα σύκα σύκα και την σκάφη σκάφη.
Η χώρα μας σήμερα βιώνει τη νέα εποχή της υψηλής διακινδύνευσης και της παρατεταμένης αβεβαιότητας. Κι ενώ πριν λίγα χρόνια βρισκόμασταν σε πορεία εθνικής ευφορίας για τη συμμετοχή μας στο στενό πυρήνα των πιο αναπτυγμένων χωρών, ξαφνικά βρεθήκαμε σε ένα ξέφωτο μόνοι μας και με τον ορίζοντα γύρω μας βαριά συννεφιασμένο.
Μπορεί στη χώρα μας να γεννήθηκε η δημοκρατία, μπορεί ο διάλογος, η διεκδίκηση να αποτελούν εργαλεία που ρυθμίζουν και δίνουν λύσεις στα καθημερινά προβλήματα, όμως δεν πρέπει να αγνοήσουμε ότι πολλές φορές σε αυτήν τη χώρα καταχραστήκαμε την δημοκρατία. Πάντα η έννοια του ταξικού και η έννοια του εθνικού είχαν σχέσεις πολιτικά και ιδεολογικά περίεργες. Εκεί που θεωρούσαμε ότι θα ενωθούν οι εργαζόμενοι όλων των χωρών σε ένα πρωτόγνωρο νέο σχήμα δημοκρατίας και σε μια πλατιά λεωφόρο κοινωνικής προόδου και χειραφέτησης του ανθρώπου, παρατηρούμε να ενώνεται το διεθνές κεφάλαιο, αίροντας όλες τις μεταπολεμικές κοινωνικές κατακτήσεις, αλλά και αμφισβητώντας θεμελιώδη δικαιώματα του σύγχρονου εργαζόμενου πολίτη. Δυστυχώς, παγκοσμίως επικρατεί πολιτική φτώχεια, δεν υπάρχουν πλέον ηγέτες πολιτικοί, με αποτέλεσμα ανεξέλεγκτα να κυβερνά το κεφάλαιο. Σε αυτό έχουν συμβάλει τα μέγιστα τα ΜΜΕ, προπαγανδίζοντας εύκολα και σε σύντομο χρόνο, καθιστώντας τον πλανήτη μας μια μεγάλη γειτονιά.
Βρισκόμαστε σε μια δυναμική και επιθετική φάση του καπιταλισμού, χωρίς να διαφαίνονται εκείνα τα συλλογικά υποκείμενα – δηλαδή τα πολιτικά κόμματα – που θα μπορούσαν να σηκώσουν το βάρος μιας αποτελεσματικής αντεπίθεσης. Τα κοινωνικά κινήματα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τους πολιτικούς φορείς ούτε και να δώσουν κάποια άμεση προοπτική. Ωστόσο, ο ρόλος τους είναι σημαντικός και μπορούν να καλλιεργήσουν μια κουλτούρα αμφισβήτησης στη σημερινή έκφραση της βαρβαρότητας του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου, μπορούν να προάγουν μια αγωνιστική στάση ζωής που μπορεί να κυοφορήσει την ανάπτυξη ριζοσπαστικών πολιτικών ρευμάτων στην κοινωνία «καζίνο» που ζούμε.
Του Θεόδωρου Σταυριανόπουλου
Υ.Γ.1. Πολλές συμπτώσεις μαζί ποτέ δεν αποτελούν σύμπτωση.
Υ.Γ.2. Ποτέ δεν είναι αργά να γίνεις αυτό που θα μπορούσες να είχες γίνει.
Υ.Γ.3. Υπάρχει άλλη μια Ελλάδα διάσπαρτη σε όλον τον κόσμο που δραστηριοποιείται επαγγελματικά με επιτυχία. Η δημιουργία ενός Υπερυπουργείου Απόδημου Ελληνισμού θα ήταν χρήσιμο.
