Αναπτυξιακός & ΕΣΠΑ – Οι άθλοι του Έλληνα επιδοτούμενου επενδυτή
Κατά καιρούς, και σίγουρα με την ευκαιρία της έναρξης κάθε νέας προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ ή νέου Αναπτυξιακού Νόμου, εκτοξεύονται υποσχέσεις (που μέχρι σήμερα παραμένουν υποσχέσεις) για… εξαφάνιση των καθυστερήσεων στους ελέγχους πληρότητας – νομιμότητας φακέλων και τη συγκριτική αξιολόγηση, καθώς και την πιστοποίηση επενδυτικών δαπανών – πληρωμή των διαφόρων προγραμμάτων. Έτσι και τώρα, με την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 (του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027) και του νέου Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022. Μάλιστα, κάθε φορά υπάρχει από τους «εκάστοτε κυβερνώντες» απόλυτη αναγνώριση του προβλήματος και ολοκληρωτική παραδοχή ότι οι καθυστερήσεις διαδικασιών είναι τροχοπέδη ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα, ουσιαστικά οι… ίδιοι «κυβερνώντες» κάθε 6-7 χρόνια (το αργότερο) υπόσχονται ότι θα αλλάξουν τον κακό… εαυτό τους. Ότι το… «τρένο της ανάπτυξης» θα το κάνουν… υπερηχητικό.
ΕΝΑ ΜΟΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Το πρόγραμμα «Ενίσχυση της ίδρυσης / εκσυγχρονισμού ΜΜΕ επιχειρήσεων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με έμφαση στην καινοτομία και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 2014 – 2020» προκηρύχθηκε το Σεπτέμβριο του 2020 (Απόφαση Πρόσκλησης 2859 / 15 -9-2020).
Είχε προϋπολογισμό (δημόσια ενίσχυση – επιδότηση) μόλις 9.500.000 ευρώ με ανώτατο δυνατό προϋπολογισμό ανά πράξη – αίτηση επιχείρησης τα 330.000 ευρώ και επιδότηση 198.000 ευρώ (60%). Που σημαίνει ότι μπορούσαν να έχουν τύχη (να εγκριθούν) συνολικά για όλη την Περιφέρεια Πελοποννήσου 47 (10 ανά νομό) μόλις αιτήσεις, με ανά αίτηση αιτούμενο προϋπολογισμό 330.000 ευρώ ή 79 αιτήσεις (15 ανά νομό) με ανά αίτηση αιτούμενο προϋπολογισμό 200.000 ευρώ ή 158 (31 ανά νομό) με ανά αίτηση αιτούμενο προϋπολογισμό 100.000 ευρώ.
Παρά το μικρό προϋπολογισμό του προγράμματος δόθηκε γενναία παράταση. Ενώ η αρχική προκήρυξη όριζε προθεσμία κατάθεσης αίτησης χρηματοδότησης την 11η Δεκεμβρίου 2020, με την Απόφαση της Περιφέρειας Πελοποννήσου 3856 / 3-12-2020 τροποποιείται η ημερομηνία λήξης της προθεσμίας λήξης υποβολής προτάσεων από 11/12/2020 σε 08/02/2021.
Έτσι, ο «επενδυτικός συνωστισμός» μεγάλωσε ακόμα περισσότερο.
Κι εκεί που η Περιφέρεια θεωρούσε μάλλον «πολιτικό όφελος» την παράταση, σίγουρα θα το έχει μετανιώσει, καθώς τελικά κατάφερε να βγάλει τον τελικό «κατάλογο εγκρίσεων και απορρίψεων», δηλαδή τα αποτελέσματα του ποιος εγκρίνεται και επιδοτείται, ένα ολόκληρο χρόνο μετά! Οι σχετικές αποφάσεις (υπ’ αριθμό πρωτοκόλλου 441336 και 441333, αντίστοιχα) φέρουν ημερομηνία 31/12/2021.
Και μετά ξεκίνησε η διαδικασία των ενστάσεων… «Επενδυτική κόλαση»! Βρισκόμαστε σήμερα στον Ιούλιο του 2022, δηλαδή ενάμιση χρόνο μετά! Και σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, «δεν αποκλείεται να φθάσουμε και στο 2023»!
Δηλαδή, όσοι λίγοι «δικαιωθούν» στις ενστάσεις τους και λάβουν τελικά έγκριση, πότε θα πρέπει να ολοκληρώσουν την υλοποίηση της επενδυτικής τους πρότασης, το 2025 (24μηνη προθεσμία); Φυσικά, δε γίνεται, καθώς το ΕΣΠΑ 2014-2020 θα έχει οριστικά τελειώσει… Άρα, μήπως δεν υπάρχουν εγκρίσεις ενστάσεων, όσο και εάν υπάρχουν βάσιμες και δικαιολογημένες ελπίδες σε λίγους και «κάποιες ελπίδες» σε εκατοντάδες ενιστάμενους;
Τότε, γιατί για δύο χρόνια τουλάχιστον (2021 και 2022) οι υπηρεσίες της Περιφέρειας θα «παλεύουν να κοροϊδεύουν» τους ενιστάμενους με εξέταση των ενστάσεων, με επιτροπές και καθαρογραφές αποφάσεων επί των ενστάσεων και πάει λέγοντας…
Και εάν πάλι, μερικές ενστάσεις γίνουν αποδεκτές, γιατί κάποιοι δεν μπορεί, θα έχουν δίκιο (καθώς και οι αξιολογητές «άνθρωποι είναι και λάθη κάνουν»), τι θα έχει να πει η Περιφέρεια; «Συγγνώμη για την ταλαιπωρία»;
Και τι να πει και ο «κακομοίρης» ο επενδυτής, που ξεκίνησε το 2020 κάνοντας αίτηση χρηματοδότησης και πρέπει να περιμένει τρία χρόνια για να δει τι «στο καλό θα κάνει»;
Πλήρωσε συμβούλους και μελέτες (τεχνικο-οικονομικές και μηχανικών), έκανε έξοδα ωρίμανσης (για να πάρει και καλύτερη βαθμολογία) και τελικά –εάν δεν ξεκίνησε την επένδυση «μόνος και έρημος» στηριζόμενος μόνο στις δυνάμεις του- τον πρόλαβε και η πανδημική κρίση και ο πόλεμος…
Και φυσικά, όλες οι παραπάνω αποφάσεις κοινοποιούνται στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων (Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων).
ΤΙ ΓΙΝΟΤΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΝΟΜΟ
Με το προηγούμενο Αναπτυξιακό Νόμο (Ν. 4399/2016) ο χρόνος ελέγχου του επενδυτικού φακέλου υποψηφιότητας (Πληρότητα – Νομιμότητα – Αξιολόγηση, με βάση τη σχετική προκήρυξη του καθεστώτος / υποπρογράμματος), δηλαδή από τη στιγμή λήξης της προθεσμίας κατάθεσης του επενδυτικού φακέλου μέχρι και τη δημοσίευση του προσωρινού πίνακα κατάταξης (κατά φθίνουσα σειρά βαθμολογίας με δυνατότητα υποβολής τυχόν ενστάσεων από την πλευρά των επενδυτικών Φορέων), ξεπερνούσε σε κάθε περίπτωση τους 12 μήνες, ανερχόταν ακόμα και σε 18 μήνες, ενώ έφθανε και τους 24 μήνες!
Παραδείγματος χάριν, επενδυτικός φάκελος που κατατέθηκε 27/01/2020 (λήξη προθεσμίας 31/01/2020) έλαβε την απόφαση υπαγωγής (έγκρισης) στις 11/05/2021!
Δηλαδή, κάποιος που μέσα στο 2019 ολοκλήρωσε σχεδιασμό και φάση ωρίμανσης ενός επενδυτικού έργου και κατέθεσε υποψηφιότητα στο καθεστώς – υποπρόγραμμα «τουρισμός» τον Ιανουάριο του 2020, έπρεπε να περιμένει μέχρι ακόμα και 24 μήνες για να περάσει στη φάση της υλοποίησης της σχεδιαζόμενης επένδυσής του.
Όμως, «είναι τρελή» αυτή η καθυστέρηση, μάλιστα σε ένα τόσο ραγδαία μεταβαλλόμενο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον. Δέστε μόνο τα τελευταία 15 χρόνια: Από την άνοδο στην κατρακύλα της οικονομικής κρίσης, αμέσως μετά στην πανδημία και «καπάκι» στο πόλεμο… Ένας και ενάμισης χρόνος καθυστέρησης είναι πολύ μεγάλος χρόνος! Σχεδόν ο χρόνος υλοποίησης της επένδυσης κινδυνεύει να είναι εντελώς διαφορετικός (ξένος) από εκείνο του σχεδιασμού της επένδυσης (και των ευκαιριών και απειλών και αναγκών της αγοράς).
ΤΙ ΥΠΟΣΧΕΤΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
Ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος υπόσχεται πλήρη αλλαγή στις διαδικασίες και, κυρίως, την απόλυτη συρρίκνωση των καθυστερήσεων.
Σύμφωνα με το νέο Ν. 4887/2022, γίνονται «υπερηχητικές» οι ταχύτητες για τις διαδικασίες αξιολόγησης, υπαγωγής και ελέγχου των επενδυτικών σχεδίων, καθώς μέρος των διαδικασιών ανατίθεται στον ιδιωτικό τομέα (ορκωτούς ελεγκτές) σε μια προσπάθεια ουσιαστικής επιτάχυνσης των διαδικασιών και αντιμετώπισης της ενισχυμένης γραφειοκρατίας.
Συγκεκριμένα, κάθε επενδυτικό σχέδιο με προϋπολογισμό άνω των 700.000.000 ευρώ θα ανατίθεται ως προς την αξιολόγηση, ένταξη και παρακολούθηση υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του σε ιδιώτη ορκωτό ελεγκτή, ενώ για τα επενδυτικά σχέδια κάτω του ποσού αυτού, ο επενδυτής θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει είτε ορκωτό ελεγκτή είτε τις αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειάς του.
ΝΕΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ: ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΕ 45 – 55 ΗΜΕΡΕΣ
Στόχος του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων είναι η έγκριση των επενδυτικών σχεδίων που υποβάλλονται να μην ξεπερνά τις 60 ημέρες, έναντι των 600 και περισσοτέρων ημερών που ήταν ο μέσος χρόνος τα προηγούμενα χρόνια.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 19 (Όργανα και Διαδικασία Αξιολόγησης) του Ν. 4887/2022 (Νέος Αναπτυξιακός Νόμος): «Η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων εκκινεί από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και ολοκληρώνεται με το αποτέλεσμα του ελέγχου αξιολόγησης από την Επιτροπή Αξιολόγησης εντός προθεσμίας: α. σαράντα πέντε (45) ημερών από τη λήξη του καθεστώτος, για τις περιπτώσεις της συγκριτικής αξιολόγησης, β. τριάντα (30) ημερών για τις περιπτώσεις της άμεσης αξιολόγησης».
Στο τέλος της ίδιας παραγράφου ορίζεται ότι «στις περιπτώσεις υπέρβασης των ως άνω ορίων, ο έλεγχος αξιολόγησης ανατίθεται, με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σε ανεξάρτητο ορκωτό ελεγκτή από το Μητρώο Ορκωτών – Λογιστών. Ο ορκωτός ελεγκτής οφείλει το αργότερο εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την ανάθεση, να ολοκληρώσει την αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων».
ΤΙ ΓΙΝΟΤΑΝ ΜΕ ΤΟ ΕΣΠΑ 2014-2020
Πρώτο μεγάλο θέμα ήταν η αοριστία και η «τυχαιότητα» του χρόνου προκήρυξης των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.
Οι προκηρύξεις των επιμέρους προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020 έβγαιναν (δημοσιεύονταν) όταν το έκρινε το υπουργείο Ανάπτυξης. Όταν ήταν έτοιμο γραφειοκρατικά, όταν το έκρινε ο υπουργός, όταν πίεζαν οι προθεσμίες απορροφήσεων, όταν έρχονταν εκλογές…
Οι υποψήφιοι επενδυτές δεν μπορούσαν να ξέρουν πότε θα «έσκαγε» το πρόγραμμα στο οποίο θα μπορούσαν να υποβάλλουν αίτηση για ενίσχυση – επιδότηση της σκοπούμενης επένδυσής τους. Με απλά λόγια, δεν μπόρεσαν ποτέ να προγραμματίσουν συγκεκριμένα.
Τώρα, αρχομένου εντός ολίγου (πρώτες προκηρύξεις) του ΕΣΠΑ 2021 – 2027, η «νέα υπόσχεση» είναι ότι σε τακτά χρονικά διαστήματα θα δημοσιεύεται κατάσταση υπό προκήρυξη προγραμμάτων και θα ακολουθούνται από προδημοσιεύσεις, έτσι ώστε ο υποψήφιος επενδυτής να γνωρίζει έγκαιρα πότε θα έχει πρόγραμμα που τον αφορά, αλλά και να έχει επαρκή χρόνο προετοιμασίας – ωρίμανσης του επενδυτικού του έργου, για να έχει έτοιμο φάκελο υποψηφιότητας προς κατάθεση.
Το δεύτερο μεγάλο θέμα, και για το ΕΣΠΑ 2014-2020, ήταν πάντα οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης δαπανών – πληρωμής σε κάθε επιμέρους πρόγραμμα.
Παραδείγματος χάριν: Το πρόγραμμα «ΠΕΠ Πελοποννήσου – Καινοτομία» είχε προθεσμία ολοκλήρωσης της κατάθεσης προτάσεων την 8η Φεβρουαρίου 2021. Η Απόφαση Ένταξης στο πρόγραμμα φέρει Αριθμό Πρωτοκόλλου 4410000/31-12-2021. Οι ενστάσεις είχαν 15ήμερη προθεσμία υποβολής. Οι αποφάσεις επί των ενστάσεων δεν είναι ακόμα έτοιμες! Και δε θα είναι έτοιμες πριν από το καλοκαίρι! Δηλαδή, ο «δύστυχος» ο επενδυτής κατέθεσε αίτηση – φάκελο προς χρηματοδότηση πριν από 15 ολόκληρους μήνες και είναι ακόμα στο… περίμενε! Πλάκωσε και ο πόλεμος, άλλαξαν τα δεδομένα και τι να περιμένεις πλέον…
ΕΣΠΑ 2021-2027: ΑΝΟΙΧΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΣΕΙΡΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ
Τώρα, το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 υπόσχεται να αλλάξει τους κανόνες υλοποίησης για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027.
Σύμφωνα με το νέο σχεδιασμό, δε θα υπάρχουν προσκλήσεις με καταληκτικές ημερομηνίες υποβολής επενδυτικών σχεδίων, αλλά οι νέες προσκλήσεις θα είναι ανοικτές, δηλαδή χωρίς καταληκτική ημερομηνία υποβολής των σχεδίων και η ένταξη των επενδυτικών σχεδίων στα διάφορα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ θα γίνεται με τήρηση της σειράς προτεραιότητας (FIFO).
ΤΟ ΣΙΓΟΥΡΟ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΕΧΑΣΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ
Η πιο χρονοβόρα διαδικασία σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ και Αναπτυξιακού μέχρι σήμερα είναι εκείνη της λήψης της απόφασης υπαγωγής. Αρκετά συντομότερη (άμα ληφθεί υπόψη και η κατάσταση πανδημίας) ήταν και είναι η διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης των επενδυτικών δαπανών και πληρωμής τους. Μάλιστα, μετά την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης μέρους ή ολόκληρης της επένδυσης, η εκταμίευση της επιδότησης είναι άμεση και σίγουρη.
Η μόνη περίπτωση καθυστέρησης ή περικοπής ή και μη πληρωμής είναι ΜΟΝΟ η μη συμμόρφωση με τον οδηγό εφαρμογής – προκήρυξη προγράμματος. Όλα τα άλλα «είναι προφάσεις εν αμαρτίαις» του διαμαρτυρόμενου…
