Το βιβλίο «Τετράκις εις θάνατον – Η δηλητηριάστρια της Μάνης» του Μεσσήνιου Παναγιώτη Γιαννουλέα ρίχνει φως σε μια σειρά εγκλημάτων της Μάνης μέσα από προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, καθώς και διηγήσεις συγγενών των θυμάτων.
Την περίοδο της δεκαετίας του ’60, όταν η Ελλάδα είχε αρχίσει να αφήνει πίσω της τη βαριά σκιά που σκέπαζε ολόκληρη τη χώρα η μέχρι πρότινος Γερμανοϊταλική Κατοχή, στο μικρόκοσμο της Μεσσηνιακής Μάνης εκτυλίσσονταν τραγικές ιστορίες, που έμελλε να καταγραφούν στις πιο μαύρες σελίδες του τόπου.
Αφορμή για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, άλλωστε, ήταν η εξιστόρηση των δολοφονιών που διέπραξε η πρώτη Ελληνίδα κατά συρροή δολοφόνος και η τελευταία γυναίκα που εκτελέστηκε στην Ελλάδα, μιας και ο τρόπος δράσης της και οι δολοφονίες που διέπραξε συντάραξαν την κοινή γνώμη ολόκληρης της Μεσσηνίας εκείνη την εποχή.
Παράλληλα, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς κατέγραψε ο Τύπος της δεκαετίας του 1960 την κατάληξη της πρωταγωνίστριας. Συγκεκριμένα, το «Θάρρος» ανέφερε στις σελίδες του την 11η Απριλίου 1965 χαρακτηριστικά: «Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΡΙΑ ΕΚ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ ΛΕΥΚΤΡΟΥ. Εξετελέσθη χθες η Αικατερίνη Δημητρέα. ΕΙΧΕ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΘΕΙ ΤΕΤΡΑΚΙΣ ΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΝ ΔΙΑ ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 1962».
Ας δούμε, όμως, τι έχει να προσθέσει ο συγγραφέας Παναγιώτης Γιαννουλέας, τόσο για τη συγγραφή του βιβλίου όσο και για την ίδια την πρωταγωνίστρια των ιστοριών που ξετυλίγονται στις σελίδες του.
-Πείτε μας δύο λόγια για το πώς οδηγηθήκατε στην αστυνομική λογοτεχνία και ιδιαίτερα στη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου;
Αρχικά να πω ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα στο παραλιακό χωριό Στούπα της Μεσσηνιακής Μάνης. Από μικρή ηλικία, από το Δημοτικό ακόμα, διάβαζα όποιο περιπετειώδες ανάγνωσμα έπεφτε στα χέρια μου. Το πρώτο ήταν ο «Μικρός Ήρωας». Στο Γυμνάσιο εξακολούθησα να διαβάζω αστυνομικά, και γενικά βιβλία με ιστορίες μυστηρίου. Τη δεκαετία του ’60 ανακάλυψα τον Γιάννη Μαρή. Τα βιβλία του με συνάρπασαν και καθόρισαν και τη συγγραφική μου πορεία. Έτσι, όταν αισθάνθηκα την ανάγκη να ασχοληθώ με τη συγγραφή, ήταν λογικό να στραφώ στην αστυνομική λογοτεχνία.
Το «Τετράκις εις θάνατον – Η δηλητηριάστρια της Μάνης», από τις εκδόσεις ΚΥΦΑΝΤΑ, είναι το 5ο μυθιστόρημά μου.
-Πώς θα περιγράφατε τη δηλητηριάστρια ως κοινωνικό ων;
Η δηλητηριάστρια ζούσε σχεδόν απομονωμένη. Με ελάχιστους έκανε παρέα. Ίσως είχε επηρεαστεί από τη βαριά αρρώστιά της. Έπασχε από ημιπληγία. Τη θυμάμαι να περπατάει με σκυφτό το κεφάλι, το αριστερό χέρι κρεμασμένο στο σώμα της, ενώ έσερνε το αριστερό της πόδι. Οι συγχωριανοί της τη λυπούνταν και όσοι μπορούσαν, τη βοηθούσαν. Θα έλεγα ότι ζούσε στο περιθώριο της τοπικής κοινωνίας.
-Θεωρείτε ότι τα κίνητρά της ήταν τα ίδια για φόνο;
Τα κίνητρα των δολοφονιών της ήταν δύο ειδών: Το πρώτο, και βασικότερο, αναφερόταν σε περιουσιακά στοιχεία. Ζητούσε επίμονα από τη μάνα της να της μεταβιβάσει το σπιτάκι, στη Στούπα, που έμενε με την κόρη της, κάτι που εκείνη, καθώς και ο αδερφός της αρνούνταν. Αφορούσε ακόμα και εκείνους που, κατά τη γνώμη της, επηρέαζαν αρνητικά τη μάνα της πάνω σε αυτό το θέμα.
Το δεύτερο κίνητρο αφορούσε όλους εκείνους που θεωρούσε ότι της έκαναν κάποιο κακό ή είχε κάποια λογομαχία μαζί τους. Στο τέλος κατέληξε να μισεί όλους τους συγχωριανούς της. Στην ανάκριση του δικαστηρίου που ακολούθησε των φόνων της, ομολόγησε ότι σκόπευε να ποτίσει με παραθείο τα κόλλυβα στο μνημόσυνο του αδερφού της, οπότε θα εξόντωνε όλο το χωριό.
-Αποτελεί «λύτρωση» για εσάς η συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου;
Από αρκετά χρόνια πριν σκεφτόμουν να γράψω αυτή την ιστορία, αλλά πάντα το ανέβαλα, αν και είχα κάνει τη σχετική έρευνα. Ήταν μια ιστορία που ποτέ δεν έφυγε από το μυαλό μου. Τα τελευταία χρόνια φίλοι συγγραφείς, αλλά και συγχωριανοί μου, κάποιοι από τους οποίους είχαν ζήσει εκείνα τα τραγικά γεγονότα, με προέτρεπαν κατά καιρούς να γράψω την ιστορία. Καθοριστική για τη συγγραφή του μυθιστορήματος ήταν η ώθηση των συγγενών των θυμάτων. Έτσι, παρόλο που έχουν περάσει εξήντα ολόκληρα χρόνια από τότε, αποφάσισα να γράψω την ιστορία, δίνοντάς της μυθιστορηματική μορφή. Προχωρώντας, όμως, τη συγγραφή, κατάλαβα ότι δεν ήταν καθόλου εύκολο το εγχείρημα. Ξαναζούσα έντονα εκείνες τις τραγικές στιγμές. Κατά κάποιον τρόπο, ναι, αποτελεί λύτρωση για μένα η συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, δεδομένου ότι και η μητέρα μου παραλίγο να ήταν «παράπλευρη απώλεια» στις δολοφονίες της πρωταγωνίστριας.
-Πιστεύετε ότι υπάρχουν κατάλοιπα συμπεριφορών όπως της πρωταγωνίστριας στη σημερινή κοινωνία; Πόσο εφικτό θα ήταν κάτι τέτοιο σήμερα; (Από άποψη έγκυρης και έγκαιρης ιατρικής διάγνωσης των θυμάτων συγκριτικά με τότε, έγκαιρης συνειδητοποίησης για το τι συμβαίνει από τους περίοικους, αλλά και δράσης των Αρχών)
Σήμερα συχνά αναφέρονται στην ειδησεογραφία ειδεχθή εγκλήματα, πολλές φορές για ασήμαντη αφορμή. Από ιατρικής άποψης η διάγνωση της αιτίας θανάτου είναι πολύ πιο εύκολη σήμερα, συγκριτικά με τη δεκαετία του ’60. Και τότε, όμως, στην περίπτωση της δηλητηριάστριας υπήρχαν τα συμπτώματα που μπορούσαν να οδηγήσουν πιο έγκαιρα στη σωστή διάγνωση, ότι δηλαδή οι θάνατοι οφείλονταν σε δηλητηρίαση.
Όσον αφορά στις αστυνομικές Αρχές, όταν έγινε γνωστό ότι οι θάνατοι των τεσσάρων θυμάτων, μετά τη νεκροτομή στις σορούς τους, οφείλονταν σε δηλητηρίαση, κινήθηκαν γρήγορα και εξιχνίασαν την υπόθεση με τη βοήθεια και των τοπικών αρχών.
Οι συγχωριανοί της δηλητηριάστριας δεν την είχαν υποπτευθεί, γιατί αυτή αποδείχτηκε μεγάλο ταλέντο στην υποκριτική. Έπαιζε με επιτυχία πότε το ρόλο της θλιμμένης, πότε της δυστυχισμένης, πότε της απελπισμένης, ενώ στις κηδείες των θυμάτων της έδειχνε να υποφέρει, κρύβοντας καλά τα πραγματικά της αισθήματα.
-Θεωρείτε ότι η πρωταγωνίστρια οδηγείται, έστω και καθυστερημένα, στην αυτογνωσία ή φοράει προσωπείο ως τις τελευταίες της στιγμές;
Νομίζω ότι όταν κάποιος αντικρίζει το τέλος, συνειδητοποιεί τι έπραξε και ίσως μετανοεί κιόλας. Πάντως, η δηλητηριάστρια στην ερώτηση του προέδρου του Δικαστηρίου κατά την απολογία της, αν μετανοεί για τις πράξεις της, με διστακτική φωνή απάντησε ότι μετανοεί. Ποιος ξέρει, λοιπόν, αν το εννοούσε πραγματικά ή απλά το είπε νομίζοντας ότι έτσι θα ελάφρυνε τη θέση της.
-Ποια θεωρείτε ότι θα ήταν η πορεία της δηλητηριάστριας εάν ίσχυαν εκείνη την εποχή οι σύγχρονες δικαστικές ποινές; Πριν απαντήσω στην ερώτηση θέλω να πω ότι, όπως γράφει ο Τύπος της εποχής, η δίκη διεξήχθη κατά άψογο τρόπο. Όσον αφορά στις ποινές, θεωρώ ότι θα ήταν οι ανώτερες προβλεπόμενες, δηλαδή τέσσερις φορές ισόβια για τις τέσσερις δολοφονίες και ποινή κάθειρξης για τη μια απόπειρα δολοφονίας.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
