Η Χαρά Κουλοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θουρία. Από μικρή κατάλαβε την αγάπη της για τα παιδιά και τη διδασκαλία, κι έτσι όταν έφτασε η ώρα να επιλέξει τι θέλει να σπουδάσει, δεν προβληματίστηκε και πολύ. Διάλεξε το Παιδαγωγικό χωρίς πολλές σκέψεις.
Βρέθηκε, λοιπόν, στην Πάτρα, όπου σπούδασε στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η αγάπη της για τα παιδιά, και ειδικότερα την Ειδική Εκπαίδευση, την οδήγησε να συνεχίσει τις σπουδές της αυτή τη φορά στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, απ’ όπου έλαβε τον αντίστοιχο μεταπτυχιακό τίτλο.
Από το 2018 έχει επιστρέψει στη Μεσσηνία και εργάζεται ως εκπαιδευτικός σε Δημοτικά Σχολεία, υποστηρίζοντας παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Το «Θάρρος» μίλησε μαζί της με αφορμή την έκδοση του πρώτου της παραμυθιού. Ωστόσο, δεν είναι ένα συνηθισμένο παραμύθι, αφού πρωταγωνιστής είναι ο Σταύρος, ένας μαθητής της που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού. Στόχος της είναι να μας κάνει να γνωρίσουμε αυτά τα παιδιά, να τα αγκαλιάσουμε και, τελικά, να ευαισθητοποιηθούμε. Παράλληλα, το συγκεκριμένο παραμύθι αποτελεί χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των γονιών και των εκπαιδευτικών.
Καμιά φορά χρειαζόμαστε κι εμείς οι μεγάλοι ένα παραμύθι που θα μας πει απλοϊκά το αυτονόητο
-Πείτε μας πώς μπήκε η συγγραφή στη ζωή σας και έπειτα, γιατί παραμύθι;
Όλα ξεκίνησαν από μία τοπική ενημερωτική ιστοσελίδα. Μέσα από την αρθρογραφία και τη συμμετοχή μου στην ομάδα αυτή, συνειδητοποίησα πως μου αρέσει να γράφω και να επικοινωνώ τις σκέψεις μου. Ακολουθώντας το νέο αυτό κόσμο που ανοίχτηκε μπροστά μου, συνέχισα να αρθρογραφώ περιστασιακά σε αθηναϊκή ιστοσελίδα, όποτε ένιωθα την ανάγκη να αποτυπώσω και να μοιραστώ έναν προβληματισμό μου.
Έπειτα, μέσα από τη δουλειά μου ως εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με παιδιά που βλέπουν τον κόσμο λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι εμείς.
Ένα από αυτά τα παιδιά ήταν ο Σταύρος, ένας μαθητής της Β’ τότε τάξης, που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού. Όσα βιώσαμε μαζί με ενέπνευσαν να γράψω τη δικιά του ιστορία, με στόχο τη δημιουργία ενός βίντεο, το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί την Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης για τον Αυτισμό. Όταν ολοκλήρωσα τη συγγραφή της ιστορίας του, ήξερα ότι πλέον έχω μπροστά μου ένα παραμύθι. Ένα παραμύθι με πρωταγωνιστή τον Σταύρο, μέσα από το οποίο τα παιδιά θα μπορούσαν να τον γνωρίσουν καλύτερα.
Πάντα μου άρεσαν τα παραμύθια. Ως εκπαιδευτικός αντιλαμβάνομαι την παιδαγωγική τους αξία, αλλά και ευρύτερα ως ενήλικη καταλαβαίνω τη σημασία τους. Άλλωστε, όπως είπε ο μεγαλύτερος παραμυθάς, «τα παραμύθια γράφονται για να κοιμούνται τα παιδιά αλλά και για να ξυπνάνε οι ενήλικες».
-Δεν είναι ένα απλό παραμύθι, όμως, καθώς θέλετε να περάσετε κάποια μηνύματα… Ποια είναι αυτά;
Τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν κάποια χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά τους που διαφέρουν αρκετά από τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Το διαφορετικό πάντα τρομάζει και γίνεται δύσκολα αποδεκτό. Έτσι, μέσα από το παραμύθι μου θέλησα να μιλήσω για τη διαφορετικότητα. Να γνωρίσουν τα παιδιά ένα αγόρι που συμπεριφέρεται διαφορετικά από αυτό που εμείς έχουμε ορίσει ως συνηθισμένο. Να αντιληφθούν πως καμιά φορά τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Πως ο καθένας έχει τις δικές του ανάγκες, το δικό του τρόπο σκέψης, τις δικές του αδυναμίες και δυνάμεις. Αρκεί να θέλεις να ακούσεις, να αφουγκραστείς το διαφορετικό, να κατανοήσεις. Μέσα από την ιστορία του μικρού ήρωα, μπορούν να δουν τα συναισθήματά τους προσωποποιημένα, ως κάτι που παλεύουμε να διαχειριστούμε, να αντιμετωπίσουμε. Συνειδητοποιούν ότι όλοι δίνουμε καθημερινά τις δικές μας μάχες σιωπηλά. Παίρνουν παράδειγμα από τον ήρωα της ιστορίας, σφίγγουν τις γροθιές τους και μαθαίνουν να μην τα παρατάνε. Θέλησα, επίσης, να προσεγγίσουν την έννοια της φιλίας και της ενσυναίσθησης. Την αξία του να έχεις κάποιον να σε στηρίζει, να σε αποδέχεται, να σε καταλαβαίνει στις όμορφες και τις άσχημες μέρες σου, γιατί υπάρχουν κι αυτές!
-Ουσιαστικά δεν είναι ένα απλό παραμύθι για παιδιά, αφού απευθύνεται και στους γονείς και τους δασκάλους…
Ένα παραμύθι είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια γονιών και εκπαιδευτικών. Μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για παιχνίδι και ψυχαγωγία, αλλά και αφορμή για συζήτηση, προβληματισμό, προσέγγιση δύσκολων εννοιών για τα παιδιά, όπως αυτής του αυτισμού και της διαφορετικότητας γενικότερα, που αφορά η ιστορία του ήρωά μου.
Μάλιστα, στη σελίδα του παραμυθιού στο Facebook υπάρχουν φύλλα εργασίας μέσα από τα οποία εκπαιδευτικοί και γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν με τους μικρούς μας αναγνώστες δημιουργικά το παραμύθι, να διασκεδάσουν, να παίξουν, να ζωγραφίσουν και να εμβαθύνουν στις έννοιες της διαφορετικότητας, της φιλίας, της πίστης στον εαυτό μας.
Εκτός, όμως, από τα παραπάνω, πιστεύω πως είναι ένα παραμύθι που μπορεί να «διδάξει» και τους ίδιους. Καμιά φορά χρειαζόμαστε κι εμείς οι μεγάλοι ένα παραμύθι που θα μας πει απλοϊκά το αυτονόητο. Πολλές φορές διακρίνεις περισσότερο φόβο, άρνηση, προκατάληψη στα μάτια των μεγάλων, παρά σε εκείνα των παιδιών. Τα παιδιά μπορούν να αγαπήσουν και να αγκαλιάσουν το διαφορετικό. Εμείς είμαστε αυτοί που δίνουμε το λανθασμένο παράδειγμα και όντας πρότυπα γι’ αυτά, τα επηρεάζουμε. Η αποδοχή, η κατανόηση, το ενδιαφέρον πρέπει να κατακτηθούν πρώτα από τους ενήλικες. Μέσα από την ιστορία του Σταύρου ίσως συνειδητοποιήσουν ότι είναι σημαντικό να σκύβουμε στα παιδιά, να προσπαθούμε να δούμε μέσα από τα δικά τους μάτια τον κόσμο. Τι χρειάζονται, τι τα φοβίζει, για τι είναι ικανά. Και να τους δώσουμε τη στήριξη και τη βοήθεια που χρειάζονται.
Η αποδοχή, η κατανόηση, το ενδιαφέρον πρέπει να κατακτηθούν πρώτα από τους ενήλικες
-Γιατί θεωρείτε τελικά ότι όλοι κοιτούν τα παιδιά επιφανειακά;
Σίγουρα παίζει ρόλο η έλλειψη γνώσης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης. Αλλά το πιο σημαντικό είναι η απουσία ενδιαφέροντος και προσοχής. Έχουμε την τάση να μην εμβαθύνουμε βλέποντας μια συμπεριφορά. Απαιτεί λιγότερο κόπο όταν βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα. Βάζουμε άκριτα ταμπέλες, επαναπαυόμαστε σε αυτές, εναποθέτουμε αλλού τις ευθύνες και απαλλασσόμαστε από την όποια ανάγκη για δράση, στήριξη, προσπάθεια. Χαρακτηρίζουμε ένα παιδί τεμπέλικο, ζωηρό, κουτό, κακομαθημένο. Δε βλέπουμε την αιτία, το υπόβαθρο, τις λεπτομέρειες. Ένα παιδί παραμελημένο που διψά για προσοχή, ένα παιδί που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί όσα βιώνει, που μπορεί να δυσκολεύεται ή να βλέπει τον κόσμο διαφορετικά σε σχέση με μας. Έχουμε μάθει να βλέπουμε τον κόσμο από το δικό μας ύψος, μέσα από τα δικά μας μάτια. Ίσως λίγο εγωιστικά, υποτιμώντας τις ανάγκες των παιδιών και τη σπουδαιότητα του ρόλου μας.
-Μπορεί να αλλάξει αυτό;
Φυσικά! Απαιτείται ενσυναίσθηση και ειλικρινές ενδιαφέρον. Χρειάζεται να σκύψουμε κοντά τους να μας ψιθυρίσουν για τις αόρατες μάχες τους. Να μπούμε στα παπούτσια τους. Να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε όσα βιώνουν. Να παρατηρήσουμε, να ρωτήσουμε, να θελήσουμε πραγματικά να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν. Δε λέω πως είναι ένας εύκολος δρόμος αυτός της κατανόησης, της αποδοχής, του ενδιαφέροντος. Μα είναι σίγουρα πιο ανθρώπινος. Αναγκαίος.
-Ο σούπερ ήρωάς σας αλλάζει τα παραπάνω;
Πιστεύω πως μπορεί να τα αλλάξει. Αυτό εύχομαι! Πως μπορεί να αποτελέσει την αφορμή παιδιά και μεγάλοι να αναρωτηθούν για τις εντυπώσεις που σχημάτιζαν βλέποντας μια διαφορετική συμπεριφορά.
Μάλιστα, γνώρισα παιδιά μέσα από παρουσιάσεις του παραμυθιού σε σχολεία που ταυτίστηκαν προς έκπληξή τους με τον ήρωα και φώναξαν πως νιώθουν πιο δυνατά. Και παιδιά που συνειδητοποίησαν πως στην τάξη τους υπάρχουν σούπερ ήρωες σαν τον Σταύρο, που πλέον φαντάζουν αλλιώς στα μάτια τους. Που πλέον θα τα αγκαλιάζουν, γιατί κατάλαβαν το μυστικό τους…
-Τα σχέδιά σας;
Θα ήθελα να ταξιδέψει το παραμύθι μου σε όσα περισσότερα παιδικά χέρια γίνεται. Να αποτελέσει αφορμή παιδιά όπως ο Σταύρος που βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά να ταυτιστούν με τον ήρωα και να πάρουν δύναμη. Να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά τις μάχες που γίνονται στα σιωπηλά με αόρατους εχθρούς. Να πιστέψουν στη δύναμη του εαυτού τους και στη δύναμη της φιλίας. Να αγκαλιάσουν το διαφορετικό, να αποκτήσουν ενσυναίσθηση.
Εύχομαι, επίσης, να καταφέρω να ασχοληθώ περαιτέρω με το παιδικό βιβλίο. Είναι ένας μακρύς δρόμος και εγώ είμαι ακόμα στην κορδέλα της αφετηρίας. Θα ήθελα να αποκτήσω περισσότερες γνώσεις γύρω από τη συγγραφή και να έχω τη δυνατότητα να τις μοιράζομαι μέσα από όμορφα βιβλία με τους γύρω μου.
Θα ήθελα, τέλος, να σας ευχαριστήσω για τη δυνατότητα που μου δώσατε να σας συστήσω τον ήρωά μου…
Το οπισθόφυλλο του παραμυθιού
Έχουμε μάθει να κοιτάμε τα παιδιά επιφανειακά.
Δάσκαλοι, γονείς, βλέπουμε τα παιδιά βάζοντας ταμπέλες. Δεν έχουμε μάθει να κοιτάμε προσεκτικά. Να ψαχουλεύουμε και τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Να σκύβουμε κοντά τους να μας ψιθυρίσουν για τους εχθρούς που πολεμάνε.
Αντί να δίνουμε χρόνο, συγχώρεση, βοήθεια, γινόμαστε κι εμείς οι κακοί στις δικές τους ιστορίες.
Το μυστικό για τους μεγάλους είναι να ακούς…
Το μυστικό για τους μικρούς είναι να καταλαβαίνεις πόσο δυνατός είσαι και να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες όπως ένας σούπερ ήρωας.
Σημεία πώλησης
Τη «Σύντομη ιστορία ενός σούπερ ηρώα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Έναστρον», μπορεί κάποιος να προμηθευτεί στα βιβλιοπωλεία «Κλεψύδρα», «Μακρής 1928» και «Βιβλιόπολις» στην Καλαμάτα, αλλά και σε πολλά άλλα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία σε όλη την Ελλάδα.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
