Όσοι περνούν από το Πάρκο του ΟΣΕ είναι βέβαιο ότι θα έχουν προσέξει και θα αναρωτιούνται για το βαγόνι που μετατράπηκε σε θέατρο…
Προσωπικά παρατήρησα το Θέατρο Βαγόνι από την πρώτη στιγμή που άρχισε να δημιουργείται κατά την περασμένη χρονιά, με κάποιο σκεπτικισμό για τις δυνατότητές του.
Η πορεία του διέλυσε ευχάριστα αυτές τις αμφιβολίες και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά αφού πίσω από αυτή την προσπάθεια βρίσκεται η «δοκιμασμένη» Αυτοσχέδια Σκηνή και η καταξιωμένη σκηνοθέτιδα, Μαρία Σκαφιδά, η οποία και ανέλαβε να μας ξεναγήσει σε αυτό το ξεχωριστό τρένο της τέχνης και του πολιτισμού. Η ίδια δε …μασάει τα λόγια της (όταν βρίσκει αφορμή σε σχετική ερώτηση) να αναφερθεί στο ΔΗΠΕΘΕΚ και την εχθρική στάση του καλλιτεχνικού διευθυντή της προς τους ντόπιους ηθοποιούς και σκηνοθέτες.
Κυρίως όμως ρίχνει γέφυρες, ξεκαθαρίζοντας ότι το Θέατρο Βαγόνι είναι ένας ανοικτός χώρος καλλιτεχνικής έκφρασης και προσκαλεί καλλιτέχνες και ομάδες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, να προσθέσουν τις ιδέες τους, να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Ήδη, δε, το Θέατρο Βαγόνι συνεργάζεται με το Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS, τον σύλλογο φίλων ΑμΕΑ ΣΥΦΑΜΕΑ και το Σύλλογο Γονέων ΑμΕΑ «Η Υπομονή».
Τα μαθήματα και οι άλλες δράσεις της Αυτοσχέδιας Σκηνής, που εμπλουτίζονται συνεχώς, απευθύνονται σε παιδιά, έφηβους και ενήλικες και το ευρύτερο κοινό είχε την ευκαιρία να γνωρίσει πιο άμεσα το Θέατρο Βαγόνι, μέσα από τη συμμετοχή του σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο πρόγραμμα της Ανθοκομικής Έκθεσης, τις διαδραστικές παραστάσεις «Το βαγόνι του Κλόουν» και «Το βαγόνι του Αρλεκίνου» και το κουκλοθέατρο «H Mαργαρίτα η Βιολέτα και το κακό μαύρο πρόβατο». Η Μαρία Σκαφιδά τονίζει τη σημασία του θεατρικού παιχνιδιού, της ομαδικής δουλειάς και των άλλων θεατρικών δράσεων στην απελευθέρωση της έκφρασης, στο μοίρασμα και στη συνύπαρξη μικρών, αλλά και μεγάλων.
Το Θέατρο Βαγόνι ήρθε να εκπληρώσει ένα όνειρο της Καλαματιανής ηθοποιού και σκηνοθέτιδας, (παραπέμπει στο Θέατρο Τρένο στο Ρουφ) και παρ’ ότι περιορισμένο ως χώρος, ανοίγει τους ορίζοντες της Αυτοσχέδιας Σκηνής. Την προσπάθεια στηρίζει το ΔΣ, επικεφαλής του οποίου είναι η Σοφία Δαμήλου και συμμετέχουν οι Eυγενία Λαμπροπούλου, Αγγελική Γεωργοπούλου, Βάσω Σκιαδά και η ίδια η Μαρία Σκαφιδά, όμως η ανάγκη περαιτέρω βοήθειας από τους φορείς είναι αναγκαία.
Ας μας τα πει όμως καλύτερα η ίδια…
-Πώς ξεκίνησε η ιδέα και πώς επιλέχθηκε ο χώρος;
H πρόταση έγινε από το Δήμο Καλαμάτας, όταν λόγω κορονοϊού, με κλειστά θέατρα, υπήρχε μεγάλη δυσκολία συντήρησης του χώρου που είχαμε, στο ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω το δήμαρχο κύριο Θανάση Βασιλόπουλο, που αναγνώρισε την πορεία μας και μας παραχώρησε αυτόν τον χώρο.
-Στο μικρό διάστημα που λειτουργεί το θέατρο Βαγόνι έχετε καταφέρει πολλά. Περίμενες αυτή την πορεία και ανταπόκριση;
Για να είμαι ειλικρινής δεν περίμενα αυτήν την ανταπόκριση. Από τις πρώτες κιόλας αναρτήσεις μας σχετικά με το Θέατρο Βαγόνι, τα σχόλια ήταν πολύ θετικά. Άλλωστε το συγκεκριμένο βαγόνι, ήταν κατεστραμμένο χρόνια και η παρουσία μας εκεί, έδωσε ζωή στο χώρο και αναβάθμισε το σημείο. Κατά γενική ομολογία, σήμερα, αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα σημεία του πάρκου. Επίσης η ιδέα, είχε πολλή μεγάλη αποδοχή και από τους επισκέπτες της πόλης. Η σελίδα μας στο Google τον πρώτο μήνα λειτουργίας του βαγονιού, είχε 4.000 προβολές και περίπου 500 άτομα είδαν τις οδηγίες στο χάρτη για να επισκεφθούν το χώρο.
-Πόσο διαφορετική είναι αυτή η προσπάθεια από άλλες δουλειές που έχεις κάνεις στο παρελθόν;
Νομίζω πως είναι η συνέχεια της πορείας μου στην πόλη. Θεωρώ τον εαυτό μου «καλλιτέχνη του δρόμου» που βρίσκεται πάντα μέσα στην κοινωνία και τους ανθρώπους. Το Βαγόνι, είναι σε ένα σημείο περάσματος, σε έναν πιο κεντρικό δρόμο, από αυτόν που ήμουν μέχρι τώρα. Για μένα είναι ένα σημείο συνάντησης, που υπόσχεται ένα ταξίδι μακριά από την καθημερινότητα και τα βάρη της.
-Ποιοι είναι οι στόχοι και ποιο το όραμα της Μαρίας Σκαφιδά μέσα από το θέατρο Βαγόνι;
Θα ήθελα το Θέατρο Βαγόνι να γίνει σημείο αναφοράς για την πόλη. Ήδη σχολεία που επισκέφθηκαν την πόλη και πέρασαν από το πάρκο, μας ζήτησαν να επικοινωνήσουμε την δουλειά μας με τα σχολεία της Ελλάδας, έτσι ώστε, να προγραμματίζουν επισκέψεις στο Βαγόνι για να παρακολουθήσουν παραστάσεις. Επίσης δεχόμαστε τηλεφωνήματα, από όλη την Ελλάδα, ανθρώπων που έρχονται ως επισκέπτες, για να κλείσουν θέση σε μια παράσταση μας! Με την κατάλληλη στήριξη από τους αρμόδιους φορείς του Πολιτισμού, στον Δήμο και στην Περιφέρεια, μπορεί το θέατρο βαγόνι, να αποτελέσει πόλο έλξης για τους επισκέπτες. Η κίνηση μας, για τη δημιουργία του «Θεάτρου Βαγόνι», όπως μας επισήμανε πρόσφατα μια καθηγήτρια πανεπιστημίου, αποτελεί παράδειγμα για αυτό που ονομάζουμε «διαχείριση πολιτισμού». Οι δράσεις μας θέλουμε να επεκταθούν και σε άλλους τομείς του πολιτισμού, εκτός από το θέατρο. Ήδη έχουμε δημιουργήσει θεατρική δανειστική βιβλιοθήκη, από Σεπτέμβριο θα έχουμε λέσχη ανάγνωσης, έχουμε το live αυτού του Σαββάτου με κιθάρα και είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις από καλλιτέχνες της πόλης για να παρουσιάσουν την δουλειά τους στο βαγόνι. Στόχος μας είναι, να μπορέσουν οι ντόπιοι καλλιτέχνες να βρουν το χώρο τους, να συναντήσουν άλλους καλλιτέχνες, και με την κατάλληλη στήριξη, να έχουν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν την δουλειά τους πέρα από τα όρια της Καλαμάτας. Ελπίζω σε μια υποστήριξη του «καλλιτεχνικού προϊόντος» της πόλης.
-Τι δυσκολίες υπάρχουν στο εγχείρημά σας;
Οι δυσκολίες μας είναι κυρίως οικονομικές, και ειδικά σε αυτήν την συγκυρία, λόγω πανδημίας, με κλειστά θέατρα ή με θέατρα που υπολειτουργούν. Οι μικρές σκηνές σαν αυτή που φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε στο Βαγόνι δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν. Οι χρηματοδοτήσεις από την περιφέρεια και τον Δήμο σε πολιτιστικούς φορείς σαν την «Αυτοσχέδια Σκηνή» έχουν ταυτιστεί με την δημιουργία κάποιου φεστιβάλ, που καλώς υπάρχουν, αλλά νομίζω πως έχουμε υπεραρκετά. Αν όλα πάνε καλά με την πανδημία, και είμαστε σε θέση να λειτουργήσουμε κανονικά από Σεπτέμβριο, θα καταθέσουμε τις προτάσεις μας στον Δήμο και την Περιφέρεια, προκειμένου να στηριχθεί το «Θέατρο Βαγόνι».
-Η Καλαμάτα και η Μεσσηνία αγαπούν το θέατρο; Θεωρείς ότι οι δουλειές που γίνονται από τις διάφορες ομάδες και το ΔΗΠΕΘΕΚ έχουν ποιότητα και ο κόσμος έχει καλλιτεχνική παιδεία;
Έχει γίνει αξιόλογη δουλειά από τα ερασιτεχνικά σχήματα της πόλης με αποτέλεσμα η Μεσσήνιοι να αγαπούν το θέατρο και να παρακολουθούν τις παραστάσεις. Σε ότι αφορά το ΔΗΠΕΘΕΚ, στα δέκα χρόνια που είμαι στην πόλη, έχει μια εσωστρέφεια και έχει απομακρυνθεί από την πόλη. Με την πρόσληψη του καλλιτεχνικού διευθυντή, το 2018 αν δεν κάνω λάθος, είχαμε την ελπίδα πως αυτό θα άλλαζε, και ότι θα γινόταν μια προσπάθεια από τον Κύριο Μαργαρίτη, ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία (είχε μάλιστα και δικό του θέατρο στην Αθήνα, το θέατρο της Άνοιξης), να αναδειχθεί το δυναμικό της πόλης και να υποστηριχθούν οι καλλιτέχνες και τα σχήματα της Καλαμάτας. Δυστυχώς αυτό δεν έγινε. Το πρώτο καλοκαίρι μετά την πανδημία, που υπήρχε μεγάλη ανάγκη, από ντόπιους ηθοποιούς να απασχοληθούν στο ΔΗΠΕΘΕΚ, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους, γιατί δεν επέλεξε ηθοποιούς από την Καλαμάτα, απάντησε πως δεν έχουν τα φόντα για να υπηρετήσουν αυτούς τους ρόλους. Ας κρίνουν οι αναγνώστες σας, την ηθική που διέπει τον κύριο Μαργαρίτη, σε μια στιγμή που κυριολεκτικά κάποιοι καλλιτέχνες κινδύνευσαν να βρεθούν στο δρόμο, να απαντάει με επίθεση προς τους ηθοποιούς, αμφισβητώντας την καλλιτεχνική τους αξία, ενώ εκείνος απολαμβάνει όλα τα προνόμια και δεν μένει στιγμή απλήρωτος. Και αναρωτιέμαι πως έβγαλε αυτό το συμπέρασμα, όταν δεν έχει παρακολουθήσει θέατρο όσο είναι στην πόλη. Επίσης σε πρόσφατο σχόλιό του στα social media ανέφερε πως τα ερασιτεχνικά σχήματα έχουν κόσμο επειδή πάνε να δουν τον δικό τους άνθρωπο, υποτιμώντας την δουλειά των συναδέλφων του Καλαματιανών επαγγελματιών σκηνοθετών. Τα ΔΗΠΕΘΕ από την δημιουργία τους, από την Μελίνα Μερκούρη, έχουν σαν στόχο την ανάδειξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας των καλλιτεχνών της κάθε πόλης. Υπάρχει και στο καταστατικό της ίδρυσης τους.
-Οι υποθέσεις Λιγνάδη και Φιλιππίδη και το κίνημα me too στο θέατρο τι αντίκτυπο έχει στο χώρο και που πιστεύεις ότι θα οδηγήσει όλο αυτό;
Το θέατρο και οι τέχνες γενικότερα είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Όλο αυτό που γίνεται με την υπόθεση Λιγνάδη και Φιλιππίδη, τις αντιδράσεις από το χώρο του θεάτρου και η θέση του σωματείου των ηθοποιών, για αυτά τα θέματα, εκφράζουν την κοινωνία, που πλέον επιθυμεί κάτι να αλλάξει. Αντί κάποιοι να ταυτίζουν αυτές τις αντιδράσεις, με κομματικές σκοπιμότητες, θα πρέπει να δουν πως είναι απαίτηση της κοινωνίας η δικαιοσύνη και η ισονομία.
-Ποια δουλειά σου ξεχωρίζεις;
Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα που παίξαμε το 2019 πριν τον κορονοϊό. Ήταν μια παράσταση, που συμμετείχε στο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου με βραβείο καλύτερης παράστασης και β’ γυναικείου ρόλου.
-Υπάρχει κάποιο έργο που θέλεις πολύ να σκηνοθετήσεις;
Περισσότερο σκέφτομαι συγγραφείς παρά έργα. Είναι κάποιοι συγγραφείς με τους οποίους νιώθω πως συνδέομαι και μπορώ να τους σκηνοθετήσω. Όπως είναι ο Πιραντέλο, ο Λόρκα, ο Ψαθάς, κ.α. Είναι όμως κάποιοι , όπως ο Μπέκετ ή ο Πίντερ, που δεν νιώθω την σύνδεση που χρειάζομαι για να κατανοήσω σε βάθος τα έργα τους.
ΜΑΡΙΑ ΣΚΑΦΙΔΑ
Οι σπουδές και το καλλιτεχνικό έργο της
Η Μαρία Σκαφιδά κατάλαβε από πολύ νεαρή ηλικία ότι ο χώρος του θεάτρου ήταν ο «προορισμός» της ζωής της και ξεκίνησε εντατικές σπουδές. Είναι απόφοιτος της Ανώτερης Δραματικής Σχολής «Μαίρης Βογιατζή Τσάγκα», έχει μαθητεύσει ακόμη στο Εργαστήρι «Θεατρική Τέχνη» με δασκάλους τον Ιάκωβο Ψαρά και τον Τίτο Βανδή, στο Studio Nama Ελένης Σκότη και έχει παρακολουθήσει μια σειρά από σεμινάρια, όπως: Υποκριτική με βάση τον Αυτοσχεδιασμό με τους Ελένη Σκότη, Βικτώρια Χαραλαμπίδου και Γιώργο Παλούμπη, Υποκριτική στον Κινηματογράφο με τον Ανέστη Χαραλαμπίδη, Κινησιολογία με τον Σίμωνα Πάτροκλο Φωνή με τη Βούλα Ξύγκη, Τραγούδι με την Ήρα Χαραλαμπίδου, Ιστορία θεάτρου με τον Σέργιο Αλεξόπουλο, Υποκριτική με βάση τον Αυτοσχεδιασμό πάνω στον “Βυσσινόκηπο” του Τσέχωφ με την Ελένη Σκότη, Αυτοσχεδιασμό με την Ελένη Σκότη, Κινηματογραφική Υποκριτική με τη μέθοδο “Μιχαήλ Τσέχωφ” με τον Ανέστη Χαραλαμπίδη, Κινηματογραφική Υποκριτική με την τεχνική της “Άμεσης Συνύπαρξης” με τον Ανέστη Χαραλαμπίδη και Υποκριτική με τον Δημήτρη Καταλειφό.
Έχει σκηνοθετήσει τα παρακάτω έργα:
1. «Η πτώση του Δον Ζουάν» του Βαλεντίν Κρασνογκόροβ
2. «Σίρλεϋ Βάλεντάιν» του Γουίλυ Ράσελ.
3. «Μαύρη Παρηγοριά» του Νικολάου Λάσκαρη
4. «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική» της Χρύσας Σπηλιώτη.
5. Τα μονόπρακτα «το προξενιό της Αντιγόνης» και «η κωμωδία της μύγας» του Βασίλη Ζιώγα.
6. «30 min. performance (devised theatre βασισμένο σε αυτοσχεδιασμούς)
7. «Εντελώς αναξιοπρεπές» του Βασίλη Κατσικονούρη
8. «Ξύπνα Βασίλη» του Δημήτρη Ψαθά
9. « Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε» του Λουίτζι Πιραντέλλο
10. «Όνειρα χρυσαφένια, όνειρα τενεκεδένια» της Ιφιγένειας Κυργιώ (παιδική παράσταση)
11. «Στο σαλόνι του Σουρή» (δραματοποίηση ποιημάτων του Γ.Σουρή)΄
12. «Μπροστά Νταλίκα» devised theatre
13. «Φιλοκτήτης» του Γιάννη Ρίτσου
14. «Αυτό είναι το πρόβλημα σου» μονόπρακτα του Χάρολντ Πίντερ
Η Μαρία Σκαφιδά ως ηθοποιός έπαιξε στα έργα:
· «Ονειρεύομαι» στο Θέατρο «Επί Κολωνό» σε σκηνοθεσία Ανδρέα Τζινέρη.
· «Stand Up Comedy» με την ομάδα της Λουκίας Ρικάκη
· «Stand Up Comedy» στο Athens Comedy Club
· «Ξύπνα Βασίλη» (Δημ.Ψαθά) θέατρο Αργώ σκην. Υβόννη Μαλτέζου
· «Πώς έμαθα να οδηγώ» (Paula Vogel) θέατρο εντροπία σε σκην. Σήφη Βαρδάκη
· «Στάθης» (Αγνώστου Κρητός) Δημοτικό Θέατρο Ρεθύμνου σε σκην. Ζήνωνα Ζανέτου
· «Δούλες» (Jean Zene) Θέατρο του Νέου Κόσμου σε σκην. Στέλιου Μάινα
· «Φιλοκτήτης» του Γιάννη Ρίτσου. Θεατρικό αναλόγιο. Αυτοσχέδια σκηνή
Επίσης, στις καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες της Μαρίας Σκαφιδά συγκαταλέγονται τα παρακάτω:
· Ίδρυσε το 2012 την θεατρική ομάδα «αυτοσχέδια σκηνή».
· Διδάσκει υποκριτική για οχτώ χρόνια στο θεατρικό εργαστήρι της ομάδας. Πάνω από 150 μαθητές έχουν φοιτήσει μέχρι σήμερα στο θεατρικό εργαστήρι. Μαθητές του εργαστηρίου φοιτούν σε δραματικές σχολές, και ένας απόφοιτος του εργαστηρίου έπαιξε σε παράσταση της Κατερίνας Ευαγγελάτου (Φάουστ)
· Aπο το 2016 ξεκίνησε να διδάσκει σε εφήβους, και σήμερα έχει δημιουργήσει εξαμελή θεατρική ομάδα εφήβων. Το 2018 η ομάδα ανέβασε το έργο «Αναζητώντας την Όντρευ» της Σόφι Κινσελλά, με θέμα το Bulling στα σχολεία.
· Έχει μεταφράσει τo έργο του Willy Russel “Shirley Valentine” και το έργο “Η πτώση του Δον Ζουάν και έχει επιμεληθεί τη θεατρική διασκευή στο μυθιστόρημα για εφήβους «Αναζητώντας την Όντρευ» της Σόφι Κινσελλά
· Έχει επεξεργαστεί δραματουργικά τρία έργα «devised theatre», τα οποία έχουν παρουσιαστεί, με επιτυχία, στο χώρο της ομάδας αλλά και σε bar της πόλης.
· Έχει συμμετάσχει σε σεμινάρια αφήγησης παραμυθιού με την αφηγήτρια «Λίλλυ Λαμπρέλλη» και εδώ και δύο χρόνια αφηγείται παραμύθια με συνοδεία μουσικής, για ενήλικες και μεγάλα παιδιά, στο χώρο της ομάδας, σε κήπους και, βεράντες της πόλης.
· Όταν η Καλαμάτα ήταν υποψήφια για πολιτιστική πρωτεύουσα πρότεινε την δημιουργία θεατρικής ομάδας με συμμετέχοντες ευπαθής ομάδες, η οποία μπήκε στην πρόταση υποψηφιότητας της πόλης.
· Στα πλαίσια της επιμόρφωσης και της εξέλιξης της, παρακολουθεί, μαθήματα χαρακτικής με τον Χρήστο Βελισσάρη (απόφοιτο της σχολής Καλών Τέχνών)
· Έχει σχεδιάσει το λογότυπο της καλλιτεχνικής της ομάδας.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
