Χαρακτηριστική στο λιμάνι της Καλαμάτας η εικόνα των ψαράδων, με τα παραταγμένα καΐκια τους ευθεία στο μόλο του Πανελληνίου, να περιμένουν υπομονετικά από νωρίς κάθε πρωί τους πρώτους πελάτες για την ψαριά που έχουν βγάλει.
Από τη μια, το γεγονός ότι η τέχνη του ψαρέματος αποτελεί για τους περισσότερους «πατρική κληρονομιά» και, από την άλλη, η μεγάλη τους αγάπη γι’ αυτό, γίνονται κινητήριος δύναμη για να συνεχίσουν, ακόμα και αν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα είναι περισσότερες από κάθε άλλη φορά.
Το «Θάρρος» βρέθηκε στο λιμάνι της Καλαμάτας. Εκεί συνομίλησε με τους ψαράδες της περιοχής για τις δυσκολίες του επαγγέλματός τους, αλλά και την ανταπόκριση του κόσμου στην αγορά φρέσκων ψαριών.
Δημήτρης Μαούνος
«Ο κόσμος έχει κόψει πάρα πολύ να ψωνίζει»
Καλαματιανός στην καταγωγή και μεγαλωμένος στην ίδια πόλη, ο κύριος Δημήτρης Μαούνος φέτος συμπληρώνει τριάντα χρόνια ενασχόλησης με το ψάρεμα. Ξεκινώντας στην αρχή ως χόμπι, βοηθώντας τον πατέρα του, με το πέρασμα των χρόνων έγινε καθημερινή συνήθεια και προϋπόθεση επιβίωσης για τον ίδιο και την οικογένειά του.
Όπως παραδέχεται, παρά τις δυσκολίες που είναι ολοένα και περισσότερες λόγω της ακρίβειας που έχει εισβάλει στις ζωές όλων, «η αγάπη μου για το ψάρεμα είναι ο λόγος για τον οποίο συνεχίζω. Από την άλλη πλευρά, είμαι και σε μια ηλικία που δεν μπορείς εύκολα να αλλάξεις επάγγελμα, ιδιαίτερα όταν έχεις μάθει σε αυτό τόσα χρόνια. Δεν μπορούν να διαγραφούν όλα όσα έχω επενδύσει σε αυτή τη δουλειά…».
Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή, ο κ. Δημήτρης θυμάται τις εποχές που ο κόσμος είχε μεγαλύτερη άνεση στο να ψωνίσει τα βασικά τρόφιμα της εβδομάδας, μιας και σε αυτά ήταν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε είδος ψαριού. Σήμερα, όπως μας λέει, η κίνηση έχει μειωθεί σημαντικά, «κι αυτό που βλέπουμε είναι ότι κάθε χρόνο έχει και κάτι λιγότερο».
Μιλώντας ειδικότερα για το κομμάτι της ακρίβειας, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Μας έχει επηρεάσει πάρα πολύ η κατάσταση αυτή τη στιγμή, γιατί βλέπουμε να έχουν ανέβει όλα τόσο πολύ, εκτός από το ψάρι. Η αγορά δεν είναι καλή σε αυτό το κομμάτι. Έτσι τώρα, και με την αύξηση του πετρελαίου, βλέπουμε να έχουν όλα άνοδο, τόσο τα καύσιμα που βάζουμε στα καΐκια όσο και τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε καθημερινά».
Αποτέλεσμα αυτής της εικόνας είναι και η δραματική μείωση των δρομολογίων που κάνουν τα ντόπια καΐκια, αφού, όπως επιβεβαιώνει και ο ίδιος: «Τώρα έχουμε μειώσει τα δρομολόγια λόγω της αυξημένης τιμής του πετρελαίου. Παλιά πηγαίναμε πολύ πιο μακριά. Πλέον ψαρεύουμε γύρω από την Καλαμάτα και στα όρια του Μεσσηνιακού Κόλπου, διαφορετικά δε βγαίνουν τα πετρέλαια».
Από την άλλη πλευρά, αναφερόμενος στο ενδιαφέρον που δείχνουν τόσο οι τουρίστες όσο και οι ντόπιοι, σχολιάζει: «Οι ξένοι και οι τουρίστες δε θα έλεγα ότι ψωνίζουν ιδιαίτερα, μιας και στις περισσότερες περιπτώσεις μένουν σε ξενοδοχεία με όλες τις παροχές καλυμμένες. Ο κόσμος που βλέπουμε να ψωνίζει είναι οι Καλαματιανοί, αλλά και πολλοί Αθηναίοι, που ψωνίζουν από εδώ φρέσκα ψάρια πριν φύγουν για την Αθήνα.
Ο κόσμος γενικά έχει κόψει πάρα πολύ να ψωνίζει, κι αυτό είναι το χειρότερο στο επάγγελμά μας. Μπορεί να τύχει μια καλή ψαριά και να μην μπορείς να την εκμεταλλευτείς όπως πρέπει».
Πριν αφήσουμε τον κ. Δημήτρη, του ζητήσαμε να μας πει τι έχει να θυμάται πιο χαρακτηριστικά από τα τριάντα χρόνια που ασχολείται με το ψάρεμα: «Από το ψάρεμα έχω εμπειρίες αρκετές να θυμάμαι, έχω κινδυνεύσει πάρα πολλές φορές, αλλά μου αρέσει πολύ, γιατί είναι και η θάλασσα και το ψάρεμα αυτό με το οποίο μου αρέσει να ασχολούμαι στην καθημερινότητά μου».
Παναγιώτης Καλλιάνης
«Τα πράγματα είναι πεσμένα»
Συμπληρώνω σαράντα χρόνια στο επάγγελμα του ψαρά, μας λέει ο κ. Παναγιώτης, όταν τον συναντήσαμε στο καΐκι του νωρίς το πρωί να καθαρίζει μια παραγγελία ψαριών που του είχε δοθεί λίγα λεπτά νωρίτερα. «Συνήθως βγάζω μπακαλιάρους. Ό,τι άλλο πέσει στα δίχτυα μου είναι ευπρόσδεκτο», εξηγεί.
Μιλώντας για την ακρίβεια που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, αλλά και για το πώς αυτή έχει επηρεάσει το επάγγελμά του, αναφέρει: «Τα πράγματα είναι πεσμένα, αφού και οι συνθήκες δε βοηθούν να βγάλουμε πολλά ψάρια. Υπάρχει μείωση συγκριτικά με τα παλιότερα χρόνια».
Αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους έχει οδηγηθεί σε αυτό το σημείο η κατάσταση, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Θεωρώ ότι έχει παίξει πιο πολύ ρόλο η αλλαγή στις καιρικές συνθήκες και η άνοδος της θερμοκρασίας του νερού, αλλά και η υπεραλίευση, που όμως έχει ένα πιο μικρό ποσοστό ζημιάς».
Κατά τον κ. Παναγιώτη, τα τελευταία χρόνια, και συγκεκριμένα από το 2010 και μετά, παρατηρείται τεράστιο πρόβλημα στα ανοιχτά του Μεσσηνιακού κόλπου, μιας και «οι φώκιες, που- όπως φαίνεται- έχουν έρθει για να μείνουν, αποτελούν πλέον έναν από τους βασικούς μας εχθρούς, αφού τρώνε όλα τα ψάρια πάνω από τα δίχτυα. Από την άλλη σκίζουν συνεχώς και τα δίχτυα.
Τα δελφίνια, που κι αυτά κάνουν ζημιά, μπορεί τη μια μέρα να χαλάσουν τα δίχτυα, όμως την επομένη δε θα είναι εδώ. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι οι φώκιες είναι μόνιμα πλέον στο ανοιχτά του Μεσσηνιακού κόλπου, και όπως φαίνεται, είναι αρκετά μεγάλος ο αριθμός τους».
Πηγαίνοντας το κουβάρι της ιστορίας του ψαρέματος λίγο πιο παλιά, ο κ. Παναγιώτης μάς διηγείται μερικές από τις ευχάριστες αλλά και δυσάρεστες στιγμές που έχει ζήσει σαράντα χρόνια στη θάλασσα, αφού από μικρή ηλικία μπήκε στο καΐκι βοηθώντας τον πατέρα του, που ήταν επαγγελματίας.
Η αγάπη του για αυτό τον κάνει να συνεχίζει μέχρι σήμερα, επωμιζόμενος το αυξημένο κόστος των δρομολογίων, μιας και ψαρεύει στα ίδια δρομολόγια όπως παλαιότερα.
«Είμαι σαράντα χρόνια εδώ, αυτό σημαίνει ότι κάτι καλό γίνεται στη θάλασσα. Το αγάπησα αυτό το επάγγελμα από την πρώτη στιγμή. Την πρώτη φορά που πήγα μέσα, σκέφτηκα ότι ποτέ δεν πρόκειται να βγω. Για όσο αντέχω ακόμα!» σχολιάζει. «Αυτό που έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη μου είναι ο Αύγουστος μιας αρκετά παλιότερης χρονιάς, οπότε επί τρεις εβδομάδες δε βγάζαμε καθόλου καλές ψαριές. Φτάνοντας η τελευταία του εβδομάδα, ήρθε μια τόσο καλή που μας έδωσε όλο το μήνα. Είναι απρόβλεπτα τα πράγματα στο ψάρεμα!».
Λίγο πριν από το τέλος, αναφερόμενος στην κίνηση του κόσμου το τελευταίο διάστημα ο κ. Παναγιώτης σημειώνει ότι ψωνίζει πολύ συγκρατημένα: «Δεν υπάρχει αυτή η κατανάλωση από τον κόσμο που υπήρχε κάποτε. Όπως συμβαίνει και σε όλα τα άλλα δηλαδή, λόγω της ακρίβειας. Όμως, όσοι έχουν πάρει φρέσκα ψάρια, και όχι ορισμένα από τα κατεψυγμένα που συνηθίζεται, βλέπουμε ότι επιστρέφουν αφού έχουν μείνει ευχαριστημένοι».
Διονύσης Ζαγαρέλος
«Ο κίνδυνος από τα θαλάσσια ζώα είναι ανασταλτικός κάθε φορά»
Ένας ακόμα Μεσσήνιος, και δη Καλαματιανός, που ασχολείται σε καθημερινή βάση με το ψάρεμα τα τελευταία τριάντα χρόνια είναι ο κ. Διονύσης Ζαγαρέλος.
Μιλώντας για τα τόσα χρόνια που βγαίνει στα ανοιχτά του Μεσσηνιακού κόλπου για να ρίξει δίχτυα, αναφέρει πως κατά το τελευταίο διάστημα, με αφορμή όλα τα άσχημα που έχουμε ζήσει, η ακρίβεια ήταν το αποκορύφωμα. «Ο κόσμος έπειτα από αυτό είναι πολύ συγκρατημένος, κι αυτό είναι φανερό ακόμα και από τους τακτικούς πελάτες. Από την πλευρά μας, βγαίνουμε τακτικά στο Μεσσηνιακό κόλπο, όμως τα δρομολόγια έχουν μειωθεί, γιατί η τιμή των καυσίμων δε μας επιτρέπει να πηγαίνουμε όσο μακριά πηγαίναμε κάποτε» προσθέτει.
Εξηγώντας τις ιδιαιτερότητες στο επάγγελμα ενός ψαρά, ο κ. Διονύσης σημειώνει πως παρότι δρομολόγια γίνονται όλο το χρόνο, το γεγονός ότι πρέπει πάντοτε να πηγαίνουν με βάση τον καιρό είναι δεσμευτικό. Το δε χειμώνα τα δρομολόγια μειώνονται σημαντικά, καθώς η θάλασσα είναι φουρτουνιασμένη, κι αυτό μόνο προβλήματα μπορεί να φέρει.
Από την άλλη, «ένα από τα βασικά προβλήματα στη δουλειά μας είναι ότι υπάρχουν πλέον πολλές χελώνες, δελφίνια και φώκιες, που σκίζουν τα δίχτυα και τρώνε τα ψάρια. Ο κίνδυνος από τα θαλάσσια ζώα είναι ανασταλτικός κάθε φορά».
Της Χριστίνας Μανδρώνη
