ΑΘΗΝΑΙ. Η Α.Μ. ο Βασιλεύς Αλέξανδρος την παρελθούσαν νύκτα διήλθεν εξαιρετικώς ανήσυχος. Προσεβλήθη υπό νέας κρίσης την 2αν πρωινήν συνοδευομένης υπό μεγάλης δυσπνοίας εκ της οποίας αφαντάστως υπέφερε. Τοσαύτη ήτο η αγωνία Του και η εντύπωσις των θεραπόντων εκ της νέας προσβολής του Σεπτού ασθενούς ώστε οι κ.κ. Σακόρραφος και Λιβιεράτος απεσύρθησαν μη δυνάμενοι να βλέπουν το απελπιστικόν αυτό θέαμα και η κα Μάνου ελιποθύμησε, λιπόθυμος δε μετεφέρθη εις τα ιδιαίτερα αυτής δωμάτια.
Την 2α και 20 η κρίσις εγενικεύθη, ο πυρετός είχεν αυξηθή επικινδύνως και οι σφυγμοί και αι αναπνοαί ήσαν τελείως δυσανάλογοι. Ο Βασιλεύς προσβλέπων με αγωνίαν τον κ. Ντελμπέ και τους λοιπούς θεράποντας, έλεγε διακεκομμένως: «Δεν με βλέπετε λοιπόν ότι πνίγομαι; Πεθαίνω». Η κρίσις διήρκεσε μέχρι της 3ης πρωινής ώρας ότε ηλαττώθη και ο πυρετός αλλά την 3η και 20΄ ο Σεπτός ασθενής κατελήφθη υπό σφοδρού πυρετού και παραληρήματος. Πάντες οι θεράποντες ιατροί διανυκερεύοντες, έκαμον ενέσεις σπαρτεΐνης και καμφοράς αλλά και εκ τούτων ουδόλως ανεκουφίσθη ο Άναξ. Την 5ην πρωινήν κατόπιν πολυώρου ιατρικού συμβουλίου υπό την προεδρίαν του Ντελμπέ εγένετο νέα εξέτασις. Τα δυναμικά φαινόμενα είχον πληθυνθή, η καρδία ελάχιστα υπήκουεν, αι εκδηλώσεις των νεφρών ήταν υπεράγαν ανησυχητικαί.
Ο κ. Σακόρραφος κατελθών λίαν πρωί εκ Δεκελείας και ανακοινώσας τα της καταστάσεως του Βασιλέως προς τον Πρωθυπουργόν Βενιζέλον, ανήλθε μετ’ αυτού εις Τατόιον.
Ο κ. Βενιζέλος εισήλθεν αμέσως εις τον Βασιλικόν θάλαμον, εκ του οποίου ένδακρυς μετ’ ολίγον εξήλθε. Μόλις εγνώσθησαν ταύτα η αγωνία του κοινού έφθασεν εις το κατακόρυφον. Ο προς το Τατόιον δρόμος πλήρης αυτοκινήτων με επισήμους και ανεπισήμους, μεταβαίνοντες εις Δεκέλειαν ίνα πληροφορηθούν τα της καταστάσεως του Άνακτος.
Η χειροτέρευσις
Από της μεσημβρίας η κατάστασις του Σεπτού ασθενούς ήρχισε χειροτερεύουσα. Ο κ. Μπένσης κατελθών ανήγγειλεν εις τον Πρωθυπουργόν ότι οι ιατροί απώλεσαν κάθε ελπίδα. Την 1ην μεταμεσημβρινήν έκτακτος κίνησις παρετηρείτο εν τοις Ανακτόροις, εκ της οποίας κορυφώθη η γενική ανησυχία. Ο υπασπιστής κ. Σκαρλάτος εξελθών προς στιγμήν εις το υπασπιστήριον και μη δυνάμενος να συγκρατήση τα δάκρυά του, είπεν ότι παρά το προσκεφάλαιον του Σεπτού ασθενούς ευρίσκονται η κα Μάνου και πάντες οι θεράποντες ιατροί.
Επιθανάτιος ρόγχος
Από της 2ας και 1/2 ο Βασιλεύς περιέπεσεν εις κωματώδη κατάστασιν. Το παραλήρημα υπεχώρησε. Από της 3ης μ.μ. ήρξατο ο επιθανάτιος ρόγχος. Ολόκληρον το υπουργικόν συμβούλιον ευρίσκεται εις Τατόιον. Η σύζυγος του Βασιλέως τρις ελιποθύμησε, παρά δε τας προσπαθείας των ιατρών κατέστη αδύνατον να την πείσουν και εξέλθη του θαλάμου.
Το μοιραίον
Την 4ην και 10΄ μ.μ. η Α.Μ. ο Βασιλεύς Αλέξανδρος εξέπνευσε. Το συνταχθέν περί του θανάτου του Βασιλέως δελτίον υπεγράφη παρ’ όλων των ιατρών. Η είδησις αστραπιαίως διαδοθείσα εις ολόκληρον την πόλιν ενέπλησεν άπαντας θλίψεως. Την είδησιν του θανάτου της Α.Μ. του Βασιλέως Αλεξάνδρου δι’ επειγόντων τηλεγραφημάτων ανήγγειλαν προς τας Κυβερνήσεις των πάντες των ενταύθα Κρατών και προς τον ξένον Τύπον οι ανταποκριταί των. Τα Υπουργεία, αι Τράπεζαι και πάντα τα δημόσια καταστήματα διακοσμούνται με βαρύ πένθος.
Αι τελευταίαι στιγμαί
Ο Βασιλεύς Αλέξανδρος μόλις συνησθάνθη τον θάνατον επικείμενον, εκάλεσε πλησίον Του την σύζυγόν Του κα Μάνου. Έλαβε την χείρα της και προσεπάθησε να την φέρη εις τα χείλη Του αλλά την στιγμήν ακριβώς εκείνην εξέπνευσε. Ο νεκρός εταρριχεύθη και τον ενέδυσαν την μεγάλην Του στολήν του Στρατηγού. Παρά τω νεκρώ παραμένει γονυκλινής η κα Μάνου. Το πρόσωπον του νεκρού Βασιλέως φέρει καθαρά τον τελευταίον σπασμόν της αγωνίας. Ο θάνατος του Βασιλέως ανηγγέλθη αμέσως εις τον πατέρα του πρώην Βασιλέα Κωνσταντίνον.
Εις λαϊκόν προσκύνημα
Ο Βασιλεύς θα μεταφερθή εκ Δεκελείας εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν της Ευαγγελιστρίας την αύριον Τετάρτην εκτιθέμενος εις λαϊκόν προσκύνημα. Η κηδεία του Άνακτος θα γίνη την Παρασκευήν. Ο Βασιλεύς Αλέξανδρος θα ταφή εις την Δεκέλειαν παρά τον τάφον του παππού Του Βασιλέως Γεωργίου.
Δια την διαδοχήν
Όσον αφορά στο ζήτημα της Διαδοχής, πληροφορούμαι από καλήν πηγήν τα εξής: Η Κυβέρνησις δεν προτίθεται να θέση εις τον πρίγκηπα Παύλον όρους ούτε εσκέφθη ακόμη να απευθυνθή προς τας ξένας δυναστείας. Η Κυβέρνησις το δυναστικόν ζήτημα θεωρεί όχι κυβερνητικόν ούτε κομματικόν, αλλά ζήτημα ενδιαφέρον αποκλειστικώς τον λαόν. Η κυβέρνησις εις ουδέν απολύτως διάβημα θα προβή πριν ή διαγνώσει τας διαθέσεις του λαού. Πάντως θεωρεί αδύνατον την παλινόρθωσιν του Κωνσταντίνου. Δια τον πρώην Διάδοχον πρίγκηπα Γεώργιον δεν υπάρχουν απροκάλυπτοι εναντίον αυτού εκδηλώσεις. Εν πάση περιπτώσει η Κυβέρνησις θα παρακολουθήση τας διαθέσεις του λαού, συνδυάζουσα πάντως αυτάς προς τας διαθέσεις των προστατίδων Δυνάμεων, επιδιώκουσα λύσιν εγγυωμένην απόλυτον γαλήνην.
Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΗΣ ΜΕΤ’ ΑΛΗΘΟΥΣ ΟΔΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΡΙΒΗΣ ΕΚΗΔΕΥΣΕ ΧΘΕΣ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΝ
«ΘΑΡΡΟΣ» 17 Οκτωβρίου 1920
Εν όλη τη τραγική του οδύνη εξεδηλώθη κατά την σημερινήν ημέραν το αίσθημα του λαού της πρωτευούσης προς τον κηδευόμενον αλησμόνητον Βασιλέα. Οι κώδωνες των ναών πενθίμως κρουόμενοι από όρθρου βαθέος και οι κρότοι των τηλεβόλων συγκλονίζουν την λαϊκήν ψυχήν, την κάνουν να λυπήται περισσότερον, ο γενικός πένθιμος διάκοσμος επιτείνει την οδύνη και η κίνησις ενός κόσμου ολοκλήρου βωβού προ πάσας τας διευθύνσεις και το στοίβαγμά του εις τας κεντρικωτέρας των οδών είναι ο αψευδής μάρτυς του είδους του αισθήματός του.
Δια πρώτην φοράν η πρωτεύουσα του ελληνικού Βασιλείου εθρήνησε τόσον.
Από πρωίας εξηκολούθησεν εις τον μητροπολιτικόν ναόν το λαϊκόν προσκύνημα. Μία ανθρωποθάλασσα διευθύνεται εξ όλων των σημείων της πλατείας και όλων των παρόδων προς τον ναό.
Εξ σειραί προσκόπων, ων ο εις κρατεί σφικτά τας χείρας του άλλου και τεραστία αστυνομική δύναμις είναι αδύνατον να συγκρατήσουν τα πλήθη του κόσμου. Εντός του ναού σκηναί πόνου και οδύνης εκτυλίσσονται. Ο λαός ασπάζεται τον νεκρόν Βασιλέα του και εκρήγνυται εις γόους και θρήνους. Πολλοί λιποθυμούν.
Προσέλευσις βασιλίσσης
Την 10ην πρωινήν βασιλικά αυτοκίνητα μεταφέρουν εκ Δεκελείας την Βασίλισσαν Όλγαν συνοδευομένην υπό του Αυλάρχου της κ. Μεσσαρά και της επί των Τιμών κυρίας Μπαλτατζή και την σύζυγον του Βασιλέως κα Μάνου συνοδευομένην υπό του Μεγάλου Αυλάρχου κ. Γρυπάρη. Τα πλήθη εξέρχονται εκ του ναού και εις μίαν στιγμήν η Βασίλισσα Όλγα και η κα Μάνου οδυρόμεναι ρίπτονται επί του προσώπου του νεκρού Βασιλέως.
Ο καταφθάσας Μητροπολίτης ψάλλει το τρισάγιον και μάμμη και σύζυγος εξερχομένων πάντων προσεύχονται μόναι επί εν τέταρτον της ώρας παρά το Σεπτόν σκήνωμα του Βασιλέως.
Η νεκρώσιμος ακολουθία
Την ορισθείσαν ώραν άρχεται η νεκρώσιμος ακολουθία παρισταμένων της Βασιλίσσης Όλγας, της κας Μάνου, της Α.Υ. του Αντιβασιλέως της Σερβίας, του Διαδόχου της Σουηδίας, του Υπουργικού Συμβουλίου, των αντιπροσώπων των ξένων κρατών. Των ανωτάτων τιτλούχων του Στρατού και του Στόλου, του διπλωματικού Σώματος, των ανωτάτων υπαλλήλων του κράτους. Ολόκληρος η Ιερά Σύνοδος και το πλήθος των επισκόπων. Άφθονα έρρευσαν τα δάκρυα των επισήμων εντός του ναού. Την νεκρώσιμον ακολουθίαν επηκολούθησεν η εκφορά του Νεκρού.
Η νεκρική πομπή
Περατωθείσης της νεκρωσίμου ακολουθίας, το φέρετρον με τον νεκρόν Βασιλέα φέρεται εκτός του ναού, βασταζόμενον υπό ανωτάτων αξιωματικών.
Η πομπή σχηματίζεται ούτω: Τμήμα στρατού, σαλπιγκταί, τυμπανισταί, μουσικαί. Ο έχων το γενικόν πρόσταγμα του παρατεταγμένου στρατού και το Επιτελείον αυτού. Τα ιερά εξαπτέρυγα. Ο Σ. Μητροπολίτης, οι Μητροπολίται, οι Αρχιεπίσκοποι, οι Επίσκοποι και ο Κλήρος. Οι Αυλικοί. Τα διάσημα του Υψηλού Νεκρού, φερόμενα υπό αξιωματικών. Αι σημαίαι των Συνταγμάτων μετά της συνοδείας των.
Η σορός του Σεπτού Άνακτος φερομένη επί κιλλίβαντος, περιστοιχουμένη υπό των Υπασπιστών και του Ανακτορικού ουλαμού των ευζώνων. Ο Μ. Αυλάρχης, ο Αρχηγός του Στρατιωτικού Οίκου, και ο Αυλάρχης της Α.Μ. της Βασιλίσσης Όλγας. Ο πολεμικός ίππος του Υψηλού Νεκρού. Ο Αντιβασιλεύς. Οι Ηγεμόνες ξένων κρατών. Ο αντιβασιλεύς της Σερβίας Αλέξανδρος μετά της αδελφής του πριγκηπίσσης Ελένης και ο διάδοχος της Σουηδίας μετά του πρίγκηπος Ευγενίου.
Εντός των βασιλικών οχημάτων η Α.Μ. η βασίλισσα Όλγα, η σύζυγος του Βασιλέως, αι ηγεμονίδες ξένων Κρατών, το Υπουργικόν Συμβούλιον. Ο πρόεδρος της Βουλής, οι φέροντες τον Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος και οι διατελέσαντες πρωθυπουργοί. Οι βουλευταί της διαλυθείσης Βουλής. Ο δήμαρχος και το Δημοτικόν Συμβούλιον Αθηναίων. Οι Επίσκοποι και ιερείς ξένων δογμάτων.
Οι αρχηγοί της στρατιωτικής και ναυτικής αποστολής, οι στρατηγοί, οι ναύαρχοι, ο αρχηγός της χωροφυλακής και τα μέλη των διοργανωτικών αποστολών στρατού, ναυτικού, χωροφυλακής και αστυνομίας.
Η ταφή
Ο νεκρός του Βασιλέως μεταφερθείς εις Δεκέλειαν ετάφη υπό τους θρήνους της Βασιλίσσης Όλγας, της κας Μάνου και των Αυλικών. Περί την δύσιν του ηλίου ο Βασιλεύς Αλέξανδρος απεδόθη εις την μητέραν γην, ταφείς πλησίον του παππού του Βασιλέως Γεωργίου.
Θλίψις εις την πόλιν μας
Και εις την πόλιν μας η θλίψις κατά την χθεσινήν ημέραν ζωηροτάτη εξεδηλώθη. Οι κώδωνες του Μητροπολιτικού Ναού πενθίμως ηχούντες, ανήγγειλον ότι σήμερον κηδεύεται ο Βασιλεύς Αλέξανδρος. Από την μεσημβρίαν εκλείσθησαν πάντα τα καταστήματα και ήργησαν τα εργοστάσια παρεκτός των σχολείων, τραπεζών και δημοσίων καταστημάτων, άτινα ήσαν κλειστά από πρωίας.
Από της 1ης και 1/2 μ.μ. ήρξατο η προσέλευσις του λαού εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν της Υπαπαντής, ένθα επρόκειτο να τελεσθή η επιμνημόσυνος δέησις. Ο λαός καθ’ ομάδας συνέρρεεν εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν, εις το μέσον δε της σολέας ευρίσκετο το βασιλικόν κενοτάφιον εις την κορυφήν του οποίου ήσαν τοποθετημέναι δύο ελληνικαί σημαίαι. Ολίγον βραδύτερον άρχεται η προσέλευσις των Αρχών. Προσέρχεται ο νομάρχης Αγγελάκης, ο δήμαρχος Σάλμας, το δημοτικόν συμβούλιον μετά του προεδρεύσαντος αντιπροέδρου, ο πρόεδρος των Πρωτοδικών μεθ’ ολοκλήρου του δικαστικού σώματος, ο εισαγγελεύς μετά των αντιεισαγγελέων, ο μοίραρχος Σάρος, ο φρούραρχος Μήνης, ο λιμενάρχης Τσεμπερόπουλος και πάσαι αι λοιπαί πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί και οι πρόξενοι των ξένων κρατών.
Την 2αν μ.μ. άρχεται υπό την άρρητον των παρισταμένων συγκίνησιν η επιμνημόσυνος δέησις χοροστατούντος του πανοσ. τοποτηρητού του κλήρου της πόλεως.
Ο μουσικός χορός εις το τέλος έψαλεν αρμονικώτατα το «Αιωνία η μνήμη» και ούτω η επιμνημόσυνος δέησις έληξεν, των αρχών και του λαού απελθόντων εκείθεν.
