Ευκαιρία για μια εξέταση της νεοελληνικής συλλογικής ταυτότητας
Ξεκίνησε χθες στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας η μεγαλύτερη εκδήλωση για τα Λύκεια των Ελληνίδων όλης της χώρας, που δεν είναι άλλη από το συνέδριό του, που πραγματοποιείται ανά δύο χρόνια.
Το φετινό συνέδριο, που είναι το εικοστό, φέρει τον τίτλο «Ελληνικότητα και Ρωμιοσύνη: Η μακρά διαμόρφωση της νεοελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας μέσα από τη σύγκρουση δύο οραμάτων».
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την τελετή έναρξης, ενώ το καλωσόρισμα των συνέδρων έγινε από την πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας, Ευγενία Καρέλια, τη δε κήρυξη των εργασιών έκανε η πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων, Eλένη Τσαλδάρη.
Απευθυνόμενη η κα Καρέλια στους συνέδρους, αφού τους καλωσόρισε, ανέφερε ότι όταν το Σεπτέμβριο του 2019 το Λύκειο των Ελληνίδων Καλαμάτας παρέλαβε τη σκυτάλη διοργάνωσης του συνεδρίου από το Λύκειο των Ελληνίδων του Βόλου τίποτα δεν προμήνυε τι θα επακολουθούσε. Όπως πρόσθεσε, λίγους μήνες αργότερα η ζωή όλων άλλαξε ριζικά και χρειάστηκε τα μέλη του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας να επιστρατεύσουν όλη τους τη δημιουργικότητα και τις δυνάμεις για να συνεχίσουν υπό αντίξοες συνθήκες το έργο τους. Ωστόσο, σχολίασε, η πραγματοποίηση του 20ού συνεδρίου προσφέρει τόση χαρά που επισκιάζει οτιδήποτε άλλο.
Στη συνέχεια η κυρία Καρέλια αναφέρθηκε στους προβληματισμούς που οδήγησαν στην επιλογή του θέματος που θα αναπτυχθεί κατά το 20ό συνέδριο.
Ξεκίνησε λέγοντας, λοιπόν, ότι το 2021 η χώρα μας εόρτασε την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, που υπό την επίδραση των ευρωπαϊκών ιδεολογικών ρευμάτων και του κινήματος του φιλελληνισμού έφερε στο προσκήνιο την ιδέα αναγέννησης της Αρχαίας Ελλάδας. Φέτος δε συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, απόρροια του αλυτρωτισμού, της οικουμενικής ορθόδοξης ρωμιοσύνης. Η «παρ’ ολίγον» σύμπτωση των δυο επετείων, συνέχισε, φάνηκε ως η πλέον κατάλληλη ευκαιρία για μια εξέταση της νεοελληνικής συλλογικής ταυτότητας, «που μοιάζει να ταλαντεύεται από τη γέννησή της έως σήμερα από έναν εσωτερικό δυισμό».
Πρόκειται, όπως είπε, για τη γνωστή διάκριση μεταξύ δύο πολιτισμικών παραδόσεων: με τη μία να συνδέεται με το διαφωτισμό, τη νεωτερικότητα και τη Δύση και να χαρακτηρίζεται από την αναφορά στην Ελληνικότητα και την άλλη να συνδέεται με τις λαϊκές παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους στο Βυζάντιο και την περίοδο της Οθωμανικής Κυριαρχίας και να χαρακτηρίζεται από την αναφορά στη Ρωμιοσύνη. Ποια είναι η σχέση των νεοελλήνων με τους δύο αυτούς πολιτισμικούς πόλους και γιατί το ερώτημα υπήρξε και παραμένει κομβικό για το Λύκειο των Ελληνίδων.
Με τη σειρά της η κα Τσαλδάρη δήλωσε πολύ χαρούμενη που βρέθηκε στην Καλαμάτα, «στην καρδιά μιας ευρύτερης περιοχής που έχει σημαδέψει την ιστορία και την πορεία του γένους».
Ήταν αποφασιστική και ηρωική η συμβολή της Καλαμάτας στην Επανάσταση του 1821 και κατόπιν στην ίδια τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, όπως σχολίασε, ενώ ανέφερε ότι και στην περιοχή μας η ιστορία ανατρέχει πίσω στους αιώνες, αφού ένας περίπατος στη μοναδική Αρχαία Μεσσήνη ή στο Ανάκτορο του Νέστορα το επιβεβαιώνουν.
Όσο για την επιλογή της Καλαμάτας για την πραγματοποίηση του 20ού συνεδρίου που ήταν να διεξαχθεί το 2021, επισήμανε ότι δεν έγινε τυχαία, αφού από εδώ ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821, «κι αυτό ήταν ένας ιδανικός συνδυασμός, όμως ο κορωνοϊός πρόλαβε το 20ό συνέδριο».
Μιλώντας για τη φετινή επέτειο, τη χαρακτήρισε πικρή, αφού «είναι η επέτειος της Μικρασιατικής Καταστροφής και της παραίτησης από τη Μεγάλη Ιδέα».
Αναφερόμενη η κα Τσαλδάρη στην πορεία του Λυκείου Ελληνίδων της Καλαμάτας υπό την προεδρία της Βίκυς Καρέλια, υποστήριξε ότι επεξεργάστηκε πολλές τέτοιες εθνικής εμβέλειας ιδέες, αναπτύσσοντας τεράστια δράση και παρουσιάζοντας στη διαδρομή των χρόνων ένα έργο που άπαντες ζηλεύουν.
Συμπλήρωσε, δε, ότι το Λύκειο των Ελληνίδων της Καλαμάτας υπηρέτησε πιστά και ανέδειξε την πολύ σημαντική ιδέα της διαχρονικής ανάδειξης της εθνικής μας ταυτότητας και παράδοσης, με μοναδική παρακαταθήκη, μεταξύ άλλων, το μουσείο που στεγάζει τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών Βικτωρία Καρέλια.
Κλείνοντας η κα Τσαλδάρη θέλησε να εκφράσει κάποιους προβληματισμούς της, όπως για τον πόλεμο που μαίνεται στην καρδιά της Ευρώπης, τις καθημερινές απειλές που δέχεται η Ελλάδα από έναν ανεξέλεγκτο και παρανοϊκό γείτονα, την πανδημία, την παγκόσμια ύφεση και το δύσκολο χειμώνα.
Πάνω εκεί, λοιπόν, αναρωτήθηκε τι σχέση έχει το Λύκειο με τα παραπάνω, με την ίδια να απαντά ότι ο ρόλος του έχει σχέση, αφού αυτά έχουν άμεσες και βαρύτατες κοινωνικές επιπτώσεις, οι οποίες κατά πρώτο λόγο πλήττουν σε παγκόσμια κλίμακα τις γυναίκες και τα παιδιά, τις γυναίκες που το καταστατικό του Λυκείου επιβάλλει να συνδράμει και να προάγει. Τα ζητήματα, σχολίασε, είναι τεράστια και τείνουν σε μια έξαρση βίας που στον πολιτισμένο κόσμο εκπλήσσει και τρομάζει, με τις γυναικοκτονίες και τα περιστατικά επικίνδυνης οικογενειακής βίας κατά γυναικών.
Κατά την κα Τσαλδάρη, το Λύκειο των Ελληνίδων οφείλει και μπορεί, σε συνεργασία ίσως και με άλλους φορείς, να παίξει έναν πιο ουσιαστικό ρόλο, κάτι που θα συζητηθεί στην αυριανή συνάντηση των προέδρων.
Λίγο πριν ολοκληρωθεί η πρώτη μέρα στο Μέγαρο Χορού ακολούθησε μουσική εκδήλωση από το Σύνολο Παλαιάς Μουσικής EXSILENTIO, με τίτλο «Στις αυλές της Ανατολής: Κοσμική μουσική και τροβαδούροι στις αυλές της Ανατολής».
Σημερινό πρόγραμμα
Σήμερα Παρασκευή το πρόγραμμα είναι χωρισμένο σε τρεις συνεδρίες, με την πρώτη να ξεκινά στις 9.30 το πρωί, ενώ θα ολοκληρωθούν στις 10.30 το βράδυ, οπότε θα ανακοινωθούν και τα συμπεράσματα αυτής της γεμάτης μέρας.
Ομιλητές στην α’ συνεδρία, με θέμα «Πολιτισμικές και ιδεολογικές συνιστώσες της ελληνικής συλλογικής ταυτότητας: Από το Βυζάντιο έως την Επανάσταση» είναι ο Χρυσόστομος Σαββάτος, μητροπολίτης Μεσσηνίας και επίκουρος καθηγητής Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, η Μαρία Μαντουβάλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο Κωνσταντίνος Βελέντζας, ιδρυτής και πρόεδρος της Εταιρείας για τον Ελληνισμό και το Φιλελληνισμό και του Μουσείου Φιλελληνισμού και ο Γιώργος Καραμπελιάς, συγγραφέας – πολιτικός αναλυτής.
Στη β΄ συνεδρία, με θέμα «Το νέο ελληνικό κράτος και το ζήτημα της ιστορικής συνέχειας του έθνους» ομιλητές είναι: ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, τ. πρύτανης και ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο Μελέτης Μελετόπουλος, δρ του Πανεπιστημίου της Γενεύης, λυκειάρχης της Ιονίου Σχολής, ο Αριστείδης Δουλαβέρας, τ. αναπληρωτής καθηγητής της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ο Βάλτερ Πούχνερ, ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και ο Γιώργος Κοντογιώργης, τ. πρύτανης και ομότιμος καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πάντειου Πανεπιστημίου.
Στη γ’ συνεδρία – μέρος α’, με θέμα «Ζητήματα νεοελληνικής ταυτότητας στον 20ό αιώνα», ομιλητές θα είναι ο Προκόπης Παυλόπουλος, τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας, επίτιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο Ήρκος Ρ. Αποστολίδης, συγγραφέας – ιστορικός, ο Στάντης Ρ. Αποστολίδης, ιστορικός – φιλόλογος και ο Γιάννης Μετζικώφ, σκηνογράφος – ζωγράφος – ενδυματολόγος,
Στο β΄ μέρος της ίδιας συνεδρίας ομιλητές θα είναι η Αικατερίνη Δημητσάντου – Κρεμέζη, ομότιμη καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, ο Δημήτρης Πλάντζος, καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο Θεοφάνης Τάσης, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Alpen-Adria Universitat της Αυστρίας και η Κατερίνα Δασκαλάκη, δημοσιογράφος – πολιτικός – ειδική γραμματέας του Λυκείου των Ελληνίδων.
Να σημειωθεί ότι συντονίστρια ήταν η δημοσιογράφος Βίκυ Φλέσσα.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
