Μια ιστορική αναδρομή από το Μανιατάκειον Ίδρυμα
Στις 16 Νοεμβρίου 2022 συμπληρώθηκαν 12 χρόνια από την πρώτη εγγραφή της Μεσογειακής Διατροφής στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO και την ανακήρυξη της Κορώνης σε Εμβληματική Κοινότητα.
Πράττοντας αυτό, η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) αναγνώρισε ότι η Μεσογειακή Διατροφή μεταφέρει πολυεπίπεδο πολιτισμικό φορτίο.
Όλα ξεκίνησαν, όταν το 2008 η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία και το Μαρόκο ανέλαβαν την πρωτοβουλία να αναδείξουν την πολιτισμική αξία της Μεσογειακής Διατροφής και υπέβαλαν φάκελο υποψηφιότητας στην UNESCO, προκειμένου να συμπεριληφθεί στους παγκόσμιους θησαυρούς.
Το Μανιατάκειον Ίδρυμα ξεκίνησε το 2009 να εμπλέκεται σε αυτή την τόσο σπουδαία υπόθεση, όταν σε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού & Τουρισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και άλλους φορείς, υποστήριξε ένθερμα και συνέβαλε τόσο στη συγγραφή όσο και στην επιμέλεια του υλικού σχετικά με την υποβολή του φακέλου υποψηφιότητας, εκ μέρους της Κορώνης, συντονίζοντας όλους τους εμπλεκόμενους τοπικούς φορείς.
Η διακρατική πρόταση για την ένταξη της Μεσογειακής Διατροφής στον Κατάλογο της UNESCO προέκυψε από την πεποίθηση ότι οι λαοί που ζουν γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου έχουν διαμορφώσει με το πέρασμα του χρόνου έναν διατροφικό πολιτισμό που έχει κοινά χαρακτηριστικά.
Είναι σαφές ότι δεν αποτελεί μόνο ένα διατροφικό μοντέλο, αφού δε σχετίζεται μόνο με το φαγητό, αλλά ενσωματώνει και αντικατοπτρίζει κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές πτυχές των Μεσογειακών λαών. Είναι η ζωντανή κληρονομιά της χιλιετούς ιστορίας των λαών της Μεσογείου. Πρόκειται για μια κοινωνική πρακτική, ένα σύνολο δεξιοτήτων, γνώσης, πρακτικών και παραδόσεων, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, μέσα στο χρόνο και στο χώρο, παραμένοντας στενά συνδεδεμένη με την ιστορία και την παράδοση, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα.
Με την ένταξή της στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO κατοχυρώθηκε ως ένα ολοκληρωμένο και πολυδιάστατο αγαθό, που το συνθέτουν οι μέθοδοι παραγωγής, τα τοπικά αγροτικά προϊόντα, το αγροτικό τοπίο, το κλίμα και το έδαφος, οι διατροφικές συνήθειες, όλες οι εκφάνσεις κοινωνικής ζωής, ο πολιτισμός, τα ήθη και έθιμα, η παράδοση, καθώς και η συμβολή της στη βιοποικιλότητα και τη βιωσιμότητα.
Η επιλογή της Κορώνης ως Εμβληματική Κοινότητα δεν έγινε τυχαία, αλλά επειδή συγκεντρώνει σε υψηλό βαθμό τις παραδοσιακές δομές καλλιέργειας τοπικών προϊόντων, πλήθος εθίμων και παραδόσεων συνδεδεμένων με τις διατροφικές συνήθειες, τα τοπικά προϊόντα διατροφής, το στοιχείο της διαπολιτισμικής και διαγενεακής ανταλλαγής και όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής γύρω από το τραπέζι.
Στα 12 αυτά χρόνια το Μανιατάκειον Ίδρυμα, σε συνεργασία με το Δήμο Πύλου-Νέστορος και άλλους φορείς, έχει διοργανώσει συνέδρια και ημερίδες, έχει πραγματοποιήσει δράσεις, έχει συμμετάσχει σε διοργανώσεις άλλων φορέων στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει πραγματοποιήσει εκδόσεις, όπως το «Κορωνέικο Συμπόσιο. Παραδοσιακές Συνταγές και Έθιμα της Κορώνης» και «Μεσογειακή Διατροφή: 10 Χρόνια Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας της UNESCO. Κορώνη: Εμβληματική Κοινότητα», συμβάλλοντας στην προώθηση του στοιχείου, αλλά και της Κορώνης, ως κοινότητας σύμβολο.
Το 2021 οι εκπρόσωποι των 7 Εμβληματικών Κοινοτήτων ενώθηκαν σε ένα κοινό όραμα για να συνεργαστούν με στόχο την προστασία αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς και την προώθησή της στον πλανήτη. Με πρωτοβουλία του Μανιατάκειου Ιδρύματος, η Ελλάδα ανέλαβε το ρόλο του ετήσιου συντονιστή των δράσεων του Δικτύου των χωρών που υποστήριξε την εγγραφή στην UNESCO, με στόχο την περαιτέρω ανάδειξη των αρχών και αξιών που εκφράζονται από τη Μεσογειακή Διατροφή, καθώς και την ενδυνάμωση της συνεργασίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου.
Ο ελληνικός συντονισμός εστίασε στη δημιουργία κοινής ιστοσελίδας για την αύξηση της διεθνικότητας του στοιχείου σε επίπεδο ευαισθητοποίησης του κοινού, έτσι ώστε να αποκτήσει κυριολεκτικά οικουμενική αξία ως «πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας» και στις 11 Φεβρουαρίου 2022 παραδόθηκε στο παγκόσμιο κοινό η διεθνής ιστοσελίδα https://mediterraneandietunesco.org/. Έκτοτε, ομάδα εργασίας συνεχίζει τη στενή συνεργασία σε εκδηλώσεις, πολιτιστικές πρωτοβουλίες, δημοσιεύσεις κ.λπ., για τη διάδοση των μεσογειακών αξιών και πρακτικών.
Η γαστρονομία και ο τουρισμός συνιστούν μια ισχυρή συνέργεια, αφού υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο η τοπική διατροφική παράδοση ενισχύει το τουριστικό προϊόν. Η ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού δίνει προοπτικές για περαιτέρω δράσεις που εμπλουτίζουν την ταξιδιωτική εμπειρία, οδηγούν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και δημιουργούν ζήτηση για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που ταυτίζονται με μια περιοχή.
Επιπρόσθετα, η ανάδειξη του φυσικού και του πολιτιστικού αγροτοπίου, η ποιοτική αγροτική παραγωγή, η προώθηση εμβληματικών προϊόντων, ο πλούτος σε τοπικές συνταγές, η προσήλωση των εστιατορίων στην παράδοση, η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, με λίγα λόγια η ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου brand, αποτελούν τα θεμελιώδη βήματα για την επίτευξη βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο αυτό στις 7 Αυγούστου 2022 η Περιφέρεια Πελοποννήσου, σε συνεργασία με το Δήμο Πύλου–Νέστορος, το Επιμελητήριο Μεσσηνίας, την Ένωση Ξενοδόχων Μεσσηνίας, το Σύλλογο Επαγγελματιών Κορώνης, τον Τουριστικό Οργανισμό Πελοποννήσου, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου» και το Μανιατάκειον Ίδρυμα, διοργάνωσε στην Κορώνη το 1ο Φεστιβάλ Γαστρονομίας με τίτλο “Peloponnese Food Stories – Ιστορίες ανθρώπων – γεύσεων – πολιτισμού”, μια άκρως βιωματική και αυθεντική εμπειρία που έθεσε στο επίκεντρο την ιστορία, τη μαγειρική, τα τοπικά προϊόντα, τη λαογραφία, τον πολιτισμό και τον οικοτουρισμό.
Είναι βέβαιο ότι η Μεσογειακή Διατροφή, η πρώτη και εμβληματική εγγραφή της Ελλάδας στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO αποτελεί τεράστιο κεφάλαιο πολιτισμού, εθνική κληρονομιά, γαστρονομικό θησαυρό και ένα εξόχως σημαντικό «εργαλείο» βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Κορώνη έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει το προϊόν «πολιτισμός» και να τον συνδέσει άμεσα με την αγροτική ανάπτυξη, την γαστρονομία και τον τουρισμό, δημιουργώντας ένα εξαιρετικά δυναμικό και σύνθετο μοντέλο ανάπτυξης. Οι άνθρωποι της Κορώνης, φορείς του στοιχείου, συνιστούν τον αναπόσπαστο καθοριστικό κρίκο στην αλυσίδα διαφύλαξης και προώθησης της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
