Η επιμελήτρια ανηλίκων, Αγγελική Ρουμελιώτου, περιγράφει στο “Θ” τη… νέα κοινωνία των νέων στη Μεσσηνία
Ανησυχία και προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι Αρχές για την εγκληματικότητα των ανηλίκων, η οποία σε συγκεκριμένες κατηγορίες παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια αυξητική τάση.
Μικρά παιδιά, πριν ακόμα τελειώσουν το σχολείο και «βγουν» στο στίβο της ζωής, πρωταγωνιστούν σε βίαιους ξυλοδαρμούς, ληστείες, απειλές, επιθέσεις με μαχαίρια, ακόμη και ανθρωποκτονίες.
Είναι προφανές πως το έγκλημα έχει αλλάξει και μαζί με αυτό και οι «πρωταγωνιστές» του, οι οποίοι, όσο περνάει ο καιρός, γίνονται όλο και πιο βίαιοι.
Οι εικόνες που βλέπουμε, σχεδόν κάθε Παρασκευή και Σάββατο, σε πολλά σημεία του κέντρου της Καλαμάτας, ιδιαίτερα στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού, υποστηρίζουν την… πραγματικότητα των παραπάνω.
Ακόμα και στα παιχνίδια μικρών παιδιών στην κεντρική πλατεία διαπιστώνεις βίαιες συμπεριφορές, τόσο λεκτικές όσο και σωματικές.
Αγγελική Ρουμελιώτου
Το “Θ” επικοινώνησε με την πλέον αρμόδια για τα εν λόγω φαινόμενα, την επιμελήτρια Ανηλίκων της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής Δικαστηρίου Καλαμάτας, Αγγελική Ρουμελιώτου, προκειμένου να καταλάβουμε τις βίαιες αλλαγές στην κοινωνία των νέων.
Όπως μας δήλωσε: “Η έξαρση της βίας με εμπλοκή ανηλίκων δραστών είναι ένα φαινόμενο που μας ανησυχεί έντονα και στη Μεσσηνία. Ο μεγάλος μας προβληματισμός, μάλιστα, δεν εστιάζει τόσο σε ποσοτικούς δείκτες και στην αριθμητική αύξηση των περιστατικών όσο στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των υποθέσεων, στον τρόπο δηλαδή και το βαθμό σκληρότητας με τον οποίο οι ανήλικοι εμπλέκονται.
Η ηλικία εμπλοκής τείνει να είναι όλο και χαμηλότερη και αυτό θέτει επί τάπητος για ακόμη μια φορά την ανάγκη ανάπτυξης προληπτικού κοινωνικοπρονοιακού ιστού, με στόχο να μειώνονται εν τη γενέσει τους οι αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν ένα παιδί στην παραβατικότητα.
Αδικήματα που βλέπουμε συχνά στην αίθουσα του δικαστηρίου ανηλίκων είναι κατ’ αρχάς οι παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, που καταλαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος.
Σε αρκετές περιπτώσεις δε, οι ανήλικοι εμφανίζουν μια επαναληπτικότητα και έχουν σωρεία υποθέσεων, δίνοντας την εικόνα της αδιαφορίας για την εμπλοκή τους με την ποινική δικαιοσύνη, αλλά και της άγνοιας της ζημίας που μπορεί να επιφέρουν στον εαυτό τους και σε άλλα πρόσωπα μέσα από την επιπόλαιη συμπεριφορά τους.
Οι κλοπές είναι ένα αδίκημα που βλέπουμε, επίσης, σε υποθέσεις του δικαστηρίου ανηλίκων, με δράστες κυρίως ανηλίκους από υποβαθμισμένα κοινωνικά και ευάλωτα πληθυσμιακά περιβάλλοντα, στα οποία η παραβατική δράση είναι γενικά επαυξημένη.
Η πιθανότητα της εμπλοκής μεγιστοποιείται όταν συνυπάρχουν και άλλοι εκλυτικοί παράγοντες, όπως η διακοπή του σχολείου, η απουσία καλλιέργειας δεξιοτήτων, ο μιμητισμός ενήλικων παραβατικών ατόμων, η πρόωρη ανάληψη ευθυνών όπως η συντήρηση μιας νέας οικογένειας λόγω εθιμικού γάμου, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν οι οικονομικές προϋποθέσεις.
Μια παραβατική δράση που αρχίζει να εμφανίζεται συχνότερα από το παρελθόν στα ακροατήρια ανηλίκων και φαίνεται να αναπτύσσει νέους επικίνδυνους βραχίονες λόγω των σύγχρονων συνθηκών κοινωνικής πραγματικότητας είναι οι βίαιες συγκρούσεις ανηλίκων τόσο δια ζώσης όσο και μέσω διαδικτύου.
Εδώ ανήκουν οι συμμορίες που, όπως φαίνεται, δημιουργούν μια εστία «ανήκειν» σε παιδιά που προέρχονται από περιβάλλοντα στα οποία αυτή η πρωταρχική ανάγκη δεν καλύπτεται, περιβάλλοντα δηλαδή με πολλαπλά και σοβαρά προβλήματα στο δίκτυο σχέσεων.
Η οριοθέτηση σε αυτές τις οικογένειες νοσεί και κινείται σε εντελώς αντίθετα άκρα, είτε των έντονων εκφράσεων βίας ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας είτε της απόλυτης αδιαφορίας. Ο συνεκτικός οικογενειακός δεσμός είναι βαθιά διαρρηγμένος, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι να μεγαλώνουν σχεδόν χωρίς την ασπίδα προστασίας που ονομάζεται οικογένεια και οφείλει να θέτει τους κανόνες από πολύ νωρίς.
Ως αποτέλεσμα αυτής της συνθήκης τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν ούτε τους κοινωνικούς κανόνες της κοινότητας, της πόλης, της γειτονιάς, του σχολείου, του νόμου. Λειτουργεί μόνο το ένστικτο, το οποίο όταν συναντά την έξαρση της εφηβείας γίνεται σαρωτικό και ενίοτε καταστροφικό και προς τους άλλους, αλλά και προς τον ίδιο τον εαυτό τους.
Είναι, δηλαδή, θυμωμένοι έφηβοι, θυμωμένοι με ό,τι εκπροσωπεί τον έξω κόσμο γι’ αυτούς, είτε είναι γονείς, είτε είναι σχολείο, είτε οι συμμαθητές ή οι συνομήλικοι. Τα στοιχεία αυτά τα εντοπίζουμε και στις περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού, που επίσης μας ανησυχεί λόγω των διαστάσεων που λαμβάνει, αλλά και της έλλειψης υποδομής που εξακολουθούμε να έχουμε ως κράτος σε επίπεδο πρόληψης.
Το εντοπίζουμε, τέλος, και στις περιπτώσεις έντονων εκφάνσεων ενδοοικογενειακής βίας ή βίας προς άλλα πρόσωπα.
Παράγοντες αύξησης του φαινομένου
Σε ό,τι αφορά τους παράγοντες αύξησης των φαινομένων βίας, δε θα πρέπει να αγνοήσουμε και την επιρροή που έχουν ασκήσει τα διαδικτυακά παιγνίδια βίας, που έχουν μυήσει τους ανηλίκους σε έναν κόσμο επιθέσεων στον οποίο ο νικητής είναι αυτός που μπορεί να “σκοτώσει”. Αυτά τα παιγνίδια έχουν εγκατασταθεί στον καναπέ του σπιτιού λαμβάνοντας ρόλο “σημαντικού μέλους του σπιτιού”, εκπαιδεύοντας με στρεβλά πρότυπα τα παιδιά, για ώρες ατελείωτες, σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, εντελώς ανεξέλεγκτα και χωρίς γονικό έλεγχο, ακόμη και για την ηλικιακή καταλληλότητα του παιγνιδιού.
Η σύγχρονη παρατήρησή μας είναι ότι τα παιδιά συχνότατα επαναλαμβάνουν στις σχολικές αυλές και τις πλατείες ακριβώς τις τεχνικές που διδάσκονται μέσω των διαδικτυακών αυτών παιγνιδιών.
Τέλος, δεν πρέπει να αγνοήσουμε και τη βία που εκκολάπτεται στις διαδικτυακές πλατφόρμες επικοινωνίας, όπου ενίοτε τα παιδιά εκτίθενται σε ρητορικές μίσους, σε στρατολόγηση ομάδων βίας, σε συσπείρωση για στοχοποιήσεις και επιθέσεις, οι οποίες εν τέλει λαμβάνουν χώρα είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά».
Σημαντικά, για την κατανόηση της αύξησης του φαινομένου, είναι τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Αστυνομία για το έτος 2022 σε πανελλαδικό επίπεδο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά, τον προηγούμενο χρόνο, 22 ανήλικοι συνελήφθησαν για βιασμό από 13 την προηγούμενη χρονιά, ενώ 133 ανήλικοι από 103 που ήταν το 2021 κατηγορήθηκαν για πρόκληση σωματικών βλαβών. Παράλληλα, 68 ανήλικοι κατηγορήθηκαν για επικίνδυνες σωματικές βλάβες από 5 που ήταν το 2021.
Και μπορεί οι κλοπές και οι ληστείες να εμφανίζουν μια ελαφρά πτωτική τάση στη διάρκεια της πανδημίας, ωστόσο από το 2018 έως το 2019 γνώρισαν απότομη αύξηση. Συγκεκριμένα, οι ληστείες από 70 που ήταν το 2018 αυξήθηκαν σε 134 το επόμενο έτος. Τέλος, το 2022, σχετικά με το αδίκημα της ανθρωποκτονίας, υπήρξε μία υπόθεση με θύτη έναν ανήλικο και μία απόπειρα ανθρωποκτονίας με θύτες δύο ανήλικα παιδιά.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
