Γράφει ο Κωνσταντίνος Δ. Μακαρούνης, μέλος της Ε.Μ.Σ.
Στην ανηφοριά, εκεί πάνω στα κακοτράχαλα μετερίζια, στους παγωμένους προμαχώνες, μερικές φορές ο «πολεμιστής» λιγοψυχά, κουράζεται, διστάζει, φοβάται. Εκείνες τις στιγμές, κάποιο γυναικείο χέρι, μία θηλυκή παρουσία τον ανασηκώνει. Αλαφρώνει τον κάματο, δροσίζει την απελπισιά, θεριεύει τη βούληση. Κάποιο αστέρι ξαμολιέται, σχίζει το σκοτεινό στερέωμα και έρχεται να τον παρηγορήσει, να τον συντροφέψει. Μια Νύμφη με ξέπλεκα μαλλιά και ζεστό βλέμμα αφήνει τις χαρές στις όχθες της λίμνης και έρχεται να του παρασταθεί, να του φανερώσει και άλλες αστραποβολιές.
Μα για ναγίνουν τούτα, πρέπει η θηλυκή παρουσία να ανοίξει περάσματα, να αποκαλύψει διόδους, ναφανερώσει διαβάσεις, να φωτίσει υπόγειες διαδρομές. Πρέπει ο πόνος της να αντιπαλέψει με το πάθος της, ο φόβος της με την ελπίδα της. Η επιθυμία της για ζωή πρέπει να μονομαχήσει με τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις του κοινωνικού περίγυρου. Μονάχα ένα δρόμο έχει μπροστά της. Να αναζητήσει τα όρια και να έρθει σε ρήξη με αυτούς που τα προστατεύουν.
Η Αντωνία Παυλάκου μάς προσφέρει με την καλαίσθητη έκδοση του βιβλίου της Όρια και Ρήξεις την ευκαιρία να νιώσουμε την αμφισβήτηση και την υπερκέραση των ορίων, πάντα με το ανάλογο τίμημα. Ταδιηγήματά της θυμίζουν πτυχές της ζωής φίλων μας, γνωστών μας, συναδέλφων μας, συγγενών μας, ίσως και της δικής μας πορείας.
Η αναγνώστρια, ο αναγνώστης βρίσκει κοινούς τόπους αναμνήσεων, βιωμάτων, ακουσμάτων με κάποιον άλλον, με κάποια άλλη. Μπορεί να συνομιλήσει, να επικοινωνήσει μαζί του/της όταν συναντηθούν. Απλώνεται η δυνατότητα συμπόρευσης ανθρώπων που ήσαν άγνωστοι μεταξύ τους, χαμένοι στο πλήθος και στην ανωνυμία μέχρι να αισθανθούν τους παλμούς του βιβλίου.
Η Αντωνία Παυλάκου με σεβασμό και τόλμη σύρει το υνί και φέρνει στο προσκήνιο στην επιφάνεια της ζωής μας χαρακτήρες, συναισθήματα, ελπίδες, προσδοκίες παρατημένες, αφημένες σε κάποια κρύπτη, μα όχι λησμονημένες. Επιχειρεί και επιτυγχάνει να μας προσφέρει απλόχερα ανατομία ηθών, αντιλήψεων, τρόπου ζωής, συνηθειών. Ανατομία σχέσεων στην κοινωνική και στην οικογενειακή ζωή, στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ανατομία εικόνων στον χώρο και στον χρόνο. Ανατομία τήςχωρίς αναπαμό προσπάθειας για το ξεπέρασμα των ορίων, δηλαδή της ρήξης.
Τα συναισθήματα των ηρωίδων αποτυπώνονται, εξωτερικεύονται, γίνονται εικόνες, μορφοποιούνται χάρη στη λεπτομερή, νηφάλια, διεισδυτική, οξυδερκή περιγραφή προσώπων, κινήσεων, αγγιγμάτων, αλλά και τοπίων και ενδυμασιών. Η συναισθηματική φόρτιση και η ψυχολογική κατάσταση της καθεμιάς από τις ηρωίδες προσφέρεται στην αναγνώστρια, στον αναγνώστη με θέαση του βίου της. Λιτά, με ανθρωπιά, με πόνο και ελπίδα.
Οι στάσεις και οι επιλογές των ηρωίδων δεν φέρουν μόνο το μήνυμα της έγερσης, της υπέρβασης, της αναζήτησης και της αμφισβήτησης των ορίων, της ρήξης. Η άρση και η θέση όπως το ροβόλημα στον βυθό της θάλασσας, και ξανά πάλι η πάλη με το κύμα ταλαντεύουν, δονούν τα ζώπυρα της αναγνώστριας, του αναγνώστη. Για να κατακτήσει το καινούργιο, αλλά και να το βιώσει.
Οι ηρωίδες μάς καλούν να τις ψάξουμε, να τις συναντήσουμε, να τις ψηλαφήσουμε μέσα στη ζήση. Αυτές θα μας χαϊδέψουν και εμείς γαληνεμένοι θα τους χαμογελάσουμε. Αυτές με τη σειρά τους θα μας φιλέψουν τόλμη, θάρρος, κουράγιο, αυτοπεποίθηση για να σημειώσουμε τα όρια που μας περιτριγυρίζουν, που μας περιβάλλουν.
Οι ηρωίδες, άλλοτε χαρούμενες, άλλοτε πικραμένες, μα ποτέ υποταγμένες, θα έρθουν με παρρησία στη γιορτή της αναγνώστριας, του αναγνώστη να του ευχηθούν σε αυτήν, σε αυτόν που τις αγνόησε, που δεν τις έψαξε, που δεν τις πόθησε, γιατί δεν ξεπέρασε τα όρια των κοινωνικών στερεοτύπων και στεγανών. Σε αυτή, σε αυτόν που δεν ζωγράφισε μια καλημέρα έξω από την πόρτα τους, που δεν άφησε ένα λουλούδι στο παραθύρι τους.
Στο βιβλίο θα απαντήσουμε γυναίκες ιχνευτές, γυναίκες ανέμη του βίου μας. Ακρίτες είναι που συνδράμουν όσους ταξιδέψουν πέρα από τα όρια. Θα τους φιλήσουν, θα τους συντροφέψουν, θα χορέψουν μαζί τους. Θα λαμπρύνουν ανήλιαγα μονοπάτια που οδηγούν στις ιερές πεδιάδες της ελευθερίας, στα κελαρύζοντα φαράγγια της αγάπης, στα γιασεμιά της αρετής, στα λιακωτά για τη προσμονή του φωτεινού άρματος. Οι ηρωίδες είναι πρόσωπα που χαρακτηρίζονται από διαχρονική παρουσία, δράση, δημιουργία και συνεπώς ανατέμνουν και το παρόν.
Ασπίδες με κεντίδια οι λέξεις. Σάρισα οι προτάσεις, μα και αφροπούλια στα κύματα. Η συναισθηματική φόρτιση, τα όνειρα και οι επιθυμίες των ηρωίδων παιγνιδιάρικα δελφίνια. Τα διηγήματα, με χάρη αλλά και με επιθετική βούληση, αναζωογονούν τον αναγνώστη, την αναγνώστρια με τη ζέση των ηρωίδων να ρίξουν τους φράχτες των αποστεωμένων, τυπολατρικών κοινωνικών περιορισμών και εγκλεισμών.
Η ροή των κειμένων παρασύρει τον αναγνώστη. Αυτή του επιτρέπει να σταθεί, να πάρει ανάσα, ναθωρήσει τις προηγούμενες προτάσεις του διηγήματος, να αγναντέψει τη δική του περασμένη ζωή. Και ο αναγνώστης, η αναγνώστρια αφήνεται στην αγκαλιά του διηγήματος, όπως το μικρό παιδί στην παραμάνα του και γαληνεύει. Η αμεσότητα, η σαφήνεια, η λεπτομερής και ισορροπημένη περιγραφή των γεγονότων και των καταστάσεων έλκουν τον αναγνώστη και κερδίζουν το σεβασμό του. Το άρωμα ανθρωπιάς με τις πτώσεις και τις ανορθώσεις και παλιννοστήσεις (πώς αλλιώς θα ήταν η ανθρωπιά;) αρχίζει το σεργιάνι τους στους όρμους του μικρού νησιού, του εαυτού μας.
Το βιβλίο της Αντωνίας Παυλάκου με τα 26 διηγήματα είναι τζάκι όπου όλοι μαζί πυρώνονται τις κρύες νύχτες και ανταλλάσσουν το ψωμί του μόχθου, δώρο και ύμνος στη Ζωή και στη Γυναίκα. Το βιβλίο τούτο στέκει φεγγοβολούσα εστία στη μοναξιά, στο αντάμωμα, στην απώλεια, στην αναζήτηση, στη ρήξη. Λουλούδι στολισμένο με δάκρυα και φιλιά. Χάρισμα του Χρόνου στο τελευταίο άστρο της αυγής, στην ελπίδα, στην ταπείνωση, στη λύτρωση.
Θα ρωτήσει κάποια/κάποιος: Θα αλλάξει η ζωή μου εάν διαβάσω το βιβλίο αυτό; Και η απάντηση: Έως απόψε το βράδυ, έως αύριο το πρωί δεν θα αλλάξει το πρόγραμμά του/της. Όμως, σιγά σιγά θα γίνεται όλο και πιο έντονη, όλο και πιο απείθαρχη, όλο και πιο καθάρια η κλαγγή μεταξύ δύο ξιφών. Αυτού που βρίσκεται στα χέρια του φόβου, του δισταγμού της γυναίκας και του άλλου που είναι σφιχτοδεμένου στο χέρι της ενάργειάς της και της αγάπης της για τη ζωή.
Το βιβλίο της Αντωνίας Παυλάκου αναδεικνύει το ρόλο της γυναίκας από παλιότερες εποχές μέχρι και τη σημερινή εποχή, και παράλληλα περικλείει εκφάνσεις της ζωής μας. Αποτελεί περιοχή σύγκλισης και συνεύρεσης ανθρώπων, κέλευσμα ομόνοιας, μετόπη προόδου.
