Ως επιστέγασμα του επετειακού ερευνητικού προγράμματος «Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης», που τελούσε υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και είναι υποψήφιο προς ένταξη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας, σε συνεργασία με το Δήμο Πύλου – Νέστορος και την αρωγή 21 ιστορικών Δήμων της Πελοποννήσου, εγκαινίασαν την περασμένη Παρασκευή το 1ο Πάρκο Ελληνικής Επανάστασης στην Ελλάδα, στους Κάτω Αμπελοκήπους, με αφορμή την επέτειο της Μάχης Κάτω Μηναγίων (3 Μαρτίου 1825), η οποία πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ως Δημόσια Εορτή Τοπικής Σημασίας με απόφαση της Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης του οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων εις μνήμη των πεσόντων ηρώων της μάχης Κάτω Μηναγίων, ενώ ακολούθησε ο πανηγυρικός της ημέρας από τον υποψήφιο διδάκτορα Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Δημοσθένη Κορδό, καθώς και χαιρετισμοί από την πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων κα Αυγερινοπούλου, τους εκπροσώπους των 21 ιστορικών Δήμων της Πελοποννήσου (δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι), τον αντιπεριφερειάρχη Μεσσηνίας κ. Τσουκαλά, το γραμματέα της ΚΕΔΕ Δ. Καφαντάρη και άλλους.
Ακολούθως, έγιναν τα εγκαίνια του εμβληματικού Πάρκου, που βρίσκεται στα όρια του ιστορικού οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων του Δήμου Πύλου- Νέστορος, με τα αποκαλυπτήρια από την κα Αυγερινοπούλου και το δήμαρχο Πύλου – Νέστορος, Π. Καρβέλα, του πίνακα εισόδου, όπου αποτυπώνεται σπάνιος χάρτης της Πελοποννήσου της περιόδου της Ελληνικής Επανάστασης (έργο της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μοριά), καθώς και οι τόποι καταγωγής των 21 «δέντρων ελευθερίας» που φυτεύτηκαν στο πάρκο και έφθασαν εκεί από τις αποστολές των 21 ιστορικών Δήμων της Πελοποννήσου. Παράλληλα, στον πίνακα αναπτύσσονται 21 «Μικρές Ιστορίες Ελευθερίας», δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έχει μια συνολική εικόνα της ανθρωπογεωγραφίας της επανάστασης στην Πελοπόννησο.
Παράλληλα, στο πλαίσιο των εγκαινίων του πάρκου έγιναν τα αποκαλυπτήρια αναμνηστικής πλάκας υπέρ των πεσόντων και κατάθεση στεφάνων εις μνήμην των ηρώων της πρώτης αντίστασης των Ελλήνων απέναντι στους Τουρκοαιγυπτίους, μετά την απόβαση των δυνάμεων του Ιμπραήμ Πασά στην Μεθώνη κατά το έτος 1825 (Μάχη Κάτω Μηναγίων). Τα αποκαλυπτήρια έγιναν, επίσης, από την κυρία Αυγερινοπούλου και τον κύριο Καρβέλα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του το τμήμα αναβίωσης «Παναγιώτης Κεφάλας» του Πολιτιστικού Συλλόγου «Παράδεισος Καλαμάτας», παρουσιάζοντας παραδοσιακές φορεσιές με ιστορική σημασία που καταγράφουν την ταυτότητα της ενδυματολογικής κληρονομιάς του 18ου και 19ου αιώνα.
Στη βάση αυτών, το εν λόγω πάρκο σχεδιάζεται να αποτελεί πλέον ένα εμβληματικό χώρο της Πελοποννήσου, καθώς θα επιδιωχθεί, αφενός, να φιλοξενεί πολιτιστικές και περιβαλλοντικές εκδηλώσεις των 21 ιστορικών Δήμων της Πελοποννήσου και αφετέρου, να είναι πυρήνας εκπαιδευτικών προγραμμάτων των σχολικών μονάδων της περιοχής.
Τα δέντρα της ελευθερίας
Ανάμεσα στα 21 δέντρα που φυτεύτηκαν, από τη Μεσσηνία προέρχονται τα εξής:
ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ | ΧΑΡΟΥΠΙΑ: Στις Κιτριές, την 1η Οκτωβρίου 1819, υπεγράφη το Σύμφωνο Συμφιλίωσης των μανιάτικων οικογενειών και μετά από αυτό, τον Μάρτιο του 1821, στον Πύργο του Μούρτζινου – Τρουπάκη στην Καρδαμύλη, αποφασίστηκε από τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Μούρτζινο-Τρουπάκη, Παπαφλέσσα και Νικηταρά η απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 του Μάρτη του 1821.
ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ | ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΩΝ: Η ζωογόνος και πανάρχαια ελιά της Καλαμάτας, το όμορφο δέντρο της ειρήνης και του πολιτισμού, που δεσπόζει στο μεσσηνιακό κάμπο, είναι εκείνο που «έζησε» εκ του σύνεγγυς τις μεγάλες στιγμές του αγώνα της ανεξαρτησίας. Φυσικά, ήταν εκείνο που βίωσε την πρώτη συνεδρίαση της Μεσσηνιακής Συγκλήτου, η οποία εξέδωσε την πολιτική προκήρυξη «Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς».
ΔΗΜΟΣ ΠΥΛΟΥ – ΝΕΣΤΟΡΟΣ | ΕΛΙΑ:
Ήταν 12 Φεβρουαρίου 1825 (παλιό ημερολόγιο) όταν το πρώτο τμήμα του αιγυπτιακού στρατού υπό τις διαταγές του Ιμπραήμ πασά αποβιβάστηκε στη Μεθώνη (περίπου 5.500 άνδρες). Ο Ιμπραήμ κατάρτισε αμέσως συντονισμένο σχέδιο με στόχο να καταλάβει το Νιόκαστρο και την πολιορκούμενη από τους Έλληνες Κορώνη. Έτσι, οι Τουρκοαιγύπτιοι, αιφνιδιαστικά, μέσα στην νύχτα της 19ης Φεβρουαρίου/3ης Μαρτίου, προχώρησαν ανατολικά χωρισμένοι σε δύο φάλαγγες με κατεύθυνση προς το φρούριο της Κορώνης. Η πρώτη φάλαγγα βάδισε νότια πέρασε από το Γρίζι και κατευθύνθηκε προς τα Βουνάρια, ενώ η άλλη κινήθηκε βορειότερα, σχεδόν παράλληλα με την πρώτη και με σκοπό να αποκόψει τις ελληνικές προφυλακές που βρίσκονταν νότια των Κάτω Μηναγίων και δυτικά της Μηλίτσας (περίπου 100 στρατιώτες). Έτσι, επιτέθηκαν πριν από τα ξημερώματα σε αυτή την προφυλακή. Οι Έλληνες δεν αιφνιδιάστηκαν και πολέμησαν σθεναρά προβάλλοντας απεγνωσμένη αντίσταση, προξενώντας στον εχθρό αρκετές απώλειες, παρότι οι δυνάμεις τους ήταν μικρές. Ωστόσο, βλέποντας ότι δε θα μπορούσαν να κρατήσουν επί πολύ την πίεση του εχθρού, που μάλιστα διέθετε και ιππικό, υποχώρησαν προς τους πρόποδες του όρους Λυκόδημου.
Ακολούθως, η βόρεια φάλαγγα προέλασε μέσω Μηλίτσας προς νοτιοανατολικά και συνενώθηκε με τη νότια στα Βουνάρια. Ωστόσο, ο Ιμπραήμ δεν είχε ακόμη την πρόθεση να βγει πιο έξω από τη μεσσηνιακή χερσόνησο, οπότε θα υπήρχε ο κίνδυνος να εμπλακεί σε αγώνα με υπέρτερες δυνάμεις. Έτσι, εγκατέλειψε ακόμη και εδάφη που είχε καταλάβει και συγκέντρωσε τις δυνάμεις γύρω από τη Μεθώνη αμυντικά. Αυτή η πρώτη πολεμική σύγκρουση, Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων, έσβησε τον μύθο του Ιμπραήμ ότι οι Έλληνες δε θα είχαν την δύναμη να αντισταθούν στον οργανωμένο στρατό του, ενώ αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων.
ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ | ΣΦΕΝΔΑΜΟΣ: Στο ορεινό ιστορικό χωριό Σιδηρόκαστρο του Δήμου Τριφυλίας βρίσκεται ο «Ασφένδαμος του Κολοκοτρώνη». Στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης περνώντας από εκεί πολλές φορές είχε ξεκουραστεί με τους δικούς του «Κλέφτες» και είχε ξεδιψάσει στη γειτονική «Πάνου Βρύση». Με απόφαση του υπουργείου Γεωργίας έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο.
Σπύρος Πώρος
Στην τελετή εγκαινίων παρευρέθη και ο αναπληρωτής γραμματέας Πολιτισμού και υποψήφιος βουλευτής Μεσσηνίας ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, Σπύρος Πώρος. Στο χαιρετισμό του, μάλιστα, επισήμανε: «Ο ηρωικός τόπος που βρισκόμαστε είναι διαχρονικά παρών στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας. Σήμερα, γιορτάζεται η επέτειος της μάχης στις 3 Μαρτίου του 1825 και η σημερινή, αποτελεί την πρώτη, μιας ετήσιας εκδήλωσης, που είθε να τιμάμε! Η ιστορική αυτή μάχη ωστόσο, μπορεί να θεωρηθεί ως η απαρχή της αντίστασης του τόπου, ενάντια στους κατακτητές και της μετέπειτα περιόδου. Είναι γνωστό ότι την περίοδο 1941-1944 το Δημοτικό Σχολείο στα Κάτω Μηνάγια ήταν το ιστορικό αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης Νότιας Μεσσηνίας, ενώ ο δάσκαλός του, Κωνσταντίνος Γέμελος, ήταν μία από τις θρυλικές μορφές του ΕΑΜ.
Ως αναπληρωτής γραμματέας Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ –ΚΙΝΑΛ, ως εγγονός του αντιστασιακού Γιάννη Νίκα, αλλά και ως εικαστικός, θυμίζω ότι ο ηρωικός εκείνος δάσκαλος αναφέρεται στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου “καντάτα για τη Μακρόνησο”, αλλά έχει αποτυπωθεί και σε χαρακτικό έργο του σπουδαίου εικαστικού Γιώργου Φαρσακίδη.
Ως κόμμα και προσωπικά ως υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ -Κίνημα Αλλαγής στη Μεσσηνία, χαιρετίζουμε, νιώθουμε υπερηφάνεια, ευγνωμοσύνη, αλλά και ευθύνη, απέναντι σε κάθε ιστορική στιγμή του λαού μας».
Παρουσίες
Τη Μητρόπολη Μεσσηνίας εκπροσώπησε ο αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Γκουγκούνης, ενώ τις εκδηλώσεις παρακολούθησαν οι αντιδήμαρχοι: Τρίπολης Ελένη Καρούτζου, Καλαμάτας Αναστάσης Σκοπετέας, Τριφυλίας Μαρία Παναγοπούλου, Δυτικής Μάνης Παναγιώτης Μπασάκος, Πύλου – Νέστορος: Γιάννης Σαρδέλης, Δημήτρης Γαϊτάνης, Τάσος Χρονόπουλος, Παναγιώτης Μιχαήλ, Μιχάλης Καραβίδας, Δημήτρης Σιψάς, ο πρόεδρος ΔΕΥΑΠΝ Θεόδωρος Χαραμαράς και εκπρόσωποι από τους Δήμους Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, Αιγίου, Νεμέας, ο γενικός γραμματέας ΚΕΔΕ Δημήτρης Καφαντάρης, ο πρόεδρος Κοινότητας Καλαμάτας Παναγιώτης Λύρας, οι υποψήφιοι βουλευτές Πιπίνα Κουμάντου, Παναγιώτης Αδαμόπουλος, Μενέλαος Γερονικολός, Σπύρος Πώρος και Παναγιώτης Στέφανος.
