Ευκαιρία για την πόλη ν’ αναδείξει την πολιτιστική της κληρονομιά
Αποδέκτης μιας άκρως χρήσιμης πρωτοβουλίας για τα δεδομένα της εποχής έγινε τις προηγούμενες ημέρες η Πινακοθήκη Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης της Λαϊκής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας, καθώς διδακτορικοί φοιτητές του εργαστηρίου Αρχαιομετρίας, με επιβλέποντα τον καθηγητή κ. Νίκο Ζαχαριά, ανέλαβαν δράση ώστε να αναλύσουν και τελικά να ψηφιοποιήσουν 18 έργα κλασσικής Τέχνης που συμπεριλαμβάνονται στα αποθέματα της Πινακοθήκης.
Αφορμή για τη δράση στάθηκε η διδακτορική μελέτη ερευνητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου πάνω στο αντικείμενο της Αρχαιομετρίας, ωστόσο για την πόλη το παράδειγμα θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό έναυσμα για τη μελέτη και ψηφιοποίηση και των υπόλοιπων έργων που διατηρεί στη συλλογή της η Πινακοθήκη και αριθμεί τα 500. Άλλωστε, μια αντίστοιχη πρακτική για το σύνολο της συλλογής, αναμφίβολα θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά για την ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης.
Το «Θ» βρέθηκε στο χώρο της Πινακοθήκης Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, εκεί όπου μια ομάδα πέντε νέων ανθρώπων, διαφόρων ειδικοτήτων, εργάζεται πυρετωδώς για την εξέλιξη του εγχειρήματος πάνω στο οποίο έχουν αφοσιωθεί τις τελευταίες ημέρες. Ο Στέλιος Κεσίδης, υποψήφιος διδάκτωρ του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας, μας μίλησε για το πεδίο της έρευνάς τους εκ μέρους και των υπόλοιπων τεσσάρων, που είναι οι Βάγια Παναγιωτίδη, Τάσος Καζολιάς, Αγγελική Κομπότη και Γιώργος Ρήγας.
-Πώς έγινε η επιλογή της συγκεκριμένης Πινακοθήκης για την έρευνά σας;
Η επιλογή της Πινακοθήκης Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης για τη μελέτη έγινε μετά από μια επίσκεψή μου, κατά την οποία εξεπλάγην βλέποντας τα έργα και τους καλλιτέχνες που φιλοξενεί, καθώς δεν είναι αναμενόμενο μα ούτε γνωστό ότι φιλοξενούνται τόσο σημαντικά έργα καλλιτεχνών στην πόλη.
-Τι περιλαμβάνει ο κύκλος εργασιών με τις οποίες ασχολείστε για την ψηφιοποίησή τους;
Αρχικά, κάνουμε ψηφιοποίηση με δύο τεχνικές: με φωτογραμμετρία (μέσω χρήσης φωτογραφικής μηχανής) και τρισδιάστατη σάρωση με φορητό σαρωτή. Ο στόχος είναι να δημιουργηθούν σαν τρισδιάστατα ψηφιακά αντικείμενα, ώστε να είναι εφικτή η επεξεργασία τους με οποιονδήποτε τρόπο. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της ανακαίνισης της Πινακοθήκης, δίνεται η δυνατότητα αυτά τα αντικείμενα να υπάρχουν σε τρισδιάστατη μορφή, ώστε να μπορεί κανείς να αλληλεπιδρά μ’ αυτά.
Οι παραπάνω εργασίες, αποτελούν μέρος του διδακτορικού μου, που έχει σαν στόχο να μελετηθεί η χρήση χρωστικών από Έλληνες καλλιτέχνες στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, και η υιοθέτηση απ’ αυτούς νέων χρωστικών, νέων τεχνολογιών και μεθοδολογιών από Ακαδημίες και Σχολές του εξωτερικού, αλλά και να μελετηθεί αν και τι συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν. Οπότε, για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σ’ όλα αυτά τα πολύπλοκα ερωτήματα, χρησιμοποιούμε ένα σύνολο τεχνικών. Μέσα απ’ αυτές κάνουμε χρήση αναλυτικών μεθόδων, που βοηθούν να δούμε από τι υλικά και χρωστικές αποτελείται ο κάθε πίνακας. Ακόμα, χρησιμοποιούμε διάφορες φασματογραφίες και την υπερφασματική απεικόνιση, που μας δίνει τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε την ύπαρξη ή την απουσία προσχεδίων στον καμβά. Μπορούμε να μάθουμε μέχρι και τη χημική κατανομή των χρωστικών πάνω σε κάθε πίνακα, καθώς και πάρα πολλά ακόμα ενδιαφέροντα πράγματα όσον αφορά στο αναλυτικό κομμάτι.
Όσον αφορά στις τεχνικές που εφαρμόζουμε σήμερα, αυτές μπορούν να μας δώσουν στοιχεία που έχουν να κάνουν με την τεχνική εφαρμογή επί της ουσίας. Δηλαδή, με το πως ο ζωγράφος χρησιμοποιούσε το χρώμα του για να το απλώσει πάνω στον πίνακα, εάν δηλαδή χρησιμοποιούσε πινέλο, σπάτουλα ή άλλη τεχνική.
-Υπάρχουν έργα στην Πινακοθήκη χωρίς ακριβή ημερομηνία δημιουργίας τους; Πώς γίνεται η χρονολόγησή τους;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει ακριβής χρονολόγηση για αρκετά έργα της Πινακοθήκης, όμως, μέσα από την παρούσα μελέτη μπορούν να προκύψουν συμπεράσματα από τα οποία έμμεσα μπορούμε να καταλήξουμε στο έτος δημιουργίας του κάθε πίνακα. Αυτό γίνεται μέσα από την αναγνώριση διαφόρων υλικών, καθώς υπάρχει προηγουμένως η γνώση για τη χρονολογία που ξεκίνησε να χρησιμοποιείται κάθε υλικό. Οπότε, με αυτό τον τρόπο εύκολα μπορεί να προσδιοριστεί η χρονολογία του κάθε πίνακα, αν ληφθεί υπόψη και η περίοδος ζωής ή δράσης του καλλιτέχνη.
-Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας πρόκειται να παρουσιαστούν ή να είναι διαθέσιμα στο κοινό;
Η διαδικασία της έρευνας προχωρά αρκετά γρήγορα, και τα αποτελέσματά της θα παρουσιαστούν για αρχή το Μάιο στη Λισαβόνα. Εκεί, μέσα από ένα συνέδριο Αρχαιομετρίας που έχει σχέση με έργα ζωγραφικής και θεωρείται το πιο σημαντικό συνέδριο παγκοσμίως για πίνακες, θα παρουσιαστούν τα τελικά μας συμπεράσματα για τα 18 έργα της τοπικής Πινακοθήκης.
Στη συνέχεια, σκοπός μας είναι τα αποτελέσματα αυτά να είναι διαθέσιμα και στους Καλαματιανούς, ωστόσο αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη διαδικασία μελέτης του τρόπου που μπορεί αυτό να γίνει σωστά.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
