Γιώργος Μάλαμας: «Λείπει το όραμα»
Ο τουρισμός στη χώρα μας έχει συνδεθεί με το καλοκαίρι, τον ήλιο και τη θάλασσα, ωστόσο δεν είναι μόνο αυτά. Αν υπήρχε σχεδιασμός και όραμα, θα έβλεπαν οι ιθύνοντες ότι υπάρχουν και άλλα είδη τουρισμού, όπως ο ορεινός. Είδος τουρισμού το οποίο οι ξένοι επιλέγουν, ενώ στην περιοχή μας έχει πολλούς λάτρεις, αφού η Μεσσηνία ενδείκνυται. Το ζήτημα, όμως, είναι αν υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές και η διάθεση να αναδειχθεί και να υποστηριχθεί ο ορεινός τουρισμός.
Το «Θάρρος» συνάντησε τον Γιώργο Μάλαμα, έναν άνθρωπο που πάντα λάτρευε το βουνό, ενώ στη συνέχεια έγινε εκπαιδευτής ορειβασίας, αναρρίχησης και ορεινής διάσωσης. Πίστεψε στον ορεινό τουρισμό και από το 2013, οπότε ξεκίνησε το τουριστικό γραφείο Climb Up, έχει ξεναγήσει χιλιάδες ανθρώπους σε ορεινές ομορφιές της Μεσσηνίας και όχι μόνο.
Ο λόγος σε αυτόν:
-Πώς μπήκε η ορειβασία στη ζωή σας
Η ορειβασία για μένα ξεκινά από πολύ νωρίς. Με την παρέα μου πηγαίναμε στον Ταΰγετο για να περάσουμε ωραία και κάπου εκεί κολλήσαμε.
Αρχικά πήγαμε να δούμε το φαινόμενο της πυραμίδας στον Προφήτη Ηλία, και αυτό ήταν αρκετό, τουλάχιστον για μένα.
-Με πηγαίνετε κάπως ανάποδα, αλλά αφού μιλήσατε για το συγκεκριμένο σημείο και τη διαδρομή, είναι όντως δύσκολη;
Γενικά δεν έχουμε τη φιλοσοφία να πάει ο Έλληνας στο βουνό. Είμαστε περισσότερο της παραλίας και του καφέ. Για όσους πάνε τώρα, έχουν βοηθήσει αρκετά τα social media, καθώς κάποιος θέλει να πάει και για τη φωτογραφία.
Όταν με την παρέα μου πηγαίναμε στον Ταΰγετο, δεν υπήρχε ψυχή. Τώρα πλέον το καλοκαίρι δεν υπάρχει χώρος ούτε να στήσεις υπνόσακο.
-Μιλήσατε για πολύ κόσμο στο βουνό, το σέβεται όμως; Συχνά βλέπουμε φωτογραφίες με σκουπίδια στον Προφήτη Ηλία…
Ξεκάθαρα όχι. Στις 20 Ιουλίου συγκεκριμένα ανεβαίνουν στην κορυφή εκατοντάδες άτομα, ανάβουν φωτιές το βράδυ και καίνε πλαστικά και ό,τι άλλο βρίσκουν, αδιαφορώντας για το περιβάλλον και ό,τι κινδύνους εγκυμονεί αυτό.
Στις 21 Ιουλίου, Καλαματιανοί και Σπαρτιάτες έχουμε σαν τάμα να πηγαίνουμε στον Προφήτη Ηλία και να καθαρίζουμε το χώρο. Είναι πραγματικά αδιανόητο τι βρίσκουμε! Εσώρουχα, μπότες, σακίδια, μπουκάλια από ποτά και, φυσικά, πολλά, πολλά σκουπίδια.
Μπορώ να δεχθώ, βέβαια, ότι κάποιοι πάνε εκεί και περνούν καλά, αλλά γιατί να μην πάρουν μαζί τους και τα σκουπίδιά τους;
Αυτό μόνο είναι ένα παράδειγμα για το σεβασμό που δεν υπάρχει προς το βουνό.
-Ας γυρίσουμε στην ορειβασία. Πόσο δύσκολη είναι;
Δύσκολο είναι να μην την κάνεις ενώ μπορείς, ενώ ζεις στην Ελλάδα. Είμαστε σε μια χώρα όπου το 80% είναι πάνω από 300 μέτρα υψόμετρο, κάτι που, σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη, θεωρείται βουνό, όρος.
Το συγκεκριμένο στοιχείο υπάρχει στην Ελλάδα, στην Αυστρία και στην Ελβετία. Πουθενά αλλού στην Ευρώπη. Αυτό, λοιπόν, κάνει τη χώρα μας αμιγώς ορεινή.
Επομένως, αν ζεις στην Ελλάδα, δε γίνεται να μην κάνεις ορειβασία.
-Πώς γίνεται κάποιος ορειβάτης;
Ορειβάτης γίνεται κάποιος με πολλή εκπαίδευση. Ορειβάτης είναι και ο βοσκός που καθημερινά είναι στο βουνό. Το θέμα είναι να αναβαθμίσεις το γνωστικό σου επίπεδο
Η Ομοσπονδία το προσφέρει αυτό, αφού λειτουργεί κατά καιρούς Σχολές στους Ορειβατικούς Συλλόγους της χώρας.
Τα πρώτα, λοιπόν, σκιρτήματα μπορεί κάποιος να τα αποκτήσει από τον Ορειβατικό Σύλλογο. Μετά μπορεί να παρακολουθήσει μια Σχολή.
Θεωρώ ότι δε γίνεται να πηγαίνεις στα βουνά και να μην έχεις κάνει Σχολές. Είναι σαν να θες να κάνεις καταδύσεις, να αγοράζεις μια μπουκάλα και να πέφτεις.
Όλο αυτό, βέβαια, απαιτεί χρόνο, εκπαίδευση και χρήματα.
-Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι ξέρουν ορειβασία χωρίς να ισχύει, με αποτέλεσμα να υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους και να σημειώνονται απρόοπτα;
Φυσικά. Όταν κάποιος θεωρεί ξαφνικά ότι μπορεί να κατακτήσει ένα βουνό, αυτό θα συμβεί. Είναι σαν ένα μυρμήγκι να θέλει να κατακτήσει ένα σπίτι.
Δεν έχουμε τον πολιτισμό για το βουνό. Για τους Έλληνες το βουνό ιστορικά ήταν το μέρος που πήγαιναν να κρυφτούν. Ένα από τα πιο διάσημα φαράγγια στην Ελλάδα είναι αυτό του Βυρού στην Καρδαμύλη. Φαράγγι που είναι στα έγκατα της γης. Από το Βυζάντιο δημιούργησαν οχυρά, έσκαψαν και δημιούργησαν σπηλιές που επικοινωνούν μεταξύ τους. Μιλάμε για μια διαδρομή 19 χιλιομέτρων. 27 χιλιόμετρα είναι η ίδια διαδρομή στο Ρίντομο.
Τα παραπάνω τα είχαμε για να επιτεθούμε, να κρυφτούμε, να κλέψουμε, να κάνουμε ανταρτοπόλεμο. Αυτή, λοιπόν, είναι η φιλοσοφία του Έλληνα για το βουνό.
-Το βουνό έχει κινδύνους;
Αν πει κάποιος ότι το βουνό είναι επικίνδυνο, είναι κουτό. Ένας ορεινός όγκος, ένα γεωλογικό φαινόμενο, δεν μπορούν να είναι επικίνδυνα από μόνα τους. Η ανθρώπινη παρουσία θα το κάνει επικίνδυνο, το ατύχημα απαιτεί ανθρώπινη παρουσία, και προκαλείται από την άγνοια.
Για παράδειγμα, δεν μπορείς να πας στο Πολυλίμνιο με καταρρακτώδη βροχή, γιατί εκεί πέφτουν πέτρες. Παντού συμβαίνει αυτό. Τα βουνά γενικά έχουν ένα καθεστώς δόμησης και αποδόμησης, συστολή-διαστολή, ζέστη-πάγος, νερό-λάσπη. Έτσι, λοιπόν, θα πετάξουν και πέτρες. Άρα δεν μπορεί να πάει κάποιος σε ορθοπλαγιές, όταν βρέχει, αφού υπάρχει κίνδυνος να πέσουν πέτρες.
-Μιλήσατε για το Πολυλίμνιο και, μάλιστα, για πέτρες και βροχή. Υπό αυτές τις συνθήκες είχε χάσει τη ζωή της μια κοπέλα. Θεωρείτε ότι ο κόσμος πάει με «λάθος» παπούτσια (σαγιονάρες), για παράδειγμα;
Η πλειοψηφία των Ελλήνων που πάνε εκεί, πάνε με σαγιονάρες. Οι ξένοι δε θα το κάνουν αυτό. Θα βάλουν κατάλληλα παπούτσια, αφού ξέρουν ότι εκεί δεν είναι παραλία.
-Άρχισε με αφορμή το δυστύχημα μια κίνηση να περιοριστούν οι κίνδυνοι στο συγκεκριμένο σημείο… Μπορεί να συμβεί, αφού μιλάμε για ένα τόσο μεγάλο χώρο;
Όχι, αν υπάρξει παρέμβαση θα χαλάσει το τοπίο. Αυτό που μπορεί να γίνει εκεί, κατά τη γνώμη μου, είναι να υπάρχει μια είσοδος με ένα φύλακα, που μάλιστα θα παίρνει και ένα συμβολικό ποσό από τον κάθε επισκέπτη.
Στο εξωτερικό δεν υπάρχει τέτοιο στολίδι από το οποίο η τοπική κοινότητα να μην εισπράττει κάτι. Θα μπορούσαν με το ποσό που θα εισέπρατταν να συντηρούν ασφάλεια πεδίου, καθαριότητα, καθώς και πυρασφάλεια. Θα μπορούσαν να βάλουν, για παράδειγμα, παγκάκια, αναψυκτήριο, πρώτες βοήθειες και άλλα. Όμως, τώρα εκεί ο χώρος είναι «μπάτε, σκύλοι, αλέστε».
Απλά να σας αναφέρω ότι πριν από κάθε εκδρομή μας στο Πολυλιμνιο υπάρχει μπροστά ένα άτομο από την ομάδα μας που μαζεύει σκουπίδια, ταμπόν, σερβιέτες, προφυλακτικά και άλλα που οι επισκέπτες αφήνουν, κι αυτό το κάνουμε για να μη δυσφημιστεί το τοπίο.
Επίσης, να σας πω για τη Στενωσιά που βρέθηκα πρόσφατα και θεωρώ σπουδαίο κομμάτι και, μάλιστα, το ανερχόμενο μονοπάτι της Νοτίου Ελλάδος, το καλύτερο. Το συγκεκριμένο κομμάτι το έχει φτιάξει ένα παιδί από την περιοχή, ο Βαλάντης Καλογερόπουλος. Ο συγκεκριμένος, λοιπόν, το έκανε μόνος του, με πολύ προσωπική εργασία, καθώς και δικά του χρήματα.
Βρέθηκα για να δω την κατάσταση του μονοπατιού, αφού είχα να πάω κόσμο στο σημείο, όμως, όπως αποδείχθηκε, χρειάστηκε πριν να κάνουμε άπειρη δουλειά, καθώς το μονοπάτι είχε κλείσει από βάτα και κλαδιά.
-Τι θα προτείνατε, λοιπόν, για τέτοια σημεία;
Είναι τουριστικά μέρη, είναι προορισμοί. Θα έπρεπε οι φορείς, είτε αυτοί είναι Δήμοι είτε Περιφέρεια, να φροντίζουν να είναι σε καλή κατάσταση.
Τα μονοπάτια μας δεν είναι σηματοδοτημένα. Ό,τι δουλειά γίνεται, την κάνει ο Ορειβατικός Σύλλογος. Για παράδειγμα, το φαράγγι του Ριντόμου, που είναι το πιο σπουδαίο μονοπάτι στη Νότια Ελλάδα, δεν έχει σηματοδότηση. Έτσι χάνεται κόσμος. Πέρυσι σηκώθηκε ελικόπτερο για να βγάλει τους Γάλλους.
Αν γίνει ατύχημα εκεί, δεν υπάρχει επικοινωνία, κάτι που θα μπορούσε να έχει λυθεί αν υπήρχε ένας αναμεταδότης.
Το ευκολότερο πράγμα εκεί είναι να χτυπήσεις στα πόδια σου, αλλά είσαι στο έλεος του θεού.
Θέλω να καταλήξω ότι το τουριστικό προϊόν που λέγεται Πολυλίμνιο, Ρίντομο, Στενωσιά κ.λπ. θα έπρεπε να το διαφυλάσσουμε.
Θα έπρεπε, λοιπόν, οι Δήμοι, η Περιφέρεια να προφυλάξουν αυτόν τον πλούτο, γιατί μπορεί εύκολα να υπάρξει δυσφήμηση.
Τότε με το δυστύχημα στο Πολυλίμνιο, όταν έπαιρνα κόσμο από τα ξενοδοχεία με ρωτούσαν αν είναι ασφαλές και εγώ τους απαντούσα ότι είναι, αλλά συνέβη επειδή είχε καταιγίδα.
ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
-Βλέπουμε μια προσπάθεια που γίνεται με τα μονοπάτια. Ποια η άποψή σας;
Το δίκτυο μονοπατιών της Καλαμάτας και της Δυτικής Μάνης είναι δαιδαλώδες. Ο Ορειβατικός Σύλλογος Καλαμάτας έχει κάνει πολλή δουλειά, αλλά θέλουν κι άλλη.
Υπάρχουν μονοπάτια που έχουν κλείσει ή και έχουν πέσει ακόμα. Γενικότερα, υπάρχει μια κίνηση δεκάδων χιλιάδων τουριστών που αναζητούν τέτοια καλντερίμια σε όλο τον κόσμο.
Το μονοπάτι του Μπιλίοβου έχει πέσει όλο, και πρόκειται για το μοναδικό καλντερίμι στη χώρα με 82 στροφές 180μοιρες. Πανέμορφο μεν, αλλά έχει πέσει. Ένας ορειβάτης μόνος του δε θα μπορούσε να πάει να το φτιάξει.
-Ποια η λύση για τη συντήρηση και ανάδειξή τους;
Θα έπρεπε να υπάρχει τμήμα, είτε στο Δήμο είτε στην Περιφέρεια, που να ασχολείται μόνο με αυτά και όχι ευκαιριακά και για λίγο διάστημα.
Στο Μαίναλο δαπάνησαν εκατομμύρια ευρώ, έφτιαξαν ένα μοναδικό μονοπάτι και μετά το παράτησαν, ενώ στις συμβάσεις προβλεπόταν και συντήρηση. Πλέον αυτό δεν περπατιέται.
Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει ένα όραμα, δε γίνεται να συμβαδίζει η κάθε περιοχή με τη φιλοσοφία όλης της χώρας. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου θα πρέπει να βρει ένα άλλο δόγμα για την περίπτωση αυτή.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι είμαστε η παλιά Ελλάδα, τα μονοπάτια που υπάρχουν εδώ δεν υπάρχουν πουθενά, αλλά είναι παρατημένα στο έλεος του θεού.
Κλείνουν, είναι επικίνδυνα, κόσμος χάνεται, χτυπάει, φοβάται και κάπως έτσι χάνεται κόσμος από τη συγκεκριμένη αγορά.
Οι Ισραηλινοί, για παράδειγμα, που είναι μια τεράστια αγορά, έχουν ένα tripadsivor δικό τους. Εκεί γράφουν τα πάντα και οι υπόλοιποι ακούν πιστά τι θα γράψει ο καθένας. Άρα αν, για παράδειγμα, ειπωθεί ότι χάθηκε ένας Ισραηλινός πεζοπόρος, τελειώνει αυτή η αγορά που έχει τεράστια δυναμική. Είναι δε οι καλύτεροι καλοπληρωτές μετά τους Αμερικανούς.
-Με το κομμάτι αναρρίχηση τι γίνεται στην περιοχή;
Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι η Κάλυμνος δέχεται 25.000 αναρριχητές το χρόνο. Πλέον έχει γίνει ο top προορισμός στον κόσμο, αφού υπάρχει το μεγαλύτερο αναρριχητικό πεδίο στον πλανήτη.
Δεύτερο είναι αυτό στο Λεωνίδιο. Μάλιστα, εκεί ο κόσμος ξεσπιτώθηκε για να νοικιάζει τα σπίτια του στο airbnb. Γίνεται το αδιαχώρητο. Ούτε σε καφενείο βρίσκεις να καθίσεις.
Εδώ υπάρχει η Νέδουσα, υπάρχουν 150 διαδρομές, και αυτές δημιουργήθηκαν από πρωτοβουλίες και τσέπες ιδιωτών. Όλο αυτό όμως θέλει υποστήριξη, θέλει υποδομές, ο άλλος θέλει να παρκάρει, θέλει να μείνει, θέλει ασφάλεια για να μην του σπάσουν το αυτοκίνητό του όπου παρκάρει.
-Άλλο σημείο στον Ταΰγετο; Είναι αυτό που βλέπουμε απέναντι από τους «πέντε δρόμους»;
Αυτό ήταν το κομμάτι που θέλαμε να φτιάξουμε. Είχαμε πάει πριν από κάποια χρόνια στο Δήμο Καλαμάτας. Αυτό που θέλαμε ήταν να γίνει μια μελέτη για να φτιαχτεί μια αερογέφυρα. Από εκεί και πέρα, δε θέλαμε λεφτά. Θα το κάναμε μόνοι μας. Θα μπορούσε να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα πεδία στην Ελλάδα, και πιστεύω ότι πρέπει να γίνει.
–Μιλάτε ξανά για υποδομές και οργάνωση… Μπορούν να γίνουν όλα αυτά;
Ναι, είμαι αισιόδοξος ότι αυτό μπορεί να γίνει, αρκεί να βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Δηλαδή, κάποιος γνώστης δίπλα στον αρμόδιο αντιδήμαρχο ή αντιπεριφερειάρχη που ασχολείται με τον τουρισμό. Ένας άνθρωπος που θα γνωρίζει καλά το αντικείμενο και θα έχει άμεση σχέση και όχι, για παράδειγμα, να έχει σπουδάσει Οικονομικά. Θα πρέπει, δηλαδή, να συσταθεί μια επιτροπή βουνού.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι χρήματα υπάρχουν και πέφτουν, αλλά δυστυχώς δεν αξιοποιούνται.
-Climb Up… Πείτε μας δυο λόγια…
Η εταιρεία ξεκίνησε το 2013. Ιδρύθηκε μέσα στην Costa Navarino. Στη συνέχεια μετατράπηκε σε τουριστικό γραφείο. Πλέον δεν είμαστε μόνο στη Μεσσηνία, αλλά διοργανώνουμε εκδρομές πεζοπορικής αναρρίχησης τόσο στους όμορους νομούς όσο και σε άλλες περιοχές, αφού έχουμε δημιουργήσει ένα δίκτυο συνεργατών.
Οι πελάτες μας είναι κατά 90% ξένοι, κυρίως Βρετανοί, Αμερικανοί, Γάλλοι και Ισραηλινοί, ενώ κάθε χρόνο η ομάδα, που είμαστε 6 άτομα, εξυπηρετούμε περίπου 3.000 άτομα.
-Οι δημοφιλέστερες εκδρομές σας;
Οι εκδρομές που κάνουμε χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Σε πεζοπορία και πρώτη με διαφορά σε αυτή την κατηγορία είναι αυτή στο Πολυλίμνιο. Ακολουθεί το Παλαιόκαστρο, ένα σημείο που θέλει πολλή δουλειά, ένα στολίδι με αψίδες… με… με… Θα έπρεπε να επενδυθούν εκατομμύρια εκεί και να γίνει στολίδι. Τρίτο είναι το Ρίντομο
Από την κατηγορία με πολιτιστικά νούμερο ένα είναι η Αρχαία Μεσσήνη, που επίσης θέλει βοήθεια, ενώ υπάρχουν και οι τουρίστες που μένουν στα ξενοδοχεία και τους φέρνουμε στην Καλαμάτα. Θέλουν να δουν το Ιστορικό Κέντρο, την Κεντρική Αγορά, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Στρατιωτικό, καθώς και τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών “Βικτωρία Γ. Καρέλια”.
Τέλος, υπάρχουν οι εκδρομές που περιλαμβάνουν αναρρίχηση.
-Ποιος ο ρόλος σας σε μια εκδρομή;
Αρχικά μια εκδρομή περιλαμβάνει ασφάλεια, που για εμάς είναι η κορυφή του παγόβουνου, μετά διασκέδαση και μετά γνώση.
Θεωρούμε ότι πρέπει να επικεντρωθείς στην ασφάλεια, χωρίς αυτό να φαίνεται στον εκδρομέα, άρα θα είναι κάτι κρυφό, έπειτα η διασκέδαση, που θα πρέπει να είναι φανερή και, τέλος, το γνωστικό επίπεδο. Θέλουμε όσοι συμμετέχουν να γυρνούν με μια εμπειρία πίσω.
Εγώ σπούδασα Ανθρωπιστικές Επιστήμες στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο για να αναπτυχθώ στο γνωστικό επίπεδο, αφού είχαμε ξένους που ήξεραν περισσότερα πράγματα από εμάς. Υπάρχουν εκατομμύρια λάτρεις της Ελλάδας και δε γίνεται να κάνεις κάπου μια εκδρομή και να μην ξέρεις τα πάντα για το μέρος.
Και δεν αναφέρομαι απλά σε μια παπαρούνα. Πρέπει να ξέρεις και ιστορία και γενικότερα να έχεις κατά νου ότι εκείνη τη στιγμή είσαι ένα κινητό google της περιοχής.
Θεωρώ ότι κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής είσαι ο πρεσβευτής. Πρέπει να είσαι καθαρός, ευχάριστος και χαρούμενος. Είναι προσόντα που με τον καιρό εξελίσσονται.
-Πώς γίνεται κάποιος συνοδός βουνού;
Είναι μια ειδικότητα που υπάρχει στα ΙΕΚ, τόσο στα ιδιωτικά όσο και στα δημόσια, εδώ και 8 χρόνια.
Σε αυτά της Σπάρτης και της Στεμνίτσας έχω διδάξει και θα το κάνω ξανά, όταν τα συγκεκριμένα τμήματα ξεκινήσουν πάλι.
Φαίνεται από το κράτος, πρώτη φορά, μια προσπάθεια να υπάρξει αυτή η ειδικότητα, αφού βλέπουν ότι οι επισκέψεις των ξένων στη χώρα για τον εν λόγω τουρισμό έχουν πάρει την ανιούσα.
–Άρα είναι μια ειδικότητα που έχει επαγγελματική αποκατάσταση;
Θα σας πω απλά ότι στο δημόσιο ΙΕΚ της Σπάρτης έγινε ένα τμήμα. Μπήκαν 25 άτομα. Από τους 25 Σπαρτιάτες, οι δέκα δουλεύουν ήδη και έκαναν τουριστικά γραφεία. Βγάζουν χρήματα από αυτό.
Σε όλη την Ελλάδα δεν υπάρχει άλλη πόλη με τόσα γραφεία με αυτού του είδους τουρισμό. Ήταν άνεργοι και τώρα δέκα άτομα, συν τους συνεργάτες τους, ζουν αξιοπρεπέστατα.
Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ
-Κλείνοντας, θεωρείτε ότι θα μπορούσε να υπάρχει τουρισμός όλο το χρόνο; Γίνεται κάτι λάθος από ψηλά;
Το υπουργείο Τουρισμού έχει επικεντρωθεί στο marketing του «χταπόδι και αντηλιακό», με αποτέλεσμα να κλείνουν τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα τουριστικά γραφεία και, τελικά, να δουλεύουν σεζόν και το κράτος να πληρώνει επιδόματα ανεργίας.
-Θα μπορούσε, δηλαδή, να υπάρχει τουρισμός όλο το χρόνο;
Ξεκάθαρα ναι. Η χώρα μας και η περιοχή μας θα μπορούσαν να έχουν όλο το χρόνο τουρισμό. Αυτό προσπαθεί να κάνει η Costa Navarino τώρα.
Αν το κράτος επένδυε στο χειμερινό τουρισμό, όλοι όσοι εργάζονται σε αυτόν θα δούλευαν όλο το χρόνο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν είναι μόνο τα Ζαγόρια, όπου δε βρίσκεις να κλείσεις δωμάτιο.
Πρέπει, λοιπόν, να το πάρουμε πιο ζεστά αυτό το κομμάτι του τουρισμού, το χειμερινό τουρισμό και τον ορεινό. Δεν είναι εναλλακτικός τουρισμός ούτε ειδική μορφή τουρισμού. Δεν είναι κάτι εξειδικευμένο. Μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε, αρκεί να το πιστέψουμε και να δουλέψουμε για αυτό.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
