Διατηρώντας ένα πρότυπο οικολογικό πυρηνελαιουργείο στην περιοχή της Μεσσηνίας, μιλά για τις προοπτικές βελτίωσης των διαδικασιών που ακολουθούν την ελαιοσυγκομιδή.
Έχοντας αναλάβει τα ηνία του οικογενειακού πυρηνελαιουργείου ως διευθύνων σύμβουλος, ο κ. Θανάσης Μαργέλης βλέπει την παραγωγική διαδικασία να εξελίσσεται μέσα στα χρόνια. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο, άλλωστε, στη μετατροπή της «Μεσσηνιακής ΑΒΕΕ» σε ένα οικολογικό πυρηνελαιουργείο, το οποίο φαίνεται να κερδίζει ολοένα έδαφος με βάση τις ανάγκες της εποχής για μείωση των αποβλήτων στο περιβάλλον.
Η πρόσφατη δε μετάβασή του στην πρώτη ελαιοπαραγωγό χώρα παγκοσμίως, την Ισπανία, συμμετέχοντας στη διεθνή έκθεση ελαιολάδου “Expoliva 2023” στη Χαέν, μαζί με δώδεκα ακόμα Μεσσήνιους ελαιοπαραγωγούς, αποτέλεσε την αφορμή για να μοιραστεί μαζί μας τις διαφορές των δύο ελαιοπαραγωγών χωρών, το πώς εντάσσεται η λειτουργία της «Μεσσηνιακής ΑΒΕΕ» στις αρχές της κυκλικής οικονομίας, αλλά και ευρύτερα, τι είναι αυτό στο οποίο υστερούν η χώρα και ο νομός, για να «αγγίξουν» μεγαλύτερα επίπεδα στην ελαιοπαραγωγή (και, κατά συνέπεια, στην παραγωγή πυρηνελαίου).
-Τι περιλάμβανε η συμμετοχή σας στη φετινή Expoliva στη Χαέν της Ισπανίας, μιας και δεν ήταν η πρώτη φορά που παρακολουθήσατε τη συγκεκριμένη έκθεση;
Παρακολουθώ την κλαδική εκπροσώπηση για χρόνια, ενώ φέτος βρέθηκε εκεί και ο Πανευρωπαϊκός Σύνδεσμος Πυρηνελαιουργών. Εγώ έκανα μία εισήγηση όσον αφορά στην επένδυση που έχουμε υλοποιήσει εμείς εδώ στη «Μεσσηνιακή ΑΒΕΕ» για την κυκλική οικονομία ενός πυρηνελαιουργείου και που εν δυνάμει θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε πολλά ισπανικά ζητήματα.
Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι το οξύ πρόβλημα της αναβροχιάς με την έλλειψη νερού στον ισπανικό ελαιώνα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την υποκατάσταση της άρδευσης από το «λιόζουμο» που επεξεργαζόμαστε εδώ, και το υγρό κλάσμα που προκύπτει κατά την επεξεργασία του ελαιοπυρήνα.
Έτσι, με την κατάλληλη επεξεργασία και φυγοκέντριση αυτό μπορεί με ασφάλεια να διατεθεί και να κλείσει έτσι ο κύκλος της επεξεργασίας, αρδεύοντας τις περιοχές που δεν έχουν πρόσβαση σε πότισμα.
-Αυτό το σύστημα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας που λειτουργείτε στη Μεσσηνία, δεν υπάρχει στην ισπανική ελαιοπαραγωγή;
Στην Ισπανία η επαναφυγοκέντριση (το λεγόμενο “Repaso”, που σημαίνει πέρασμα ξανά) είναι μια διαδεδομένη πρακτική, για άλλους λόγους όμως. Αυτή τη στιγμή, εκεί δεν τους ενδιαφέρει να χωρίσουν μέρος του υγρού κλάσματος για αρδευτική χρήση. Αυτό που κάνουμε εμείς εδώ, το ξεκινήσαμε πρωτίστως για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την υπερβάλλουσα εισαγωγή πυρήνα από τα ελαιοτριβεία το χειμώνα, και να μην έχουμε υλικό που μένει ανεπεξέργαστο για πολύ καιρό. Κάτι τέτοιο ρίχνει την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, ενώ έχει δυσάρεστη οσμή στην ατμόσφαιρα υπό συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες.
Αυτό που κάνουμε εμείς είναι να αξιοποιούμε κάθε μέρος της παραγωγικής διαδικασίας, βασισμένοι στις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Για παράδειγμα, αξιοποιώντας το στερεό υπόλειμμα (πυρηνόξυλο), που διατίθεται για θερμικές ανάγκες οικιακής ή επαγγελματικής χρήσης.
Με αυτό τον τρόπο πετυχαίνουμε από τη μια να είναι καθαρός ο Μεσσηνιακός κόλπος, απαλλαγμένος από τα λιόζουμα που κατέληγαν εκεί παλαιότερα, ενώ από την άλλη πλευρά να μειωθούν οι δυσάρεστες οσμές στην ατμόσφαιρα κατά την περίοδο επεξεργασίας του πυρήνα.
-Συνοπτικά, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι διαφορές μεταξύ ισπανικής και ελληνικής ελαιοπαραγωγής;
Το ισπανικό μοντέλο έκανε καλή χρήση των κοινοτικών πόρων. Γιγαντώθηκαν με τη χρήση αυτών των πόρων και τις επιδοτήσεις τόσο οι καλλιέργειες όσο και οι συνεταιρισμοί, που παίζουν σοβαρό ρόλο σε σχέση με τα ιδιωτικά εργοστάσια. Ταυτόχρονα, όπως γνωρίζουμε, οι ισπανικοί συνεταιρισμοί είναι καθετοποιημένες μονάδες μεγάλης δυναμικότητας. Υπάρχουν ελαιοτριβεία που αλέθουν χίλιους τόνους καρπού την ημέρα και αντίστοιχα πυρηνελαιουργεία που μπορούν να απορροφήσουν σε μεγάλες δεξαμενές την πλεονάζουσα ποσότητα που παράγουν τα ελαιοτριβεία μέσα στο χρόνο συγκομιδής.
Αυτό, λοιπόν, το μοντέλο της Ισπανίας έχει καταφέρει να παράγει κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους λαδιού, που σημαίνει παραπάνω από τέσσερις τόνους πυρήνα, και ο οποίος πυρήνας επεξεργάζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Εδώ πέρα πρέπει σε πολύ μικρό χρόνο να μαζευτεί η ελιά και για να έχει το πρόσημο ΠΟΠ, θα πρέπει να αλεστεί μέσα σε 24 ώρες. Όταν, λοιπόν, αλέθει το ελαιοτριβείο τον καρπό, κάπου πρέπει να πάει ο πυρήνας. Είναι λίγες οι μονάδες που μπορούν να επεξεργαστούν τον πυρήνα σε τέτοιες ποσότητες που παράγεται άμεσα, και με κέρδος.
-Τι θεωρείτε ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί σε εγχώριο επίπεδο για να αυξηθεί η παραγωγή, και, κατά συνέπεια, να τονωθούν η ελληνική αγορά και οι εξαγωγές μας;
Η παραγωγή θεωρώ ότι δεν μπορεί να αυξηθεί πλέον στην Ελλάδα, αφού το δημογραφικό πρόβλημα και η ερημοποίηση της υπαίθρου καταγράφονται στα σοβαρά μειονεκτήματα της χώρας στον τομέα. Είναι δεδομένο ότι οι νέοι δεν ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα, και σε αυτό οφείλεται και το γεγονός ότι δεν υπάρχει τεχνική εκπαίδευση από την Πολιτεία.
Η ύπαρξη ορθών πρακτικών στον αγρό, η σωστή ελαιοσυγκομιδή από τις ομάδες παραγωγών και η έναρξη ελαιοσυγκομιδής στη σωστή ώρα, ώστε να παράγεται περισσότερο λάδι, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά.
Επίσης, θα μπορούσε κάλλιστα ο ελαιουργικός κλάδος να στηριχθεί, για παράδειγμα, με την υποστήριξη πιστοποιημένης τεχνικής εκπαίδευσης, προκειμένου να καλύπτει τις ανάγκες των ελαιουργείων και πυρηνελαιουργείων. Πώς περιμένουμε να μάθουμε και στη συνέχεια να μπορέσουμε να βελτιωθούμε στο συγκεκριμένο τομέα, εάν ξεκινάμε λάθος από τη βάση του ζητήματος;
-Από το ισπανικό μοντέλο θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ελλάδα υστερεί και στο οργανωτικό κομμάτι, δηλαδή;
Οι Ισπανοί είχαν πάντοτε άλλη κουλτούρα από εμάς στην ύπαιθρο. Εκεί, δεν υπήρξε η αστυφιλία που υπήρξε εδώ, αφού η Ανδαλουσία είναι δέκα εκατομμύρια κόσμος που έχει βρει τον τρόπο να μένει στον τόπο του και να παράγει. Μέσω των ενισχύσεων μπόρεσαν να αυξήσουν τους ελαιώνες, βρήκαν πάλι δουλειά, και αυτή τη στιγμή το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η αλλαγή του κλίματος, λόγω της έντονης ξηρασίας που παρατηρείται φέτος, και η οποία αν συνεχιστεί, θα δημιουργήσει πρόβλημα στο ισπανικό ελαιόλαδο.
-Είναι η κυκλική οικονομία η «επόμενη μέρα» για την εγχώρια ελαιοπαραγωγή και δη, σε ένα νομό όπως η Μεσσηνία, που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αγροτική της παραγωγή;
Η κυκλική οικονομία είναι ο στόχος: να μπορείς να αξιοποιείς όλο το φάσμα της παραγωγής για να μη μένουν υπολείμματα στο περιβάλλον. Μόνο έτσι θα μπορέσει να μειωθεί το αποτύπωμα στο περιβάλλον και να λειτουργούν οι μονάδες, τηρώντας ένα θετικό πρόσημο προς την (τοπική) κοινωνία.
-Μέσα από την εμπειρία σας όλα αυτά τα χρόνια στην παραγωγή πυρηνελαίου, τι θεωρείτε ότι πρέπει να βελτιωθεί;
Ως προς τη βελτίωση του εμπορικού μέρους, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι πρέπει να σταματήσει η εξαγωγή του χύδην παρθένου ελαιόλαδου και μέσω της τυποποίησης να πάρει αξία εδώ, στον τόπο που παράγεται.
Για να γίνει αυτό, πρέπει εμείς οι ίδιοι που το παράγουμε να το καταναλώνουμε. Δυστυχώς, αυτό δε γίνεται. Πρέπει πλέον το ελαιόλαδο να γίνει μέρος της διατροφής μας, και κυρίως αυτό να ξεκινήσει να καταναλώνεται στη μαζική εστίαση. Δεν μπορεί κάπως αλλιώς να περάσει αυτό στην πράξη, αν εμείς δεν έχουμε την κουλτούρα να «αγκαλιάσουμε» το προϊόν που παράγουμε εδώ.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
