Βόρεια της Καλαμάτας και ανατολικά του χειμάρρου του Νέδοντα, πάνω σε μια σχεδόν ερημική και πετρώδη κορυφή, με θέα το Μεσσηνιακό Κόλπο, βρίσκεται κτισμένη η ερημωμένη πια σήμερα από το 1936 Ιερά Μονή Μαρδακίου.
Ανεγέρθη στις αρχές του 16ου αιώνα (1504) με δωρεά και χρηματοδότηση τοπικού προεστώτα αυτής της περιοχής, καθότι η ορθόδοξη θρησκεία και πίστη γνώριζε μεγάλη άνθηση και διάδοση εκείνη την περίοδο. Τότε κτίστηκαν πολυάριθμες μονές, εκκλησίες και εξωκλήσια απανταχού στην ελληνική επικράτεια, ακόμα και πάνω στα περισσότερα βουνά της χώρας, στα δάση, τα λαγκάδια, τις πλαγιές και τις ρεματιές.
Η Μονή Μαρδακίου, όπως και όλες οι υπόλοιπες μονές της Μεσσηνίας και της χώρας γενικά, αποτέλεσε καταφύγιο και ορμητήριο των κλεφτών, των αρματολών και των ντόπιων επαναστατημένων ένοπλων κατοίκων της Μεσσηνίας, την τελευταία κυρίως περίοδο της Τουρκοκρατίας στη χώρα μας, όπως και τόπο συγκέντρωσης και σύσκεψης των ντόπιων της Καλαμάτας οπλαρχηγών (Παπαφλέσσα, Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Αναγνωσταρά κ.ά.) της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Ουδέποτε δε, επιδιώχθηκε οποιαδήποτε τουρκική επιδρομή εναντίον της, καθότι ο ηγούμενος είχε θεραπεύσει τότε την κόρη του Τούρκου Πασά και Διοικητή της Καλαμάτας από μια βαριά και θανατηφόρα ασθένεια.
Τροφοδοτούσε κρυφά τους ανωτέρω αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και ενίσχυε οικονομικά κατά τη δύναμή της τον ένοπλο αγώνα τους για την ανεξαρτησία του γένους από την τουρκική κατοχή εκείνη την περίοδο, θυσιάζοντας ακόμα και πολύτιμα βιβλία και χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης της, προκειμένου να κατασκευαστούν φυσίγγια για τους Έλληνες αγωνιστές.
Υπήρξε για την περιοχή στυλοβάτης, υπερασπιστής και συνεχιστής της ορθόδοξης πίστης, ιδιαίτερα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κατά τα οποία όλα και όλους τότε, σε κάθε γωνιά της, «τα ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», καθώς και παιδαγωγός των νέων Ελλήνων εκείνης της εποχής, καθότι δίδασκε κρυφά εν είδει Κρυφού Σχολειού την ελληνική γλώσσα και τις αξίες του Ελληνισμού, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα και τα παραδοσιακά ελληνορθόδοξα ήθη, έθιμα και ιδανικά της φυλής μας.
Επί γερμανικής δε κατοχής στη χώρα μας (1941 – 1944) το ερημωμένο πια από μοναχούς εκείνη την περίοδο κτηριακό της συγκρότημα χρησίμευε ως καταφύγιο των ένοπλων ελληνικών αντάρτικων ομάδων κατά των Γερμανών κατακτητών της ευρύτερης περιοχής της Μεσσηνίας, παρέχοντάς τους ασφάλεια και ένα είδος παρατηρητηρίου της ευρύτερης περιοχής.
Εορτασμός
Η ερημωμένη πια Ιερά Μονή Μαρδακίου τιμάται στο ιερό γεγονός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και εορτάζει στις 15 Αυγούστου εκάστου έτους, καθώς και στις 23 του ιδίου μήνα, στα λεγόμενα «εννιάμερα» ή στην «απόδοση» αυτής της Εορτής, αρχομένης από το απόγευμα της προηγούμενης ημέρας, 22ας Αυγούστου, με την τέλεση πανηγυρικού Εσπερινού στον προαύλιο χώρο της, με πολλές αρτοκλασίες, παρευρισκόμενου συνήθως και του εκάστοτε μητροπολίτη Μεσσηνίας, καθώς και σημαντικού αριθμού πιστών, προσερχομένων όχι μόνο από τις γύρω περιοχές, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή της Καλαμάτας, οι οποίοι συνδυάζουν ταυτόχρονα τον εκκλησιασμό τους και τη συμμετοχή τους στις ιερές ακολουθίες αυτής της εορτής και πανηγύρεως με την απόλαυση του όμορφου και άγριου φυσικού τοπίου.
Εικόνα
Η Ιερά Μονή Μαρδακίου Μεσσηνίας φιλοξενούσε στα χρόνια της λειτουργίας και στελέχωσής της από μοναχούς την Ιερά Εικόνα της Παναγίας της επονομαζομένης Μαρδακιώτισσας, η οποία θεωρείται ότι είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Επίσης, θεωρείται θαυματουργή και φυλάσσεται σήμερα στον κεντρικό ιερό ναό της Νέδουσας Αλαγονίας, παραπλήσια της μονής.
Κτηριακό συγκρότημα
Σήμερα ο κεντρικός ναός της Μονής Μαρδακίου, αναστηλωμένος και επισκευασμένος πλήρως, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, βρίσκεται σε άριστη κατάσταση, είναι βυζαντινού τύπου μονόκλιτος εγγεγραμμένος σταυροειδής με οκτάπλευρο τρούλο και με μικρό εξωτερικό κεραμοσκεπή νάρθηκα σαν εξώστη.
Το υπόλοιπο κτηριακό συγκρότημα, καθώς και τα κελιά της, βρίσκονται σε ερειπιώδη κατάσταση.
Στο εσωτερικό του ο ανωτέρω ναός κοσμείται με τοιχογραφίες – αγιογραφίες του 17ου αιώνα, διατηρημένες σε ημιάρτια κατάσταση, εντυπωσιάζοντας τον εκάστοτε θεατή από την αρχαιότητά τους και την εκλεπτυσμένη τεχνική στην κατασκευαστική τους απεικόνιση.
Τόπος πίστης
Η ερημική θέση της Μονής Μαρδακίου, καθώς και παρόμοιων μονών της χώρας, μας υπενθυμίζει και αποδεικνύει ταυτόχρονα τον έντονο και ένθερμο θρησκευτικό ζήλο των προγόνων μας προς την ορθόδοξη πίστη τους, τη βαθιά και άδολη αποδοχή της από αυτούς, όπως και την απρόσκοπτη προσήλωσή τους σε αυτή.
Ένεκα αυτής της θέρμης και του ενδιαφέροντός τους απέναντι στην πίστη τους, γέμισαν επί των ημερών τους ακόμα και τα βουνά και τα λαγκάδια, και όχι μόνο τις πόλεις, με πλήθος μονών, μεγάλων και μικρών εκκλησιών, καθώς και εξωκλησιών κτισμένων ακόμα και πάνω σε απόκρημνα βουνά, στις ράχες, τους λόγγους, τις πλαγιές και τις ρεματιές. Αρκετές δε μονές είναι ακόμα ενεργές και στο σήμερα.
Το σημερινό κτηριακό της συγκρότημα, αν και ερημωμένο από μοναχούς και ερειπωμένο στο μεγαλύτερο μέρος του, ενισχύει βαθιά την πίστη μέσα μας, γιατί το περιβάλλει νοερά η μακραίωνη ένδοξη ιστορία του και οι πνευματικοί και ασκητικοί αγώνες των μοναχών του, καθώς και η σημαντική προσφορά τους στην ορθόδοξη θρησκεία και πίστη, όπως και στο ίδιο το Γένος μας, ιδιαίτερα σε δύσκολες ιστορικές περιόδους για τη χώρα μας.
Και μόνο η ατένισή της μας δημιουργεί ρίγη συγκίνησης γνωρίζοντας την πλούσια και ποικίλη προσφορά της προς τους κατοίκους προγόνους μας, και διότι στο πρόσφατο μόλις παρελθόν ήταν ένας ζωντανός και λειτουργικός χώρος και τόπος από μοναχούς, οι οποίοι θυσίασαν τις ανέσεις και τις ποικίλες απολαύσεις αυτού του κόσμου, προκειμένου να υπηρετήσουν και εκπροσωπήσουν την πίστη μας προς όφελος όλων μας, λαϊκών, πιστών και κληρικών. Υπάρχει νοερά, ακόμα και στο σήμερα, η θύμησή τους και αυτό το ίδιο το πνεύμα τους για να στηρίζει την πίστη μέσα στην ψυχή όσων προσέρχονται καλοπροαίρετα και άδολα στον καθαγιασμένο από τους ασκητικούς αγώνες τους ιερό αυτό χώρο και τόπο.
Ο όποιος δε προσκυνητής ή και απλός επισκέπτης θα αισθανθεί αυθόρμητα τα πνεύματα των μοναχών που κατά καιρούς μόνασαν σε αυτή τη μονή να τον περιβάλλουν αόρατα στον αέρα γύρω του, μιλώντας του ταυτόχρονα μυστικά και μέσα στην ψυχή του, για να του θυμίζουν τους πνευματικούς αγώνες τους για την πίστη τους, την οποία τήρησαν και υπερασπίστηκαν ένθερμα και με ζήλο σε όλη τη μοναστική και ασκητική τους ζωή.
Η δε γαλήνη και ησυχία του τοπίου γύρω από αυτή τη μονή θα ενσταλαχθεί και μέσα στην ψυχή του, η οποία ηδέως θα δεχτεί και το χάιδεμα από το ευχάριστο άκουσμα του θροΐσματος των φύλλων των δέντρων από το σιγαλό αεράκι του βουνού, το οποίο πνέει καθημερινά γύρω από τη μονή, δημιουργώντας της συγχρόνως και πρωτόγνωρα αισθήματα ενός επίγειου παράδεισου προερχόμενα κυρίως απ’ τη φυσική ομορφιά του άγριου τοπίου της ευρύτερης περιοχής γύρω από αυτή τη μονή.
Ποίος δε προσκυνητής ή και απλός επισκέπτης της Μονής Μαρδακίου δε θα νιώσει μέσα στην ψυχή του το άγγιγμα της ομορφιάς της άγριας φύσης και δε θα αισθανθεί και τη γαλήνη της να τον συγκινεί και να τον ευφραίνει ταυτόχρονα, αφήνοντάς τον και εκστασιακό και αμίλητο μπροστά στο σπάνιο αυτό μεγαλείο της φύσης, το οποίο εναρμονίζεται απόλυτα και με την ιερότητα του χώρου;
Η Ιερά Μονή Μαρδακίου μπορεί σήμερα να ερήμωσε από μοναχούς, η ιστορία της όμως και το ιερό έργο της έχουν αφήσει άσβεστο το αποτύπωμα και την ωφέλειά τους, όχι μόνο στις γύρω περιοχές, αλλά και ευρύτερα, έχοντας ταυτόχρονα χαραχτεί ανεξίτηλα και στις συνειδήσεις και τις μνήμες όλων εκείνων που γνωρίζουν την άξια και εποικοδομητική διαδρομή και προσφορά της από την αρχή της ίδρυσής της στον ευρύτερο Ελληνισμό.
Σαν φόρο τιμής και αναγνώρισης του πολύτιμου αυτού έργου της κατά τα χρόνια της λειτουργίας της προσέρχονται σήμερα ταπεινά και αθρόα στις κατ’ έτος καθορισμένες ημερομηνίες της εορτής της για να κρατήσουν ζωντανά το όνομα και την ιστορία της, καθώς και τη μνήμη του εορταζόμενου ιερού γεγονότος του κεντρικού ναού της, παραδίδοντάς τα συγχρόνως και στις επόμενες, νεότερες γενιές των Ελλήνων, ώστε αυτά να συνεχιστούν σαν ιερή και ιστορική παράδοση του Ελληνισμού και στο μέλλον διαχρονικά.
Του Σωτήρη Τζανετέα
