Στις 15 Ιουνίου 2023 μας ενημέρωσε η κα Αναστασία Μηλίτση-Νίκα, προϊσταμένη των ΓΑΚ Παράρτημα του Νομού Μεσσηνίας, πως την επισκέφθηκε στην υπηρεσία της η κα Δανάη Κωτσοβόλου-Σώτου, ως εκπρόσωπος της οικογενείας απογόνων του Κωνσταντίνου Κουρκουτά, παλαιού αθλητή του Μεσσηνιακού, η οποία κατέθεσε οικογενειακά κειμήλια. Την παρακαλέσαμε να μας στείλει ένα βιογραφικό του Κωνσταντίνου Κουρκουτά και κάποιες φωτογραφίες που κατατέθηκαν. Πράγματι η κα Μηλίτση ανταποκρίθηκε τις επόμενες ημέρες και μας απέστειλε ένα μικρό βιογραφικό του και δύο φωτογραφίες του.
Στο Μεσσηνιακό «γνωρίζαμε» τον προπολεμικό αθλητή Κωνσταντίνο Κουρκουτά από τη μελέτη του 1996 του Ηλία Μπιτσάνη «100 ΧΡΟΝΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ “ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΥ”», στην οποία αναφέρεται το όνομά του.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Κωνσταντίνος Κουρκουτάς γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1920. Γονείς του ήταν ο Γεώργιος και η Ιουλία. Ήταν το 4ο παιδί τους. Κατά σειρά γεννήθηκαν η Ρωξάνη, η Αναστασία, ο Δημήτρης, ο Κωνσταντίνος και η Σταυρούλα. Σε ένα ανυπόγραφο βιογραφικό του Κωνσταντίνου Κουρκουτά, το οποίο βρέθηκε στο οικογενειακό αρχείο μαζί με πολλά προσωπικά στοιχεία του, γραμμένο σε γραφομηχανή, πιθανότατα από τον αδελφό του Δημήτρη, αναφέρεται πως «το πατρικό του σπίτι, όπου και ήλθε στη ζωή, βρισκόταν στην οδόν Λακωνικής…».
Και συνεχίζεται η αναφορά με τις σπουδές του : «[…] άκουσε τα εγκύκλια μαθήματα, στην αρχή στο Δημοτικό, στο σχολείο που βρίσκεται απέναντι στον Ι. Ναό Ταξιαρχών και ύστερα στο τότε Πρακτικό Λύκειο. Απεφοίτησε το 1938 και τον ίδιο χρόνο έδωσε εξετάσεις στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων με εξαιρετική επιτυχία […]».
ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Ακολουθεί η αναφορά στις αθλητικές του επιδόσεις: «[…] παράλληλα με τις σπουδές του στο σχολείο, ο Κώστας Κουρκουτάς επιδόθηκε στον κλασσικό Αθλητισμό, έλαβε δε μέρος στους Β΄ Πελοποννησιακούς Αγώνες που έγιναν στην Καλαμάτα τον Μάιο του 1938, όπου κέρδισε δύο πρώτες νίκες […]».
Πράγματι ο Κουρκουτάς στους Παμπελοποννησιακούς Αγώνες του 1938 έδρεψε δάφνες φορώντας τη φανέλα του Μεσσηνιακού. Τον προηγούμενο όμως χρόνο, το 1937, είχε πάρει μέρος σε αγώνες Σχολικούς, σε αγώνες Εσωτερικούς του Μεσσηνιακού και σε αγώνες των πόλεων της Νοτίου Πελοποννήσου, στους οποίους κέρδισε πολλές διακρίσεις και του απονεμήθηκαν διπλώματα και έπαινοι.
Όλα αυτά τα αναμνηστικά τα κράτησε, διότι είχε πειθαρχημένη αντίληψη για το μέλλον του. Βρέθηκαν, μετά το γενναίο θάνατό του υπέρ Πατρίδος, στα χέρια των γονέων και των αδελφών του, αργότερα δε στα χέρια των ανιψιών του, τα οποία σήμερα μπορούν να υπερηφανεύονται πως διέσωσαν σε άριστη κατάσταση την οικογενειακή ιστορία επιφανούς συγγενούς τους.
Έτσι πρέπει να κάνουν οι σοβαρές οικογένειες.
Το 1938 πήρε μέρος στους Β΄ Παμπελοποννησιακούς Αγώνες (οι Α΄ είχαν γίνει στην Πάτρα 12,13,14/9/1937), που διεξήχθησαν Σάββατο & Κυριακή 21 & 22 Μαΐου στο ανακαινισμένο τότε στάδιο του Μεσσηνιακού.
Σε αυτούς τους αγώνες πήραν μέρος τα Σωματεία της Πελοποννήσου, Παναχαϊκής Πατρών, Βέλους Κορινθίας, Σπαρτιατικού Σπάρτης, Μεσσηνιακού Καλαμάτας, Γυμναστικού Συλλόγου Γυθείου, Παντριφυλιακού Κυπαρισσίας και Ηρακλή Πύργου. Ο Κουρκουτάς την 1η μέρα των αγώνων πήρε μέρος στο αγώνισμα 110 μ. μετ’ εμποδίων και βγήκε πρώτος με χρόνο 17,9΄.
Τη 2η ημέρα των αγώνων ο Κουρκουτάς έτρεξε στα 200 μ. μετ’ εμποδίων κάνοντας χρόνο 29΄. Λίγο αργότερα δε πήρε μέρος στη σκυταλοδρομία 4Χ100 με την ομάδα του Μεσσηνιακού, την οποία απετέλεσαν οι Κουρκουτάς, Κουκής, Παπαδάτος και Σταθόπουλος.
Η είσοδός του και η φοίτησή του στη Σχολή Ευελπίδων τον ανάγκασαν να αποσυρθεί από τον αθλητισμό. Τα σύννεφα του πολέμου μαζεύονταν απειλητικά πάνω από την Ευρώπη, οι Ιταλοί φασίστες έκαναν πολέμους στην Αφρική, καταλάμβαναν την Αλβανία και οι Γερμανοί Ναζί καταλάμβαναν αμαχητί ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα ετοιμαζόταν.
Στο προαναφερθέν ανυπόγραφο βιογραφικό του Κουρκουτά, σημειώνεται σχετικά με τις επιδόσεις του στη Σχολή Ευελπίδων: «[…] Στη Σχολή Ευελπίδων διεκρίθη δια το ήθος του και την επίδοσίν του στις σπουδές του, γι’ αυτό και στην τελευταία τάξη, όπου τον βρήκε ο πόλεμος, υπήρξε βαθμοφόρος Εύελπις. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ωνομάσθη Ανθυπίλαρχος και υπηρέτησε στο έμπεδο Ελευθερουπόλεως. Μεταξύ των πρώτων υπέβαλεν αίτησιν μετατάξεώς του εις το τότε συσταθέν, το πρώτον, σώμα Τεθωρακισμένων. Μετά ολιγόμηνον εκπαίδευσίν του εις Αθήνας κατά το διάστημα του Πολέμου, ετοποθετήθη εις το 192 Σύνταγμα Τεθωρακισμένων. Υπό την Διοίκησιν του τότε Συνταγματάρχου και ήδη Υποστρατήγου ε.α. Κ. Ασημάκη, το Σύνταγμά του οποίου υπήγετο εις την νεοσύστατον τότε ΧΙΧ Μεραρχίαν Τεθωρακισμένων, εις την οποίαν Μεραρχίαν το πρωί της 8ης Απριλίου 1941 έπεσε το βάρος να αντιμετωπίση τις γερμανικές φάλαγγες, που σε διάστημα 2 ημερών πέρασαν μέσω της Γιουγκοσλαυίας τα ελληνικά σύνορα».
Συνεχίζει με την περιγραφή της τελικής μάχης στην οποία ο Κουρκουτάς έπεσε γενναία. «[…] Εκεί ο ανθυπίλαρχος Κουρκουτάς, διοικητής λόχου τεθωρακισμένων, από το πρωί της 8ης Απριλίου 1941 επίστευεν ότι ώφειλε να ακολουθήση το παράδειγμα του Λεωνίδα και μετέφερε δια της πίστεώς του αυτής τις Θερμοπύλες του εις τα Αμάραντα, νοτίως της λίμνης Δοϊράνης, όπου και έπεσεν επί του πεδίου της μάχης αγωνισθείς ο ίδιος με το όπλο στα χέρια για να αναχαιτίση το σύγχρονο στρατό του Αττίλα».
Ο διοικητής του, στρατηγός Ασημάκης, σε συνέντευξή του δοθείσα στις 14 Απριλίου 1967 στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος, περιγράφει αναλυτικά τον δραματικόν αγώνα κατά την 8ην Απριλίου 1941, δια την αναχαίτισιν των γερμανικών μηχανοκίνητων μεγαθηρίων, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Παρ’ όλον όμως τον αιφνιδιασμόν του εχθρού και τα τεράστια μέσα του, έπειτα από σκληρόν αγώνα που κράτησε όλην την 8ην Απριλίου και στον οποίον έλαβον μέρος και άλλα τμήματα του Συντάγματος, ιδία ο 2ος λόχος αρμάτων, ανετράπη η επίθεσις που εξαπέλυσε ο εχθρός εναντίον μας με άρματα και πυροβολικό. Εδώ βρίσκομε απόλυτον εφαρμογήν της μυθικής πάλης Δαυίδ και Γολιάθ, με την αντιπαραβολή των ελαφρών δικών μας Κάρριερς με τα βαρειά κλειστά άρματα των Γερμανών που έμοιαζαν σαν προϊστορικά μεγαθήρια.
Μας στοίχισε πάντως όπως ήταν φυσικό ακριβά και αυτή η μάχη. Χάσαμε τον νεαρό ανθυπίλαρχο από την Καλαμάτα Κουρκουτά, που έπεσε ηρωικώς μαχόμενος στο πεδίο της μάχης και είχαμε τραυματίες 2 αξιωματικούς και 15 οπλίτες».
Η Πατρίς τιμώσα τον νεκρόν νεαρόν ήρωα απένειμε μεταθανατίως εις αυτόν τον βαθμόν του Υπιλάρχου μετά του Χρυσού Αριστείου Ανδρείας, βραδύτερον δε μετά την απελευθέρωσιν εμερίμνησε δια την μεταφοράν των οστών του εις το εν τω Πρώτο Νεκροταφείω Αθηνών Μαυσωλείον, όπου και φυλάσσονται».
Έτσι ολοκληρώνεται το κείμενο που βρέθηκε στο αρχείο της οικογένειας.
Η μάχη στην οποίαν εφονεύθη ο Κουρκουτάς έχει καταγραφεί από τους κατοίκους του χωριού Αμάραντα οι οποίοι επέζησαν. Θα καταθέσω μια σύντομη περιγραφή της μάχης και τον τρόπο που σκοτώθηκε ηρωικά ο Κωνσταντίνος Κουρκουτάς, λαμβάνοντας στοιχεία από την περιγραφή αυτόπτη μάρτυρα . «Το πρωινό της 8ης Απριλίου 1941 Γερμανοί στρατιώτες εισέβαλαν στην Ελλάδα με άρματα και ανενόχλητοι έφθασαν δυτικά από τη λίμνη Δοϊράνη. Ήταν 7.30 το πρωί όταν μπήκαν στο ελληνικό έδαφος, εξουδετερώνοντας την φρουρά τού μεθοριακού φυλακίου Ακρίτα, όπου σκοτώθηκε ο Αμαραντιώτης στρατιώτης Αβραάμ Χουνουζίδης. Μετά μια ώρα έφθασαν στα σύνορα των Αμαράντων. Οι κάτοικοι του χωριού όταν είδαν να έρχεται από την Δοϊράνη προς το χωριό η γερμανική φάλαγγα, πήραν τα βουνά πανικόβλητοι. Τον πανικό των κατοίκων και τη βεβαιότητά τους πως θα γινόταν μάχη μέσα στο χωριό επέτεινε και η κατάρριψη ενός γερμανικού αναγνωριστικού αεροσκάφους (το σχετικό επεισόδιο έχει περιγράψει ο τότε υπίλαρχος και μετέπειτα στρατηγός Δημήτριος Χονδροκούκης, επικεφαλής ενός λόχου του 192 Μηχανοκίνητου Συντάγματος Ιππικού, έχοντας ανθυπίλαρχο τον Κωνσταντίνο Κουρκουτά ).
Οι Γερμανοί εν τω μεταξύ έφθασαν αστραπιαία στο Αμάραντα. Μπήκαν στο χωριό από δυο μεριές. Όταν ένα ελληνικό όχημα με έναν ανθυπολοχαγό (διευκρίνιση γράφοντος: ο διηγούμενος ονομάζει ανθυπολοχαγό τον ανθυπίλαρχο Κωνσταντίνο Κουρκουτά-διότι περί αυτού πρόκειται- όπως θα διαπιστωθεί παρακάτω, αφού ήταν ο μόνος αξιωματικός που σκοτώθηκε), έναν οδηγό και έναν στρατιώτη, που μπήκε στο χωριό, αντιλήφθηκε την παρουσία των Γερμανών, οπισθοχώρησε και οχυρώθηκε στο προαύλιο της παλιάς μικρής εκκλησίας του χωριού, έχοντας μόνον ένα πολυβόλο. Έμειναν ο αξιωματικός και ο στρατιώτης, ενώ ο οδηγός διατάχθηκε να επιστρέψει και να ειδοποιήσει τη Μονάδα τους πως οι Γερμανοί είχαν μπει στα Αμάραντα.
Γύρω από την τότε παλιά εκκλησία υπήρχε περιφερειακά ένας τοίχος ύψους 1,5 έως 2 μ. πάνω στον οποίον χτίστηκε η σημερινή εκκλησία των Αμαράντων. Πίσω από αυτόν τον τοίχο οχυρώθηκαν ο ανθυπολοχαγός και ο στρατιώτης και έριχναν με το πολυβόλο προς τους Γερμανούς που έκαναν απόπειρες να περάσουν μια ρεματιά και να χτυπήσουν τους αμυνόμενους στρατιώτες. Με το πολυβόλο αυτό σκότωσαν και τραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς. Οι χωρικοί που επέζησαν το βεβαιώνουν λέγοντας πως τους μετέφεραν οι Γερμανοί με στρατιωτικές μοτοσυκλέτες στο ντόπιο καφενείο του Κίμωνα. Οι Γερμανοί, αφού δεν μπορούσαν να περάσουν απέναντι, έφεραν ένα άρμα μάχης, το οποίο με μια οβίδα τρύπησε τον τοίχο (πάχους 60 εκατ.) και χτύπησε θανάσιμα τους δύο ήρωες, ανθυπολοχαγό και στρατιώτη. Κάποιοι χωριανοί έλεγαν πως ο ανθυπολοχαγός δεν πέθανε αμέσως, αλλά τραυματίστηκε βαριά. Οι Γερμανοί πέρασαν απέναντι, αφού σταμάτησε να ρίχνει το πολυβόλο, βρήκαν τους ήρωες να ψυχορραγούν και στη συνέχεια ένας Γερμανός πυροβόλησε τον ανθυπολοχαγό (δηλαδή τον ανθυπίλαρχο Κουρκουτά Κωνσταντίνο). Η μάχη συνεχίστηκε με τη διμοιρία των Ελλήνων στρατιωτών που ήρθαν στο χωριό να πολεμούν γενναία και να σκοτώνονται ακόμα επτά (7) στρατιώτες.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Το Δ.Σ του Μεσσηνιακού Γ.Σ.1888 εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες του προς τους απογόνους του Κωνσταντίνου Κουρκουτά, για την εμπιστοσύνη που έδειξαν δωρίζοντας σημαντικά στοιχεία από την αθλητική και στρατιωτική δράση του. Τα στοιχεία αυτά συνετέλεσαν ώστε να συγγραφεί το παραπάνω άρθρο, το οποίο σε πλήρη ανάπτυξη θα παρουσιασθεί στο Ιστορικό Αρχείο του Μεσσηνιακού, και οι εικόνες θα αποτελέσουν μέρος της Αίθουσας Κειμηλίων που στεγάζεται στο Γήπεδο.
Τις ίδιες ευχαριστίες απευθύνει και προς την εφημερίδα Καλαμάτας «Θάρρος» για τη στήριξη που παρέχει δημοσιεύοντας ιστορικά θέματα, όπως έκανε και από την αρχή της ιδρύσεώς του το 1899, υποστηρίζοντας τις δράσεις του Μεσσηνιακού.
Του Χρήστου Ζερίτη
