Οι σύγχρονες πόλεις οφείλουν να επανεκκινηθούν και να φέρουν τους πολίτες δίπλα τους, ώστε οι τελευταίοι, όχι απλά να κατοικούν σε αυτές, αλλά να ζουν εντός του οργανωμένου πλαισίου τους. Παράλληλα, το κίνημα της αστικοποίησης καλεί τις πόλεις να συνθέσουν νέους στόχους, να αναπτύξουν καινοτόμα εργαλεία και να επανεξετάσουν το σχεδιασμό τους για το μέλλον, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις επερχόμενες προκλήσεις. Οι έξυπνες και βιώσιμες πόλεις αποτελούν το κατάλληλο έδαφος, εντός του οποίου τα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα, με αναρίθμητες εφαρμογές σε όλο το φάσμα αστικών τομέων, αλλάζουν πολύμορφα και οριζόντια την καθημερινότητα των πολιτών και βελτιώνουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης(Artificial Intelligence) και ειδικότερα της Μηχανικής Μάθησης, δε θα μπορούσε να λείπει από αυτό το μωσαϊκό που διαμορφώνεται και αναπτύσσεται με πρώτη ύλη τα μεγάλα δεδομένα και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, αν και πρόκειται για μια τεχνολογία που η ανάπτυξή της έχει ξεκινήσει ήδη από τα μέσα που περασμένου αιώνα, τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Σήμερα, λοιπόν, μας προσφέρει ένα πολύ ισχυρό εργαλείο που δίνει λύσεις σε πολλά σύνθετα προβλήματα, τόσο στην καθημερινότητά μας όσο και στη Δημόσια Διοίκηση.
Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσονται δεν είναι «έξυπνα» γενικά, παρά μόνο ειδικά. Κι αυτό, γιατί είναι προγραμματισμένα και εκπαιδευμένα, βάσει αλγορίθμων, να ασκούν μία συγκεκριμένη και πολύ εξειδικευμένη εργασία. Από την άλλη πλευρά, είναι «δέσμια» των δεδομένων. Ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης «τρέφεται» με δεδομένα, γεγονός που σημαίνει ότι και η ποσότητα πρέπει να είναι ικανοποιητική, αλλά σίγουρα και η ποιότητα των δεδομένων, για να αποφεύγονται τα λάθη. Κι αν αναλογιστεί κανείς ότι το «πετρέλαιο» της ψηφιακής οικονομίας είναι τα δεδομένα, εύκολα αντιλαμβάνεται γιατί η τεχνητή νοημοσύνη είναι τεχνολογία-κλειδί για τον 21ο αιώνα και την 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Η καθημερινότητά μας περιλαμβάνει τη χρήση πολλών ηλεκτρονικών συσκευών (smart phones, smart swatch, A/C, webcam), αποθηκεύοντας καθημερινά ψηφιακά δεδομένα (κείμενα, φωτογραφίες, video) σε «αποθηκευτικά νέφη», τα λεγόμενα clouds. Όλα αυτά, λοιπόν, είναι δεδομένα που παράγονται καθημερινά από όλους εμάς και αυτά ακριβώς τα δεδομένα αποτελούν το καύσιμο της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ποιο είναι το μέλλον των «έξυπνων πόλεων»;
Περισσότεροι Δήμοι αρχίζουν να ενσωματώνουν τεχνολογίες σε συστήματα λειτουργίας των πόλεων. Έξυπνα φανάρια που αυτορυθμίζονται ανάλογα με την κίνηση στους δρόμους, λάμπες που διαθέτουν μια σειρά από αισθητήρες που καταγράφουν περιβαλλοντικά δεδομένα, είναι κάποια από τα στοιχεία των έξυπνων πόλεων.
Η νέα αυτή πρόκληση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «προϋποθέτει» καλά αντανακλαστικά στην απορρόφηση κεφαλαίων και επικοινωνιακούς ελιγμούς προκειμένου να εκπαιδευτεί το κοινό.
Σύμφωνα με την Frost & Sullivan, στη μετα-Covid εποχή οι δαπάνες για τεχνολογίες στις έξυπνες πόλεις αναμένεται να φθάσουν τα 327 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2025, από 96 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019. Μεγάλη ζήτηση από τις Δημοτικές Αρχές της χώρας, τα επόμενα χρόνια, αναμένεται να έχουν η τεχνητή νοημοσύνη, οι υπηρεσίες ψηφιακής πόλης και γενικότερα οι καλές έξυπνες πρακτικές και λύσεις που θα αλλάξουν την καθημερινότητα των πολιτών, την προσβασιμότητά τους στις υπηρεσίες και θα βελτιώσουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής τους.
Οι Δήμοι της Ελλάδας αναμένεται να λάβουν μέσω του ΕΣΠΑ 2021-2027 πάνω από 1 δισ. ευρώ, προκειμένου να ενσωματώσουν στις υπηρεσίες τους «έξυπνες» εφαρμογές και ήδη τα πρώτα σημαντικά βήματα έχουν γίνει από την κυβέρνηση, η οποία προχωρά τον ψηφιακό μετασχηματισμό και, πλέον, περισσότερες από 600 υπηρεσίες δίνουν τη δυνατότητα στον πολίτη να διεκπεραιώσει υποθέσεις του με το Δημόσιο μόνο με ένα… κλικ.
Ήδη ο Δήμος Καλαμάτας έχει καταγράψει μια πρωτιά στην ενσωμάτωση έξυπνων συστημάτων (εξοικονόμηση ενέργειας κ.λπ.) με την υλοποίηση της πρωτοβουλίας με τα «έξυπνα στέγαστρα». Πρόκειται για ένα έργο που αφορά στην κατασκευή και τοποθέτηση στεγάστρων για τη δημιουργία ή και αναβάθμιση των στάσεων, για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού και την κάλυψη, μεταξύ άλλων, τηλεπικοινωνιακών αναγκών.
Φυσικά, η επιτυχία των «έξυπνων πόλεων» είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενημέρωση και την ενεργοποίηση των πολιτών, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η αλληλεπίδραση μεταξύ της πολιτείας και της κοινωνίας.
Όπως, ωστόσο, συμβαίνει με κάθε νέα τεχνολογική επανάσταση, η πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο και σχετικές προκλήσεις από τη χρήση νέων τεχνολογιών, σε τεχνολογικό, κοινωνικό, ηθικό και ρυθμιστικό επίπεδο, προκλήσεις οι οποίες πρέπει να εντοπισθούν και να αντιμετωπισθούν δεόντως υπό πολιτοκεντρική και βιώσιμη διάσταση.
Του Δρος Παναγιώτη Ε. Τζαβάρα,
Καθηγητή Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
