«Γνωρίζοντας τα παιδιά μας: από την ενδομήτρια ζωή έως την έναρξη της εφηβείας» είναι ο τίτλος της εκδήλωσης – ανοιχτής ομιλίας που διοργανώνουν το «Παράθυρο στον Ήλιο» & οι Σχολές Γονέων του.
Ομιλητής θα είναι ο ψυχίατρος – παιδοψυχίατρος, Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, ο οποίος θα επιχειρήσει να αναλύσει το θέμα, με το «Θάρρος» να μιλά μαζί του μερικές ώρες πριν από την παρουσία του στην Καλαμάτα.
Στο επίκεντρο της συζήτησής μας ήταν τα παιδιά και οι γονείς, με τον κ. Αλεξανδρίδη να μιλά για την κατάσταση σήμερα, και κλείνοντας δίνει μία συμβουλή:
Βλέπετε διαφορές στα παιδιά πριν από 10 χρόνια και στα παιδιά του σήμερα; Πώς φαντάζεστε τα παιδιά σε 10 χρόνια;
Βασικές διαφορές δεν υπάρχουν. Οι δομές της οικογένειας και της κοινωνίας στο Δυτικό Κόσμο από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά είναι αρκετά σταθερές και επαναλαμβάνουν τα βασικά τους χαρακτηριστικά από τη μία γενιά στην άλλη. Αν συνοψίσω τρία χαρακτηριστικά είναι ότι:
–οι γονείς κάνουν λίγα παιδιά, τα επενδύουν ψυχικά, όπως λέμε ψυχαναλυτικά, δηλαδή ενδιαφέρονται για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, ατομική και κοινωνική ταυτότητα
–οι γονείς αναγνωρίζουν τα παιδιά από πολύ νωρίς ως αυτοτελείς προσωπικότητες
–η Πολιτεία στηρίζει αλλά και ελέγχει τη σχέση γονέων-παιδιών.
Παρά τις διαφορές κατά περιόδους στον κοινωνικό χώρο, όπως εγκλεισμός, οικονομική κρίση, παρακείμενος πόλεμος, που προωθούν στο επίπεδο της συμπεριφοράς κάποια χαρακτηριστικά, τα βασικά χαρακτηριστικά που προανέφερα νομίζω ότι θα παραμένουν, εκτός και αν συμβεί κοινωνική κατάρρευση.
Πολλές φορές γίνεται αναφορά σε έλλειψη σεβασμού και ιδανικών… Θεωρείτε ότι ισχύει; Κι αν ισχύει, μπορεί αυτό να αλλάξει;
Συνήθως αυτές οι αναφορές, στην έλλειψη σεβασμού και ιδανικών, είναι προϊόντα δοξασιών και όχι επιστημονικών ερευνών. Άλλωστε, για ποια ιδανικά μιλάμε; Όταν μια κοινωνία βρίσκεται σε κίνδυνο, τότε συνήθως ενισχύονται τα ιδανικά. Αυτό, ευτυχώς, συνέβη αρκετές φορές στην ελληνική κοινωνία. Πιστεύω ότι είναι εγγεγραμμένο στη συλλογική μνήμη και, αν χρειαστεί, κάτι που απεύχομαι, νομίζω ότι ενεργοποιηθεί ξανά.
Στη σχετικά ήπια κατάσταση που διανύουμε, τα ιδανικά αφορούν στην ατομική εξέλιξη και επιτυχία. Για αυτό νομίζω ότι πρέπει να καλλιεργηθεί από το σχολείο κυρίως ο σεβασμός στη διαφορετικότητα του άλλου και στη συλλογική δημιουργία, ως συνθήκες που ενισχύουν τόσο την ατομική όσο και τη συλλογική πρόοδο.
Τα παιδιά είναι «όπως τα σκυλιά»; Δηλαδή, ισχύει αυτό το κλισέ «όπως τα μάθεις από το σπίτι»;
Αυτό δεν ισχύει ούτε για τα σκυλιά! Η οικογένεια αποτελεί σημαντικό διαμορφωτή της προσωπικότητας του παιδιού, αλλά το παιδί, ακόμη και ως νεογέννητο, επιδρά και διαμορφώνει την προσωπικότητα των γονέων και το οικογενειακό σύστημα. Επίσης, ο καθένας μας γεννιέται με ένα γονιδιακό υλικό που προβλέπει εν δυνάμει την εκδήλωση κάποιων ικανοτήτων-ιδιοτήτων.
Από πολύ νωρίς, ας πω από την ηλικία των τριών ετών, οι κοινωνικές αναπαραστάσεις-εντολές σχετικά ως έμφυλα άτομα μάς επηρεάζουν πολύ. Οι τρεις αυτοί παράγοντες αλληλοτέμνονται με επιτυχία ή αποτυχία. Το θέμα είναι τεράστιο και χρειάστηκε να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο, το «Χτίζοντας την ταυτότητα», εκδόσεις Ίκαρος, για να το αναπτύξω στις λεπτομέρειές του.
Οι γονείς του 2023 πώς είναι σε σχέση με αυτούς πριν από 20 χρόνια;
Όπως απάντησα και στην πρώτη ερώτηση, βασικά δε διαφέρουν. Θα έλεγα ότι είναι πολύ κουρασμένοι από την προσπάθεια να βρουν και να μπορέσουν να διατηρήσουν μια καλή δουλειά. Μεγάλωσαν, σπούδασαν και βγήκαν στην αναζήτηση εργασίας μέσα σε δύσκολες, αγχώδεις και καταθλιπτικές συνθήκες. Ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους, αλλά είναι πολύ ανήσυχοι για το αν θα διατηρηθεί το πλαίσιο ζωής που έχουν καταφέρει. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι καταπιεστικοί προς τα παιδιά, αλλά μάλλον φιλικοί και τρυφεροί.
Και αφού μιλήσαμε για γονείς, συχνά παρατηρούμε να δίνουν στο παιδί ένα τάμπλετ ή ένα κινητό και να συνυπάρχουν αρμονικά…
Αναφέρεστε σε γονείς που δεν μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους και «ξεφορτώνονται» τα παιδιά τους με ένα κινητό ή τάμπλετ. Οι γονείς αυτοί συχνά είναι οι ίδιοι εξαρτημένοι από το κινητό και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Είναι παρόντες, αλλά στην ουσία απόντες! Να διευκρινίσω ότι δεν είμαι αντίθετος στην εξοικείωση των παιδιών με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή από την πολύ μικρή ηλικία. Πρέπει να εκπαιδεύονται στην ορθή δημιουργική χρήση, γιατί αύριο, για να μην πω από σήμερα, όλες οι δουλειές, ακόμη και οι χειρωνακτικές, θα βρίσκουν τα απαραίτητα στοιχεία μέσω υπολογιστή.
Η καραντίνα πώς επηρέασε τα παιδιά;
Ο εγκλεισμός και η τηλεκπαίδευση επηρέασαν πολύ αρνητικά την ανάπτυξη της κοινωνικότητας και δυσκόλεψαν πολύ τη μετάβαση, ιδίως από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο. Επίσης, η παραμονή όλης της οικογένειας στο σπίτι λόγω της τηλεργασίας των γονέων δημιούργησε ασφυκτικά ελεγκτικές καταστάσεις, γιατί όλα τα μέλη είχαν συνηθίσει να μοιράζονται αισθήματα και εντάσεις και στον «έξω κόσμο». Τελικά, ο εγκλεισμός στο βαθμό που έγινε ήταν μάλλον αποτυχημένο μέτρο.
Συχνά ακούμε για φαινόμενα επιθετικότητας των παιδιών, γιατί συμβαίνει αυτό και τι μπορεί να γίνει;
Η επιθετικότητα είναι έμφυτη στον άνθρωπο και ιδιαίτερα χρήσιμη για την επιβίωση. Ο άνθρωπος, έχοντας απομακρυνθεί από το ένστικτο, μπορεί χάρη στις κανονιστικές και συμβολικές δυνατότητες του πολιτισμού να διαβαθμίζει και να οριοθετεί την επιθετικότητα. Η βία και η ωμή επιθετικότητα των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων, είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας της εκπαίδευσης των ενστίκτων.
Μιλήστε μας για την εκδήλωση της Καλαμάτας με τίτλο «Γνωρίζοντας τα παιδιά από την ενδομήτρια ζωή έως την έναρξη της εφηβείας»…
Θα προσπαθήσουμε μέσα από μια ζωντανή συζήτηση με τους συμμετέχοντες να αναπτύξουμε τα περισσότερα από όσα περικλείει ο τίτλος.
Μια συμβουλή προς τους γονείς;
Να ακούν προσεκτικά τα παιδιά τους!
Πληροφορίες για την εκδήλωση
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 11 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Rex, θα ξεκινήσει στις 6.00 το απόγευμα, ενώ η είσοδος είναι ελεύθερη.
Βιογραφικό
Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, διδάσκων ψυχαναλυτής της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Ένωσης (APF), της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ) και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (ΙΡΑ), διδάκτωρ της Ιατρικής και της Φιλοσοφικής (Ψυχ.).
Από την «Εικόνα του σώματος των σχιζοφρενών» (1982) μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό εργασιών σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, περιοδικά, συλλογικά και ατομικά βιβλία.
Κύριοι τομείς των ενδιαφερόντων του είναι η θεωρία της ψυχανάλυσης, οι ψυχώσεις, τα αρχαϊκά και τα συλλογικά τραύματα, η ψυχοσωματική, η ψυχογλωσσολογία και η αισθητική.
Από το 1992, συστηματικά και παράλληλα με το ψυχαναλυτικό δημοσιοποιεί και το ποιητικό του έργο, εκθέτοντας τον εαυτό του και τον αναγνώστη στη διφωνία και στη διαφωνία των δύο λόγων.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
