Η καλλιέργεια της ελιάς, όπως και οι περισσότερες καλλιέργειες, εξαρτάται άμεσα από τις κλιματικές συνθήκες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, υπάρχουν προβλήματα σε όλες τις μεσογειακές χώρες, καθώς η κλιματική αλλαγή καθιστά την Ευρώπη όλο και πιο ζεστή και ξηρή, επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγή ελαιολάδου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η Ισπανία και η Ιταλία, όπου τις δύο τελευταίες σεζόν η ελαιοκαλλιέργεια έπεσε θύμα της κλιματικής κρίσης. Η έντονη ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες έπληξαν τους ελαιώνες μειώνοντας την παραγωγή ελαιολάδου.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στη “Ναυτεμπορική”, ο ελαιοπαραγωγός που υφίσταται τις συνέπειες με τη μορφή ζημιάς στην ανθοφορία και χαμηλής παραγωγής καρπούς ή και πλήρους ακαρπίας, στις ευρωπαϊκές αυτές χώρες, έρχεται αντιμέτωπος με τις νέες ανάγκες που προκύπτουν για την κάλυψη και προστασία των ελαιώνων τους.
Έτσι, καθώς αλλάζει η φύση, αλλά και οι απειλές που αντιμετωπίζουν οι ελαιοπαραγωγοί των μεσογειακών χωρών, αλλάζει και το κόστος και οι όροι των ασφαλιστικών καλύψεων, με συμβόλαια που συνδυάζουν την προστασία από ασθένειες με εκείνη της ξηρασίας.
Στο παρελθόν, όπως δήλωσε στους Olive Oil Times, σύμφωνα με το παραπάνω δημοσίευμα, ένας ειδικός σε θέματα γεωργικών ασφαλίσεων, «οι κύριοι κίνδυνοι για την ελαιοκαλλιέργεια δεν ήταν κλιματικοί, αλλά περισσότερο οι ασθένειες (συμπεριλαμβανομένων των παρασίτων), η αστάθεια των τιμών και η απάτη (που αφορούσε στον επαναπροσδιορισμό των θέσεων ελαιοκαλλιέργειας)».
Καλύψεις ειδικά σχεδιασμένες για ελαιοπαραγωγούς
Έτσι, αρκετές ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες εργάζονται για να αναδείξουν τη σημασία των αλλαγών που σχετίζονται με το κλίμα σε όλα τα χαρτοφυλάκια ανάληψης κινδύνων και επενδύσεων. Η κίνηση αυτή έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία, ιδίως στον αγροτικό τομέα, ο οποίος μαστίζεται όλο και περισσότερο από την αλλαγή του κλίματος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με έρευνα των Olive Oil Times, η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου πρόκειται να μειωθεί για δεύτερη συνεχή χρονιά την καλλιεργητική περίοδο 2023/2024, πέφτοντας στους 2,4 εκατομμύρια τόνους, κυρίως λόγω της ξηρασίας στη λεκάνη της Μεσογείου.
Ως αποτέλεσμα, οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες εκδίδουν συμβόλαια που συνδυάζουν την προστασία από ασθένειες με εκείνη της ξηρασίας.
Η REVO Insurance, ο πρώτος ιταλικός φορέας που ειδικεύεται στους παραμετρικούς κινδύνους και τις ειδικές γραμμές, ανακοίνωσε τον Οκτώβριο ότι σχεδιάζει να επεκτείνει την γκάμα των προϊόντων της για τον αγροτικό τομέα, με καλύψεις ειδικά σχεδιασμένες για τους Ιταλούς παραγωγούς ελαιολάδου.
Ο ιταλικός τομέας της ελιάς, «αξίας 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2022, υπέστη απότομη πτώση της εθνικής παραγωγής, κατά 37% ή 121.000 τόνους, λόγω της ξηρασίας, της ζέστης και της μύγας της ελιάς», σύμφωνα με μια εθνική έρευνα που διεξήχθη από το Εμπορικό Επιμελητήριο της Ούμπρια.
Μόνο το 1/4 των ζημιών καλύπτεται – Υψηλό το κόστος
Παρά την κίνηση να αυξηθεί η σημασία της ασφάλισης που σχετίζεται με το κλίμα στην Ευρώπη, εξακολουθεί να υπάρχει κενό. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μόνο το ένα τέταρτο των ζημιών από καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα καλύπτεται. «Η μεγαλύτερη κάλυψη θα μπορούσε να μειώσει τις οικονομικές ζημιές που προκύπτουν από αυτές», επισημαίνεται.
Μέρος του λόγου για το κενό αυτό είναι το υψηλό κόστος της ασφαλιστικής κάλυψης. Στην Ισπανία, το μεγαλύτερο παραγωγό ελαιολάδου στον κόσμο, μια έρευνα του Agropopular διαπίστωσε ότι μόνο το 4,5% της έκτασης των ελαιώνων της χώρας είναι ασφαλισμένο.
«Στον τομέα της ελιάς, αν και είναι δυνατή η ασφάλιση για την ξηρασία, πρόκειται για πολύ υψηλό κίνδυνο, οπότε υπάρχει υψηλή τιμή και συνήθως υπάρχουν υψηλές απαλλαγές και απώλειες», δήλωσε στους Olive Oil Times ασφαλιστής σε ιταλική εταιρεία.
«Για τους νέους ελαιώνες θα ήταν απαραίτητο να παρέχεται τόσο η κάλυψη της άρδευσης όσο και η κάλυψη κατά της ξηρασίας».
Η νέα τεχνολογία
Ακόμη και όταν η ασφαλιστική κάλυψη είναι προσιτή, οι αγρότες μπορεί να υποτιμούν την πιθανότητα και τις επιπτώσεις των καταστροφών. Εναλλακτικά, οι αγρότες θα μπορούσαν να στραφούν στη νέα τεχνολογία για τη βελτίωση των αποδόσεων. «Οι αγρότες χρειάζονται βελτιωμένες γεωπονικές τεχνικές, νέες ποικιλίες ελαιολάδου και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων», δήλωσε ο ασφαλιστής.
Για παράδειγμα, οι αποδόσεις του ελαιολάδου μπορεί να παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις λόγω της εξάρτησής τους από την επαρκή βροχόπτωση σε συγκεκριμένες στιγμές της ανάπτυξης του καρπού- μια επιλογή για την αντιστάθμιση του κινδύνου απόδοσης στην καλλιέργεια θα μπορούσε να είναι η ασφάλιση με βάση δορυφορικούς δείκτες καιρού, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Australian Journal of Agricultural and Resource Economics.
Στην Ισπανία και την Ιταλία, οι ελαιοπαραγωγοί χρησιμοποιούν ήδη δορυφορικές εικόνες για να διασφαλίσουν την παραγωγή ελαιολάδου, εντοπίζοντας πού η γη τους είναι πιο ξηρή και χρησιμοποιώντας άρδευση ακριβείας.
«Τελικά, οι αγρότες πρέπει να θέσουν μια ισορροπία μεταξύ της τεχνολογίας και της ασφάλισης για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα, διότι, προχωρώντας προς τα εμπρός, οι καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των ασφαλίσεων», επισημαίνει το δημοσίευμα.
