Διαμάχη για την προσφορά τους στην ευζωία
Τι λάδι υποτίθεται ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε όταν μαγειρεύουμε για τον εαυτό μας ή την οικογένειά μας; Οι επιλογές φαίνονται αμέτρητες – ελαιόλαδο, κραμβέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο και λάδι καρύδας, για να αναφέρουμε μόνο μερικές από αυτές. Και υπάρχει μια συζήτηση για μια κατηγορία, τα σπορέλαια, τα οποία ονομάζονται έτσι λόγω του ότι παράγονται από σύνθλιψη σπόρων. Πολλοί γιατροί, οι ομοσπονδιακές διατροφικές οδηγίες στις ΗΠΑ και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστούν την κατανάλωσή τους. Τα σπορέλαια είναι πλούσια σε ακόρεστα λίπη που συνδέονται με την ευζωία.
Η κυρίαρχη άποψη
Το ελαιόλαδο και το λάδι αβοκάντο αποτελούν τις κορυφαίες συστάσεις πολλών επαγγελματιών υγείας, συμπεριλαμβανομένης της Tara Schmidt, επικεφαλής διαιτολόγου στη Mayo Clinic Diet, και της Julia Zumpano, διαιτολόγου στην Cleveland Clinic, που εργάζεται στην προληπτική καρδιολογία.
Οι διαιτολόγοι κατευθύνουν τους ασθενείς σε αυτά τα έλαια, όχι μόνο λόγω των ακόρεστων λιπαρών τους που κάνουν καλό στην υγεία, αλλά και επειδή το ελαιόλαδο και το λάδι αβοκάντο είναι γενικά λιγότερο επεξεργασμένα από άλλα έλαια.
Σε αντίθεση με το ελαιόλαδο, τα σπορέλαια τείνουν να είναι πιο επεξεργασμένα. Συχνά παράγονται και με τα δύο υψηλά θερμικούς και χημικούς διαλύτες.
Η επιλογή λιγότερο επεξεργασμένων ελαίων, όπως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ή τα έλαια που φέρουν την ετικέτα «ψυχρής συμπίεσης» ή «μη ραφιναρισμένα», μπορεί να αποφέρει περισσότερα οφέλη για την υγεία, λέει ο Δρ Dariush Mozaffarian, καρδιολόγος και καθηγητής διατροφής και ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Tufts.
Η υψηλή θερμότητα και η χημική επεξεργασία μπορεί να καταστρέψει ορισμένες από τις πολυφαινόλες που οι μελέτες δείχνουν ότι μπορούν να έχουν αντιφλεγμονώδη δράση στο ανθρώπινο σώμα και μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου.
Όποιο λάδι κι αν χρησιμοποιείτε, φροντίστε να μην το κάψετε, λέει ο Zumpano. Θα το μάθετε αν συμβεί αυτό. Το λάδι θα αρχίσει να βγάζει καπνούς (όταν φτάσει στο “σημείο καπνού”). Το λάδι θα υποβαθμιστεί, θα χάσει κάποιες από τις ευεργετικές του ιδιότητες και δε θα έχει καλή γεύση.
Το λάδι αβοκάντο έχει υψηλό σημείο καπνού, λέει ο Zumpano, καθιστώντας το καλό για μαγείρεμα σε υψηλή θερμοκρασία. Το σημείο καπνού του ελαιολάδου είναι χαμηλότερο, λέει. Και αποθηκεύστε το λάδι σας μακριά από το φως του ήλιου, καθώς η έκθεσή του στο φως μπορεί να προκαλέσει τη διάσπασή του, όπως εξηγεί ο John Wesley McWhorter, διαιτολόγος στο Χιούστον και εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας.
Τι ισχύει με τα σπορέλαια
Τα σπορέλαια, όπως το ηλιέλαιο, το καλαμποκέλαιο και το σογιέλαιο, είναι πλούσια σε ένα είδος ακόρεστου λίπους που ονομάζεται ωμέγα-6. Επιστημονικές μελέτες έχουν βρει ότι όταν οι άνθρωποι ανταλλάσσουν μερικά από τα κορεσμένα λίπη στη διατροφή τους (από τρόφιμα όπως το βούτυρο και το κόκκινο κρέας) και τα αντικαθιστούν με ωμέγα-6 λιπαρά, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης (η «κακή» χοληστερόλη) μειώνονται. Ο κίνδυνος εμφράγματος και θανάτου από καρδιακά επεισόδια μειώνεται επίσης.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα λινολεϊκού οξέος στο αίμα, τα ωμέγα-6 λιπαρά που βρίσκονται στα σπορέλαια, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικού και διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με άτομα που έχουν χαμηλότερα επίπεδα λινολεϊκού οξέος στο αίμα.
«Όλες οι αποδείξεις, ισχυρές αποδείξεις, είναι ότι τα σπορέλαια, τα οποία είναι πλούσια σε υγιή, ακόρεστα λίπη, είναι πραγματικά καλά για την υγεία μας», σημειώνει ο Μοζαφαριάν. «Αυτά τα εκχυλίσματα από σπόρους είναι από τα πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα στον πλανήτη».
Ανησυχίες για ορισμένα σπορέλαια
Ορισμένοι ερευνητές και διαιτολόγοι έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους σχετικά με τα έλαια με υψηλό ποσοστό ωμέγα-6 λιπαρών οξέων, όπως ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο και σογιέλαιο. Τα ωμέγα-6 μπορούν να μετατραπούν σε ουσίες που προκαλούν φλεγμονή, δήλωσε ο Floyd H. Chilton, διευθυντής του Κέντρου Ακριβούς Διατροφής και Ευεξίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Η χρόνια φλεγμονή έχει αποδειχθεί ότι παίζει ρόλο σε μια σειρά προβλημάτων υγείας.
Το εργαστήριο του Chilton ανακάλυψε ότι η φλεγμονώδης επίδραση των ωμέγα-6 μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική για εκείνους με γενετική παραλλαγή που απαντάται συνήθως σε άτομα με αφρικανική καταγωγή. Το εργαστήριό του ανακάλυψε επίσης ότι τα πολύ υψηλά επίπεδα ωμέγα-6 μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια σημαντικών ωμέγα-3 λιπαρών οξέων σε άτομα με άλλη γενετική παραλλαγή. Τα καρύδια, οι σπόροι chia και τα ψάρια, όπως ο σολομός, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Άλλοι επιστήμονες διαφωνούν και λένε ότι υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να συνδέουν την υψηλή πρόσληψη ωμέγα-6 με φλεγμονές στους ανθρώπους.
Παρέμβαση επιστημόνων υπέρ του ελαιολάδου
Σύμφωνα, πάντως, με την ιστοσελίδα olivenews.gr, βαρυσήμαντη παρέμβαση προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, καθώς και προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας Τροφίμων, και σε όλες τις ευρώ-μεσογειακές κυβερνήσεις και τα υπουργεία γεωργίας και υγείας, πραγματοποίησαν με επιστολή τους οι επιστήμονες που συμμετείχαν στο 5ο διεθνές συμπόσιο του Yale για το ελαιόλαδο και την υγεία που διεξήχθη στην Πορτογαλία.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι είναι λανθασμένη, επιζήμια για τη μεσογειακή διατροφή και ειδικότερα για το ελαιόλαδο η δήλωση που υιοθέτησε ο ΠΟΥ σχετικά με τη συνολική πρόσληψη λιπαρών οξέων, καθώς εξομοιώνει το επιστημονικά τεκμηριωμένο για τις υγιεινές του ιδιότητες ελαιόλαδο με τα πάσης φύσης “λίπη και λίπη”.
Στην πραγματικότητα αναφέρουν οι επιστήμονες, που συμμετείχαν στο διεθνές συμπόσιο του Yale, οι νέες διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ έχει γίνει ευρέως αντιληπτό ότι υποδεικνύουν ότι το συνολικό λίπος πρέπει να μειωθεί. Ωστόσο, ο όρος “ολικό λίπος” που χρησιμοποιείται στις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ δεν είναι ένας συγκεκριμένος όρος, διότι δεν κάνει διάκριση μεταξύ του ελαιολάδου και άλλων λιπαρών (και τα δύο προέρχονται από ζώα και λαχανικά).
Τα λίπη και τα έλαια είναι διακριτές κατηγορίες που ανήκουν στην ίδια ευρεία ομάδα λιπιδίων και το ίδιο το ελαιόλαδο αντιπροσωπεύει μια διακεκριμένη κατηγορία μεταξύ των ελαίων.
Για τους ανθρώπους που ζουν στη νότια Ευρώπη, “λίπος” σημαίνει κυρίως ελαιόλαδο. Για όσους ζουν στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, η λέξη “λίπος” συνδέεται με το ζωικό λίπος.
Η γενική σύσταση του ΠΟΥ σχετικά με τη μείωση της πρόσληψης λίπους μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης ελαιολάδου στη νότια Ευρώπη και ταυτόχρονη μείωση λαχανικών και οσπρίων σε εβδομαδιαία πρόσληψη, ενώ επιστημονικά στοιχεία έχουν επανειλημμένα και συντριπτικά δείξει ότι οι αντιοξειδωτικές ενώσεις που υπάρχουν στο ελαιόλαδο και τα λαχανικά είναι προικισμένες με πολλές ευεργετικές βιολογικές δραστηριότητες.
