Είχαμε την ευκαιρία για μια συνέντευξη με τη Σοφία Ιγνατίδου, την προϊσταμένη Εμπειρίας Επισκεπτών και Προσβασιμότητας στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, έναν πολύτιμο χώρο πολιτισμού, εκπαίδευσης και αναψυχής, που άνοιξε τις πύλες του πριν από 7 χρόνια στην Αθήνα, υποδειγματικό σε θέματα προσβασιμότητας και συμπερίληψης. Στο ΚΠΙΣΝ το καλοκαίρι άρχισε με έναν ψυχαγωγικό περίπατο για ανθρώπους άνω των 65 ετών που θέλουν να ενισχύσουν τη μνήμη τους και με μια αισθητηριακά φιλική ξενάγηση, αλλά ταυτόχρονα διαδραστική βιωματική δραστηριότητα για άτομα στο φάσμα του αυτισμού. Το άλλο Σάββατο 22/6 έχουν προγραμματιστεί ξεναγήσεις στη Νοηματική Γλώσσα και την Κυριακή 30/6 πολυαισθητηριακή ξενάγηση για επισκέπτες με απώλεια όρασης και συνοδούς και συζήτηση για την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη.
Παρ’ ότι γίνονται πράγματα κι εδώ προς αυτή την κατεύθυνση, αισθάνθηκα ότι είμαστε αρκετά μακριά από όλα αυτά στην Καλαμάτα και ευρύτερα στη Μεσσηνία και κυρίως συνειδητοποίησα πόσο καιρό, εγκλωβισμένη στη δική μου καθημερινότητα, έχω να σκεφτώ τις δυσκολίες που βιώνουν καθημερινά κάποιοι συνάνθρωποί μας. Τόσο που η κα Ιγνατίδου χρειάστηκε να διορθώσει μερικές ερωτήσεις, αντικαθιστώντας το παρωχημένο και ενοχλητικό, που παραπέμπει σε διάκριση, «άτομα με ειδικές ανάγκες» με την ακριβή περιγραφή «με αναπηρίες» και την επισήμανση των ιδιαιτεροτήτων των ηλικιωμένων σε απλώς «ηλικιωμένοι άνθρωποι», χωρίς περαιτέρω χαρακτηρισμούς.
Μάλλον ελπιδοφόρα είναι αυτά που έχει να μας πει και να μας υπενθυμίσει η Σοφία Ιγνατίδου…
-Από που πηγάζει η ιδιαίτερη ευαισθησία σας για τα άτομα με αναπηρία;
Γνωρίζω πολλούς ανθρώπους με αναπηρία τους οποίους θαυμάζω απεριόριστα και πιστεύω ακράδαντα ότι θα έπρεπε να έχουν ίσες ευκαιρίες με όλους μας. Μεγαλώνοντας με έναν παππού ο οποίος είχε οπτική αναπηρία, την οποία απέκτησε κατά τη διάρκεια της ζωής του και της καριέρας του, είχα την ευκαιρία και την τύχη να συνειδητοποιήσω από πολύ νωρίς πως όλοι μας είμαστε ξεχωριστοί και σε καμία περίπτωση δεν είναι η αναπηρία που μας χαρακτηρίζει, αλλά τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας. Έκτοτε έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους με διαφορετικά ήδη αναπηρίας και έχω καταλάβει πως η απομόνωση έρχεται από εμάς που δε βιώνουμε μια παρόμοια κατάσταση και όχι από τους ίδιους. Αν καταργήσουμε τα εμπόδια, τότε τα άτομα με αναπηρία θα μπορούν να ενταχθούν ομαλά στο κοινωνικό σύνολο. Αν δεν αλλάξει κάτι στον τρόπο σκέψης και στην καθημερινότητά μας, θα συντηρούμε για πάντα μια προβληματική πραγματικότητα.
-Πώς ήταν η εμπειρία της συμμετοχής στην ημερίδα του Ινστιτούτου Εξυπηρέτησης Πελατών που έγινε φέτος την άνοιξη στην Καλαμάτα;
Ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία, μια ημερίδα με πολλές διαφορετικές θεματικές και προσεγγίσεις με επίκεντρο την εξυπηρέτηση πελατών. Θα ήθελα να ευχαριστήσω το ΕΙΕΠ για την πρόσκληση, αλλά και για την εξαιρετική πρωτοβουλία και διοργάνωση. Δεν μπορώ να μην αναφέρω το πόσο εντυπωσιάστηκα από την πανέμορφη πόλη της Καλαμάτας, μιας και είχα για πρώτη φορά την ευκαιρία να την επισκεφθώ!
-Έχει βελτιωθεί ουσιαστικά η προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες στους δημόσιους χώρους στην Ελλάδα;
Έχουν γίνει βήματα σε αρκετές περιπτώσεις, ωστόσο προσωπικά θεωρώ πως έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας, υπάρχουν βασικά ζητήματα που δεν έχουν λυθεί και εμποδίζουν την ισότιμη ένταξη όλων των συνανθρώπων μας στην κοινωνία. Ακόμα και σε παλαιότερες κατασκευές κτηρίων μπορούν να γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές, εφόσον υπάρχουν οι πόροι και η πρόθεση. Είναι πολύ σημαντικό να είναι όλοι οι δημόσιοι χώροι προσβάσιμοι. Στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αυτό πραγματοποιήθηκε εξαρχής, από τη διαδικασία μελέτης του έργου, και μετέπειτα στην κατασκευή και τη λειτουργία του.
-Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη;
Η συμπερίληψη δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρχει προσβασιμότητα. Οπότε οι δύο αυτές έννοιες είναι αλληλένδετες. Αν αποκλείσουμε μια ομάδα ανθρώπων από μια κοινωνική συνθήκη, ένα χώρο ή οπουδήποτε αλλού, τότε αυτόματα δεν είμαστε συμπεριληπτικοί. Ευτυχώς με την πάροδο του χρόνου η προσέγγιση αλλάζει.
-Θεωρείτε πως η κοινωνία μας σήμερα είναι συμπεριληπτική;
Έχει γίνει η αρχή και, νομίζω, οι νεότερες γενιές θα είναι πιο κοντά στο συμπεριληπτικό μοντέλο ενός τρόπου ζωής με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και ορατότητα. Ακόμη υπάρχουν αρκετά στερεότυπα και προκαταλήψεις που με τον καιρό αμβλύνονται και αυτό είναι σίγουρα ελπιδοφόρο. Χρειάζεται από τον καθένα μας αρκετή προσωπική δουλειά και επιμονή. Χρειάζεται χρόνος για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή.
-Οι ηλικιωμένοι στη χώρα μας πώς αντιμετωπίζονται και πόσο δραστήριοι είναι οι ίδιοι;
Κρίνοντας από τους επισκέπτες μας, θα έλεγα πως κατά ένα μεγάλο μέρος είναι ιδιαίτερα δραστήριοι με μεγάλη όρεξη για ζωή! Δυστυχώς, δεν τους δίνεται πάντα η επιλογή και είναι μια κατηγορία ανθρώπων που βιώνουν την απόρριψη και τον αποκλεισμό σε πολλές εκφάνσεις της ζωής τους. Μπορώ να πω πως ένας πολύ μεγάλος αριθμός των επισκεπτών μας ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, απολαμβάνουν καθημερινά τη βόλτα τους στο Κανάλι ή στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, πίνουν τον καφέ τους και συναντούν φίλους τους.
Επίσης, συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες που υλοποιούνται στο ΚΠΙΣΝ, όπως είναι η Ξενάγηση «Μνήμη και Αισθήσεις» για άτομα που θέλουν να ενισχύσουν τη μνήμη τους, αλλά και στα μαθήματα υπολογιστών για αρχάριους, ώστε να είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετούνται σε θέματα καθημερινότητας.
Η συμπερίληψη είναι πρωταρχικός μας στόχος, όπως προανέφερα, δεν υπάρχει κανένας απολύτως διαχωρισμός με βάση την ηλικία, το φύλο κ.ά.
-Από τις σπουδές σας στο θέατρο στην εξυπηρέτηση επισκεπτών σε χώρους πολιτισμού και στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, είναι μια συνειδητή ή μια τυχαία στροφή καριέρας;
Είναι απόλυτα συνειδητή, βέβαια προέκυψε, δεν ήταν αυτοσκοπός. Οι σπουδές στο θέατρο με βοήθησαν πολύ να αγαπήσω το χώρο του πολιτισμού σε όλες του τις μορφές. Η εξυπηρέτηση είναι πολύ ουσιαστικό κομμάτι της εμπειρίας που θα διαμορφώσει ο επισκέπτης, καθώς και της ανάμνησης που θα τον συνοδεύει. Οπότε ξεκίνησα να επενδύω σε αυτή την προσέγγιση, προσθέτοντας στοιχεία από το θέατρο. Με το πέρασμα των χρόνων κατάλαβα πως αυτός ο τρόπος λειτουργεί θετικά στο σύνολό του. Πολλά στοιχεία στην εξυπηρέτηση του επισκέπτη έχουν προκύψει από το θέατρο, όπως η εξωστρέφεια, ο καθαρός λόγος, η δυνατότητα προσαρμογής της εσωτερικής μας κατάστασης την ώρα της εξυπηρέτησης του επισκέπτη και πολλά άλλα. Στο ΚΠΙΣΝ υποδεχόμαστε καθημερινά τους επισκέπτες μας επιδιώκοντας να προσφέρουμε μια μοναδική εμπειρία στον καθένα ξεχωριστά και μια όμορφη ανάμνηση.
—
ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ
Ένα υποδειγματικός χώρος ανοιχτός και προσβάσιμος σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς
Η Σοφία Ιγνατίδου μάς μίλησε ακόμη για τη φιλοσοφία και το έργο του «Σταύρος Νιάρχος», ως ένας χώρος ανοικτός και προσβάσιμος σε όλους, καθώς και για τα καινοτόμα σχέδια που υπάρχουν στο Κέντρο Πολιτισμού για το μέλλον προς την κατεύθυνση της εξοικείωσης με την κουλτούρα της συμπερίληψης:
«Tο ΚΠΙΣΝ είναι ένας Οργανισμός διεθνούς εμβέλειας, περιβαλλοντικά βιώσιμος, δημόσιος χώρος έκφρασης, πολιτισμού και ψυχαγωγίας. Σχεδιάστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο Renzo Piano Buliding Workshop, υλοποιώντας το όραμα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), για έναν χώρο ανοιχτό και πλήρως προσβάσιμο σε όλους χωρίς αποκλεισμούς. Υπό αυτό το πρίσμα δημιουργήθηκε η πρωτοβουλία του Accessibility Initiative, μιας διατμηματικής ομάδας για την ενίσχυση της προβασιμότητας και συμπερίληψης, αποτελούμενη από εκπροσώπους όλων των τμημάτων του Οργανισμού.
Η ανατροφοδότηση μέσω των επισκεπτών μας, η διαρκής εκπαίδευση της ομάδας και η όρεξη για δημιουργία συντελούν στη διαρκή εξέλιξη του ΚΠΙΣΝ τόσο σε επίπεδο εγκαταστάσεων όσο και εκδηλώσεων και υπηρεσιών. Παράλληλα, η συμπερίληψη αναδεικνύεται μέσα από τη σύνθεση της ομάδας του ΚΠΙΣΝ και αντανακλάται στη συνολική εικόνα που φτάνει στους επισκέπτες μας. Με γνώμονα τη διαρκή εξέλιξη και ανάπτυξη του Οργανισμού σε ζητήματα Προσβασιμότητας και Συμπερίληψης, συνεχίζουμε τις ξεναγήσεις μας που απευθύνονται σε όλα τα είδη αναπηρίας, σχεδιάζουμε για το μέλλον ακόμη περισσότερες συμπεριληπτικές δράσεις, δρομολογούμε το δεύτερο φεστιβάλ Alzheimer για το Σεπτέμβριο (Παγκόσμιος Μήνας Alzheimer), το Open Agora με θέμα Υγεία, Ψυχική Υγεία και Αναπηρία, όπως και αρκετές δράσεις ενημέρωσης με αφορμή παγκόσμιες ημέρες και αναπηρία. Παράλληλα, ολοκληρώσαμε τον πρώτο κύκλο μαθημάτων στη νοηματική γλώσσα για το προσωπικό του ΚΠΙΣΝ με έμφαση στους εργαζομένους πρώτης γραμμής που έρχονται σε επαφή με τους επισκέπτες καθημερινά. Προχωράμε σε νέες εκπαιδεύσεις προσωπικού και συνεργατών, αλλά και πλήθος δράσεων για όλους για ένα χώρο ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους χωρίς αποκλεισμούς!».
Ιστοσελίδα: SNFCC.org
Ποια είναι η Σοφία Ιγνατίδου
Η Σοφία Ιγνατίδου είναι προϊσταμένη Εμπειρίας Επισκεπτών και Προσβασιμότητας στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Από το 2015-2017 συνεργάστηκε, ως εθελόντρια, με το Φάρο Τυφλών Ελλάδος στο τμήμα ομιλούντων βιβλίων και στις ξεναγήσεις του Μουσείου Αφής. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχει εργαστεί σε σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της χώρας, όπως Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Φεστιβάλ Αθηνών, Ωδείο Αθηνών στον τομέα της εξυπηρέτησης επισκεπτών.
Είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και της Δραματικής σχολής του Ωδείου Αθηνών.
Είναι κάτοχος του Executive Diploma in Customer Service Management του Alba Graduate Business School, πιστοποίησης γραφής Braille (ΚΕΑΤ), πιστοποίησης Audio Description για άτομα με οπτική αναπηρία (Liminal) και ολοκληρώνει το ετήσιο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
