Με αφορμή τα πρόσφατα δημοσιεύματα στις τοπικές εφημερίδες σχετικά με το ενδιαφέρον Ελβετών επενδυτών για την αναβίωση του ιστορικού σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου, αισθάνομαι την ανάγκη να απευθυνθώ δημοσίως σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και το ευρύ κοινό και να εκφράσω τις σκέψεις και τις προτάσεις μου για αυτό το κρίσιμο θέμα, που αφορά στην ανάπτυξη και το μέλλον της περιοχής μας.
Επικροτούμε θερμά την ελληνοελβετική πρωτοβουλία για την επαναλειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου της Πελοποννήσου, που ομολογουμένως υπόσχεται πολλαπλά οφέλη στους τομείς της βιώσιμης ανάπτυξης, του τουρισμού και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και συγκεκριμένα:
-Το τρένο μπορεί να γίνει από μόνο του τουριστικό αξιοθέατο, προσελκύοντας «φίλους του τρένου» από όλο τον κόσμο. Η μοναδική εμπειρία ταξιδιού με το ιστορικό μετρικό σύστημα θα προσφέρει μια αυθεντική, νοσταλγική εμπειρία.
-Η διατήρηση του μετρικού συστήματος, αντί της μετατροπής σε κανονικό, θα διαφυλάξει την ιστορική αξία του σιδηροδρόμου και θα μειώσει σημαντικά το κόστος επαναλειτουργίας.
-Η επαναλειτουργία θα τονώσει την τοπική οικονομία, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ενισχύοντας τον τουρισμό σε περιοχές που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες με άλλα μέσα.
-Η χρήση του τρένου ως μέσου μεταφοράς συμβαδίζει με τις σύγχρονες περιβαλλοντικές πολιτικές.
-Το τρένο θα επανασυνδέσει απομακρυσμένες κοινότητες, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και προσφέροντας εναλλακτικές μεταφορικές επιλογές από και προς τα λιμάνια της Πελοποννήσου.
-ΤΟ ΣΦΥΡΙΓΜΑ ΤΟΥ ΤΡΑΙΝΟΥ, «του μουντζούρη της Πελοποννήσου», θα είναι σύνθημα επανεκκίνησης, μέρα γιορτής για τους ανθρώπους των χωριών.
Τονίζω το συγκριτικό πλεονέκτημα του μετρικού συστήματος του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου και πιστεύω ότι ήταν και η βασική αιτία της ελληνοελβετικής επενδυτικής πρωτοβουλίας, γιατί γνωρίζουν ότι εξασφαλίζει:
-Δυνατότητα για στενότερες καμπύλες, ιδανικές για ορεινές διαδρομές
-Μειωμένο κόστος κατασκευής και συντήρησης
-Μοναδική τουριστική εμπειρία λόγω χαμηλών ταχυτήτων και
-Μεγαλύτερη ασφάλεια.
Ωστόσο, εκφράζουμε έντονες ανησυχίες για την πιθανή επανάληψη των λαθών του παρελθόντος. Η εμπειρία από προηγούμενες ιδιωτικοποιήσεις των ελληνικών τρένων αποτελεί διδακτικό παράδειγμα. Η επικέντρωση μόνο στα κερδοφόρα τμήματα οδήγησε σε σοβαρή υποβάθμιση των υπηρεσιών, εγκατάλειψη σημαντικών τμημάτων του δικτύου και, τελικά, στην πλήρη απαξίωση ενός από τα σημαντικότερα έργα υποδομής της Ελλάδας, και στη συνέχεια πώληση ή παραχώρηση με ευτελές αντάλλαγμα. Επιπλέον, το υψηλό κόστος για το ελληνικό κράτος συνεχίζει να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, δημιουργώντας το παράδοξο: σε άλλες χώρες οι σιδηροδρομικές επενδύσεις είναι κερδοφόρες, ενώ στην Ελλάδα παραμένουν εξαρτημένες από κρατικές επιχορηγήσεις.
Αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διαχείριση και το μοντέλο λειτουργίας που έχει υιοθετηθεί. Είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε ότι η νέα προσπάθεια θα αποφύγει αυτές τις παγίδες, εστιάζοντας στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του δικτύου, την ασφάλεια, την ποιότητα των υπηρεσιών και την οικονομική βιωσιμότητα σε όλη την έκτασή του.
Η επένδυση πρέπει να στοχεύει, όχι μόνο στην οικονομική αποδοτικότητα, αλλά και στην κοινωνική προσφορά και την περιφερειακή ανάπτυξη, διατηρώντας τον ιστορικό χαρακτήρα και την πολιτιστική αξία του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου και παράλληλα ακολουθώντας επιτυχημένα διεθνή πρότυπα.
Τέτοια διεθνή παραδείγματα επιτυχημένων μετρικών σιδηροδρόμων, που λειτουργούν ακόμη και σήμερα, είναι ο Rhaetian στην Ελβετία, το Bernina Express μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας, ο σιδηρόδρομος της Σαρδηνίας, το Pikes Peak Cog Railway στις ΗΠΑ, το Darjeeling Himalayan Railway στην Ινδία, καθώς και το Hershey Electric Railway στην Κούβα και το Nilgiri Mountain Railway στην Ινδία.
Με βάση τα παραπάνω προτείνουμε:
1. Ολοκληρωμένο σχέδιο για όλο το δίκτυο
2. Σαφές χρονοδιάγραμμα επαναλειτουργίας
3. Εγγυήσεις για συντήρηση όλων των υποδομών
4. Αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. τρένα υδρογόνου)
5. Ανάδειξη ιστορικών σταθμών
6. Ενσωμάτωση στο συνολικό τουριστικό προϊόν της Πελοποννήσου
7. Συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες
8. Ενεργό ρόλο των κοινοτήτων στη διαχείριση σταθμών και εκδηλώσεων
9. Αποκλειστική απασχόληση τοπικού προσωπικού στους σταθμούς
10. Το τοπικό όφελος να είναι το ίδιο εμφανές με την επενδυτική κερδοφορία.
Η παρούσα ανοικτή επιστολή αποτελεί έκκληση για διάλογο και συνεργασία προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς πιστεύουμε ότι η επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου μπορεί να αποτελέσει πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης και να αναζωογονήσει την τοπική οικονομία. Η επανεκκίνηση αυτού του ιστορικού δικτύου θα επιφέρει πολλαπλά οφέλη: θα συμβάλει στην άρση της απομόνωσης απομακρυσμένων αγροτικών περιοχών, ενισχύοντας τη συνδεσιμότητά τους και προωθώντας την τοπική ανάπτυξη, θα τονώσει την εθνική οικονομία μέσω της ενίσχυσης του τουρισμού και του εμπορίου, και θα συνεισφέρει σημαντικά στο όραμα για μια πιο πράσινη Ελλάδα, προσφέροντας ένα φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς, που θα μειώσει το ανθρακικό αποτύπωμα της χώρας.
Του Γιώργου Καραμπάτου
Εκτελεστικού διευθυντή των «Δρόμων της Ελιάς», του ΣτΕ και της UNESCO, προέδρου του Δικτύου Ελαιοπαραγωγικών Πόλεων της Μεσογείου (RECOMED), τέως προέδρου Επιμελητηρίου Μεσσηνίας
