ΟΗΕ: «Σβήνουμε το μη ααγκαίο τεχνητό φωτισμό για να σώσουμε τα μεταναστευτικά πτηνά του πλανήτη»
Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής προβάλλει πολύ σοβαρές ενστάσεις σχετικά με την πρόταση που έχει υποβληθεί για ανάδειξη της ανατολικής πλευράς της Σφακτηρίας μέσω της φωταγώγησής της.
Ο ΟΦΥΠΕΚΑ έρχεται να υψώσει ασπίδα προστασίας για την άγρια πανίδα και ειδικά για τα μεταναστευτικά πουλιά, τους πλέον ευάλωτους και κατ’ εξοχήν δικαιούχους του φυσικού περιβάλλοντος, αυτού του περιορισμένου και κρίσιμης ζωτικής σημασίας που τους έχει απομείνει από τη διαρκή ανθρώπινη επέκταση και δραστηριότητα.
Τη σχετική πρόταση για τοποθέτηση συστοιχίας φωτοβολταϊκών έχει εγκρίνει σε πρώτο χρόνο, και πριν από ένα περίπου μήνα, το υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και η Εφορεία Αρχαιοτήτων. Οι δύο φορείς αποφαίνονται ότι δε δημιουργείται πρόβλημα στα υπόλοιπα μνημεία (π.χ. Παλαιόκαστρο) και ότι με το συγκεκριμένο έργο θα προβληθεί το πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής.
Αυτή, όμως, είναι μια πολύ κοντόφθαλμη θεώρηση. Σε μια εποχή που ο πλανήτης μας έχει φτάσει στα όριά του και η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, συνιστά αυτοκαταστροφική πολυτέλεια το να μη λαμβάνεται ουσιαστικά υπ’ όψιν η άγρια ζωή και να προσθέτουμε επιπλέον επιβαρύνσεις μόνο και μόνο για λόγους εξυπηρέτησης της εγωιστικής ματαιοδοξίας μας ως είδος και για το θεαθήναι.
Η έκθεση του ΟΦΥΠΕΚΑ δε χωράει παρανοήσεις. Η υλοποίηση του έργου θα ήταν καταστροφική σε πολλά επίπεδα και όποιος συναινέσει στη φωταγώγηση της Σφακτηρίας, προκαλεί μια αχρείαστη οικολογική πληγή στον τόπο μας, με ευρύ και πολλαπλό αντίκτυπο.
Πρώτα απ’ όλα, πρόκειται για μια περιοχή που περιλαμβάνεται στις ειδικές ζώνες διατήρησης και προστασίας της λιμνοθάλασσας της Πύλου και της Γιάλοβας, χαρακτηρισμένη ως Natura 2000. Στη Σφακτηρία και την ευρύτερη περιοχή υπάρχουν ενδημικά πεύκα και άλλα είδη ντόπιας μεσογειακής βλάστησης. Πέντε είδη νυχτερίδας (χειρόπτερα) για τα οποία υπάρχει στόχος διατήρησης και εξάπλωσης των πληθυσμών τους. Το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής είναι υψηλής σημασίας για τα κητώδη και ως τέτοια αυτά προστατεύονται και επιβλέπονται από εθνικές και διεθνείς οδηγίες και οργανώσεις.
Άλλα σημαντικά είδη που φιλοξενούνται στην περιοχή είναι η μεσογειακή φώκια, η θαλάσσια χελώνα καρέτα καρέτα και η πράσινη θαλάσσια χελώνα, το ρινοδέλφινο, το ζωνοδέλφινο και ο ζιφιός.
Επίσης, συναντά κανείς 24 είδη χερσαίων αμφιβίων και ερπετών. Ανάμεσα σε αυτά ο σπάνιος και κρίσιμα απειλούμενος με εξαφάνιση, μοναδικός στην Ευρώπη, αφρικανικός χαμαιλέοντας.
Πάνω από 130 είναι τα πουλιά που χρησιμοποιούν το μικρό νησάκι της Πύλου ως μεταναστευτικό σταθμό ή διαμένουν εκεί. Κάποια από αυτά αρκετά σπάνια και απειλούμενα, με ανάγκη διαφύλαξης των πληθυσμών τους, όπως Αργυροτσικνιάς, Λευκοτσικνιάς, Νεροχελίδονο, Κορμοράνος, Χαλκόκοτα, Λασπότριγγας, Βαλτότριγγας, Γελογλάρονο, Anas crecca, Ardea alba, Calidris alpine, Charadrius alexandinus, Χαλκόκοτα και Λασπότρυγγας.
Η περιοχή είναι κομβικής σημασίας για τη διπλή κάθε χρόνο μετανάστευση των πτηνών, ακριβώς πάνω στον άξονα που ενώνει Ευρώπη και Αφρική.
Αναφερόμενη στον υγροβιότοπο της Γιάλοβας η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αναφέρει: «Η περιοχή βρίσκεται σε μία σημαντική θέση για τα μεταναστευτικά πουλιά, στο νοτιότερο σχεδόν σημείο της ακτής της Δυτικής Ελλάδας, η οποία αποτελεί σημαντικό μεταναστευτικό διάδρομο. Κατά την περίοδο της μετανάστευσης, η αξία του υγρότοπου πολλαπλασιάζεται, αφού αποτελεί έναν στρατηγικής σημασίας και αναντικατάστατο σταθμό για τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά».
Η φωτορύπανση αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο για τα μεταναστευτικά πουλιά, καθώς τα αποπροσανατολίζει, οδηγώντας τα σε μοιραίες συγκρούσεις με αντικείμενα. Εν τέλει τα αναγκάζει σε αλλαγή πορείας και συνηθειών, με αναζήτηση άλλων σταθμών, οι οποίοι πλέον σπανίζουν και οι εξαντλημένοι φτερωτοί ταξιδιώτες είναι πιθανόν να μην καταφέρουν να επιβιώσουν βρίσκοντας εγκαίρως κάποιο άλλο ασφαλές μέρος για τροφή και καταφύγιο.
«Σβήνουμε το μη αναγκαίο τεχνητό φωτισμό για να σώσουμε τα μεταναστευτικά πτηνά του πλανήτη» αναφέρει σε οδηγία του ο ΟΗΕ, ο οποίος αναγνώρισε την έκταση του προβλήματος της φωτορύπανσης και αφιέρωσε το 2022 και την 8η Οκτωβρίου κάθε έτους στα μεταναστευτικά πουλιά και στην προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τους κινδύνους της φωτορύπανσης.
Τέλος, όπως τονίζει ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, η Σφακτηρία βρίσκεται εντός της φυσικής Ζώνης Προστασίας που συγκροτείται μαζί με τα άλλα νησάκια Φανάρι (Τσιχλί Μπαμπά) και Χελωνάκι, ενώ αποφαίνεται: «Λόγω της θέσης της νήσου Σφακτηρίας, στο μεταναστευτικό διάδρομο της Δυτικής Ελλάδας, αποτελεί πολύ σημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού για πληθώρα μεταναστευτικών υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών.
Στη ζώνη αυτή επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση φάρων ως επιτρεπόμενη δραστηριότητα. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη ΕΠΜ, ο φωτισμός αποτελεί μια σημαντική όχληση/πίεση για τα χειρόπτερα και την ορνιθοπανίδα. […] Για οποιοδήποτε έργο ή δραστηριότητα πραγματοποιείται σε περιοχή του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου “Natura 2000”, θα πρέπει να εκφέρει γνώμη ο ΟΦΥΠΕΚΑ, η οποία θα αφορά αποκλειστικά στη συμβατότητα της δραστηριότητας με τη διατήρηση και την προστασία της βιοποικιλότητας στις προστατευόμενες περιοχές ευθύνης του».
Αξίζει, άραγε, απλώς και μόνο για να βλέπουμε φωταγωγημένη τη Σφακτηρία να διαταράξουμε τη διαβίωση τόσων πολλών έμβιων όντων, πολλά από τα οποία συγκαταλέγονται στα απειλούμενα είδη και δεν έχουν μόνο τοπική, αλλά παγκόσμια σημασία και ενδιαφέρον;
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
