Έρευνα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου για τα… πρέπει τη βιώσιμης ανάπτυξης
Υπάρχει αρκετός κόσμος που πιστεύει ότι η Μεσσηνία, μία από τις πιο όμορφες και δυναμικές περιοχές της Ελλάδας, βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ της ανάγκης για οικονομική ανάπτυξη μέσω του τουρισμού και της διατήρησης του φυσικού της περιβάλλοντος.
Βέβαια, εμφανίζονται και μειοψηφίες που έχουν διαφορετική αντίληψη για την τουριστική ανάπτυξη και την αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος… Ποιότητα είναι να μην υπάρχουν βουνά σκουπιδιών, να μη λες το νερό νεράκι, οι συγκοινωνίες να είναι καλές και προσιτές κ.λπ. κ.λπ. Και να ακούς το κυματάκι να χαϊδεύει τα βοτσαλάκια, να πίνεις καφέ στο καφενείο, να αντιμετωπίζεις την υπογλυκαιμία σου με γλυκό του κουταλιού και γαλακτομπούρεκο και όχι με μπράουνις, και να μπορείς να… βαριέσαι! Όχι μονοκαλλιέργειες, λίγοι και καλοί…
Έρευνα
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος με επικεφαλής την Μαρία Κοφίδου* και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Land”, εξετάζεται σε πανελλαδικό επίπεδο, αλλά και ειδικότερα στη Μεσσηνία, η φέρουσα ικανότητα για ανάπτυξη της περιοχής, η οποία ορίζεται ως το μέγιστο επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που μπορεί να υποστηρίξει ένα περιβάλλον χωρίς να καταρρεύσει, εξετάζοντας τους δείκτες που καθορίζουν τη βιωσιμότητά της.
Η εν λόγω έρευνα ενσωματώνει τόσο περιβαλλοντικούς όσο και κοινωνικοοικονομικούς δείκτες για να αναπτύξει το Δείκτη Φέρουσας Ικανότητας Ανάπτυξης (CCDI).
Τι είναι ο Δείκτης Φέρουσας Ικανότητας Ανάπτυξης
Η έννοια της φέρουσας ικανότητας για ανάπτυξη αναφέρεται στο μέγιστο επίπεδο ανθρώπινης δραστηριότητας και πληθυσμού που ένα περιβάλλον ή σύστημα μπορεί να υποστηρίξει μακροπρόθεσμα χωρίς υποβάθμιση. Ενσωματώνει οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη εξισορρόπησης της ανάπτυξης με τη βιώσιμη χρήση των πόρων.
Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ένας δυναμικός όρος που απαιτεί ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και βιωσιμότητας, καθώς και μια ολιστική προσέγγιση που ενσωματώνει περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Τα αποτελέσματα για τη Μεσσηνία
Η Μεσσηνία, λόγω της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού κάλλους, αντιμετωπίζει πιέσεις, κυρίως, από τον τουρισμό, τομέας που συχνά απειλεί τα ευαίσθητα μεσογειακά οικοσυστήματα.
Στον πίνακα που παρουσιάζουμε φαίνεται ότι οι περιοχές της Καλαμάτας και του Δήμου Πύλου- Νέστορος έχουν το χαμηλότερο βαθμό στο δείκτη της ανάπτυξης, ενώ και οι υπόλοιπες περιοχές μπορούν να φτάσουν μέχρι σε ένα βαθμό.
Κι εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης του πανεπιστημίου έρχονται σε ευθεία αντίθεση με το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό που έχει φέρει προς διαβούλευση η κυβέρνηση, καθώς για τη Μεσσηνία προκρίνει μια δυναμική ανάπτυξη με την κατασκευή μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων.
Επιστρέφοντας στη μελέτη, αυτό που αποκαλύπτει είναι ότι η ανάπτυξη πρέπει να γίνεται με προσεκτική ισορροπία, δίνοντας ίσο βάρος σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες.
Στη Μεσσηνία, όπου ο τουρισμός αποτελεί βασικό μοχλό ανάπτυξης, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η απουσία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού μπορεί να οδηγήσουν σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος, επηρεάζοντας τόσο τη βιωσιμότητα των τουριστικών δραστηριοτήτων όσο και την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Η έρευνα προτείνει την ενίσχυση της τουριστικής φέρουσας ικανότητας της περιοχής, προκειμένου να ρυθμιστεί η ροή των επισκεπτών και να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.
Επιπλέον, τονίζεται η ανάγκη προστασίας των φυσικών περιοχών, όπως οι περιοχές Natura 2000, που αποτελούν βασικά στοιχεία για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και την υποστήριξη βιώσιμων αναπτυξιακών πρακτικών.
Η εφαρμογή μιας τέτοιας προσέγγισης απαιτεί τη συνεργασία των τοπικών Αρχών, των επιχειρηματιών και της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να υιοθετηθούν βιώσιμες πρακτικές που θα εξασφαλίσουν την προστασία των πόρων και την οικονομική ευημερία της περιοχής.
Με την κατάλληλη διαχείριση, η Μεσσηνία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα επιτυχημένης ισορροπίας μεταξύ ανάπτυξης και διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος, ενισχύοντας την τοπική οικονομία χωρίς να θυσιάζει την περιβαλλοντική της κληρονομιά.
Αν η Μεσσηνία καταφέρει να ισορροπήσει το “δέον” με την πραγματικότητα των αναπτυξιακών αναγκών και της προστασίας του περιβάλλοντος, μπορεί να εξελιχθεί σε υπόδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης για ολόκληρη τη Μεσόγειο.
*Kofidou, Maria, Odysseas Kopsidas, and Alexandra Gemitzi. 2024. “A Novel Approach to Assessing Carrying Capacity for Development by Combining Socio-Economic and Environmental Indicators: A Case Study in Greece” Land 13, no. 7: 987. https://doi.org/10.3390/land13070987
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
