Υπάρχει μια γωνιά στην Καλαμάτα που ξεχωρίζει από μακριά, με «μια ακόμη πολυκατοικία» να είναι μεταμορφωμένη σε μια μικρή όαση. Με πανέμορφες πανύψηλες πλουμέριες που μοσχοβολούν, εξωτικά φρούτα που μοιάζουν με αστέρια ή μακρόστενα πεπόνια («καραμπόλες» και παπάγιες δηλαδή, μα και άλλα όπως η ανόνα τσεριμόγια ή σκουρόχρωμες μπανάνες), εντυπωσιακούς φοίνικες, καμφορά και άλλα φυτά που οι περισσότεροι δεν έχουμε δει αλλού.
Σε διάφορα άλλα σημεία της πόλης, όπως η κεντρική πλατεία, το παρκάκι των Ταξιαρχών, το Πανελλήνιο στο λιμάνι, έξω από το ΔΗΠΕΘΕΚ, στο πεζοδρόμιο του κολυμβητηρίου, και όχι μόνο εκεί, ομορφαίνουν και σπάνε τη ρουτίνα πρωτόγνωρα καλλωπιστικά δέντρα, όπως kupaniopsis anacardioides φερμένες από το Χόλιγουντ, αφρικανικές κιγκέλιες («λουκανικόδεντρα»), κορίζιες, λικιδάμβαρη, ερυθρίνες, «το πιο όμορφο απ’ όλα τα εξωτικά δέντρα» η Delonix regia ή φλογόδεντρο, ακόμα και μπάομπαμπ ίσως είχαν παρατηρήσει κάποιοι, που δυστυχώς όμως δεν ευδοκίμησε…
Όλα αυτά είναι ένα μικρό μόνο μέρος από το αποτύπωμα που «υπογράφει» ο γιατρός Χρήστος Γεωργιόπουλος, ο οποίος είναι ένας από τους πρώτους καλλιεργητές εξωτικών δέντρων στη χώρα μας. Είχαμε την ευκαιρία να τον συναντήσουμε πριν από λίγες μέρες στο γραφείο του για να μοιραστούμε κάτι από το πάθος και τις γνώσεις του για αυτά. Εντυπωσιάζει με τις γνώσεις και τον κοσμοπολιτισμό του, αλλά και τη διάθεση για μοίρασμα της εμπειρίας και της «τεχνογνωσίας». Εγκατέστησε μία από τις πρώτες καλλιέργειες αβοκάντο στο Μαυρομμάτι Μεσσήνης, συμβάλλοντας στη γνωριμία του κοινού της χώρας μας και της Μεσσηνίας ειδικότερα με ένα από τα οικεία πλέον φρούτα ξενικής προέλευσης.
Το μεγάλο πρόβλημα για την εγκατάσταση εμπορικών καλλιεργειών υποτροπικών φρούτων στη Μεσσηνία είναι ότι υπάρχει έλλειψη νερού στις κατάλληλες περιοχές (η πλέον ιδανική θεωρείται ο κάμπος της Καρδαμύλης και τα μανιάτικα παράκτια, αλλά και άλλες, όπως το Πεταλίδι, η Κορώνη κ.α.). Εδώ ο κ. Γεωργιόπουλος εφιστά την προσοχή, τονίζοντας τη διαφορά ανάμεσα στον χομπίστα και τον επαγγελματία καλλιεργητή που βασίζει την επιβίωσή του στη γη και τις επιλογές του και πρέπει να λάβει υπ’ όψιν παράγοντες όπως το κόστος εγκατάστασης και η περίοδος απόδοσης. Κανείς δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένο, επισημαίνει, ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε ήπιους χειμώνες για… πάντα. Το ρίσκο μπορεί να αντιμετωπιστεί με την επιλογή της επένδυσης σε διάφορες καλλιέργειες.
Θετικές θεωρεί ο Χρήστος Γεωργιόπουλος τις πρόσφατες πρωτοβουλίες του ΕΛΓΟ-Δήμητρα για την ενθάρρυνση της καλλιέργειας μάνγκο. Σοβαρό μειονέκτημα είναι όμως –για κάθε προσπάθεια καλλιέργειας τροπικών και υποτροπικών φυτών στη χώρα μας- η έλλειψη χαρτών μικροκλίματος (κάτι που στην Αμερική είχε λυθεί σε συνεργασία των Αρχών με τους κατά τόπους καλλιεργητές, που όχι μόνο πρόσθεταν τις τρέχουσες μετρήσεις θερμοκρασιών, αλλά και την προϊστορία της περιοχής τους, με βάση μαρτυρίες σε βάθος ετών). Παρεμπιπτόντως, στην Καλαμάτα έχει καταγραφεί θερμοκρασία -5 βαθμών.
Ο Χρήστος Γεωργιόπουλος εντοπίζει την αγάπη του για τα φυτά και τις καλλιέργειες στις παιδικές και νεανικές μνήμες και πρακτικές που προέρχονται από την αυτάρκη οικογενειακή αγροτική οικονομία και τον εντυπωσιακό κήπο της Δημητρίας της μητέρας του, απ’ όπου δανειζόταν λουλούδια… όλο το χωριό, σε λύπες και χαρές, και έκτοτε ανθίζει πάντα μέσα του. Δικαιούται να έχει άποψη για την πράσινη εικόνα της πόλης. Επαναλαμβάνει τροποποιημένη μια πρόταση που είχε καταθέσει παλιότερα άλλος δημότης, για τη φύτευση φοινίκων στο παραλιακό μέτωπο, που θα έκαναν την Καλαμάτα να θύμιζε… Μαϊάμι. Ο κ. Γεωργιόπουλος θεωρεί καλή ιδέα τη δημιουργία ενός φοινικώνα, ο οποίος θα αποτελεί σημείο αναφοράς. Όπως διευκρινίζει, κόντρα σε κάποιες πεποιθήσεις, υπάρχει γηγενές είδος φοίνικα (φοίνικας του Θεόφραστου), ο οποίος πλέον έχει επιβιώσει μόνο στην Επίδαυρο (έχει καταθέσει και στον εκεί Δήμο προτάσεις για τη διάσωση και ανάδειξη του είδους), και μην ξεχνάμε το δάσος Βάι στην Κρήτη. Μπορεί έτσι να δημιουργηθούν πόλοι τουριστικής έλξης, όπως γίνεται με το θρησκευτικό τουρισμό, τη μετακίνηση για την παρατήρηση πουλιών. Ήδη κάποια ταξίδια σε ασιατικές χώρες σε συγκεκριμένες περιόδους είναι συνδεδεμένα με την απόλαυση και τη γευσιγνωσία φρούτων.
Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι η πόλη μας να έχει κάτι ξεχωριστό να επιδείξει, να έχει μια ταυτότητα αναφοράς και όσον αφορά στο πράσινο. Γι’ αυτό και ο κ. Χρήστος δε συμφωνεί με τις μουριές, οι οποίες έχουν όντως κάποια πλεονεκτήματα (εύκολες, ανθεκτικές, γρήγορη ανάπτυξη, έχουν ευθεία αναφορά στην ιστορική παράδοση της πόλης στην παραγωγή μεταξιού), όμως υπάρχουν… παντού, από την Κρήτη, μέχρι τον Έβρο. «Η εικόνα μιας πόλης είναι η αρχιτεκτονική της και τα δέντρα της» λέει χαρακτηριστικά ο Καλαματιανός γιατρός. Τα πλατάνια είναι ακατάλληλα για τα πεζοδρόμια της Καλαμάτας και ήδη, άλλωστε, τα προβλήματα έχουν διαφανεί σε πολλά σημεία, όπου οι ρίζες έχουν ανασηκώσει το πλακόστρωτο, δημιουργώντας παγίδες για τους πεζούς. Η συγγενής με τα πλατάνια αντιπρόταση του κ. Γεωργιόπουλου είναι η ζητιά (Liquidambar orientalis), τα δέντρα που συγκροτούν το δάσος των πεταλούδων στη Ρόδο (συναντώνται και στη Θεσσαλονίκη). Τα Liquidambar orientalis, όπως είναι το επιστημονικό τους όνομα, δεν «τινάζουν» τα πεζοδρόμια, έχουν πιο πυκνό φύλλωμα, λιγότερες ανάγκες σε νερό και είναι σχεδόν αειθαλή, χάνοντας για λίγο διάστημα ή και καθόλου τα φύλλα τους.
Και από την Πολεοδομία θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη τα «νεκρά σημεία» να αξιοποιούνται με τη φύτευση δέντρων, προσθέτει ο Χρήστος Γεωργιόπουλος, με μέριμνα φυσικά για την απρόσκοπτη διάβαση των πεζών όσον αφορά στα πεζοδρόμια. Τα δέντρα με φαγώσιμους καρπούς είναι μια επιλογή που μπορεί να εφαρμοστεί στις πόλεις, επαναφέροντας τον άνθρωπο σε επαφή με τη συγκεκριμένη χαρά του να κόβεις και να τρως ένα φρούτο απευθείας από το δέντρο.
Τέσσερις πυλώνες για την αναγκαία αναζωογόνηση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας
Ο κ. Γεωργιόπουλος έχει σφαιρική και αποκρυσταλλωμένη άποψη για την αναζωογόνηση του πρωτογενούς τομέα –κάτι που θεωρεί ότι είναι ζωτικής σημασίας, αφού ο τουρισμός σημαίνει εξωτερική εξάρτηση. Μεταξύ αστείου και σοβαρού ο ίδιος λέει ότι πρώτα χρειάζεται οι αγρότες να κάνουν 3-4 παιδιά ο καθένας. Είναι ένας τρόπος να επισημάνει την ανάγκη ανάκαμψης του πληθυσμού που φθίνει δραματικά, ιδιαίτερα στα χωριά, και μαζί την έλλειψη εργατικών χεριών. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν τα εκατοντάδες και χιλιάδες στρέμματα που έχουν στη διάθεσή τους αγρότες του εξωτερικού, όπως στις ΗΠΑ, ο κ. Χρήστος εξηγεί πως ο μόνος τρόπος για ισχυροποίηση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας είναι η συνένωση παραγωγών και καλλιεργειών για εκμεταλλεύσεις και διαχείριση μεγάλης κλίμακας. Προς αυτή την κατεύθυνση, προσθέτει, χρειάζεται να αξιοποιηθούν οι παρατημένες, οι σχολάζουσες, όπως είναι ο δόκιμος όρος, εκτάσεις και να δοθούν μαζί με κίνητρα σε νέους αγρότες.
Καίριας σημασίας είναι όμως και το να βρεθούν άνθρωποι με μεράκι να αντιγράψουν καλές πρακτικές από το εξωτερικό. Στην Ολλανδία για τα θερμοκήπια και τα φυτώρια, στην Ισπανία ως μια χώρα με αντίστοιχες συνθήκες και καλλιέργειες, στο Ισραήλ για τη διαχείριση και αξιοποίηση του νερού… Το τι… κάνουν οι άλλοι και έχουν επιτυχία ενδιαφέρει ιδιαίτερα και τον ίδιο, παραθέτοντας με γλυκόπικρη διάθεση πολλά παραδείγματα, καθώς περιηγείται με εφαρμογή του google maps, που φέρνει όλο τον πλανήτη στην οθόνη και στο χώρο του γραφείου του. Έτσι, μας ταξιδεύει στην Τουρκία και την περιοχή της Αλάνιας, που μοιάζει γεωμορφικά και κλιματικά με την Καλαμάτα. Οι ανατολικοί γείτονες έχουν δημιουργήσει παντού λίμνες για άρδευση από τεχνητά φράγματα και στη συγκεκριμένη παραλιακή περιοχή εστιάζουν στην καλλιέργεια μπανάνας, αξιοποιώντας ακόμη και τις βουνοπλαγιές με αναβαθμίδες. Στο Ντουμπάι, εν μέσω της ερήμου, οι δρόμοι είναι εκατέρωθεν φυτεμένοι με συστάδες φοινικιών που προσφέρουν τους καρπούς τους και ποτίζονται από την ανάκτηση του νερού από το βιολογικό. Στη νότια Ισπανία περιηγούμαστε στις φυτείες μπανάνας, με τον κ. Χρήστο να αναφέρει την πρακτική για γεωτρήσεις που γίνονται οριζόντια τρυπώντας τα βουνά…
Έπειτα απ’ όλα αυτά μπορεί να καταλάβει κάποιος τη διαχρονική ανατροφοδότηση της αγάπης του Χρήστου Γεωργιόπουλου για τον ατέλειωτο κατάλογο με τα εξωτικά φρούτα και φυτά απ’ όλο τον κόσμο. Η συλλογή του ενισχύεται και εμπλουτίζεται σε κάθε του ταξίδι και με κάθε ευκαιρία, έχοντας από την αρχή τη σκέψη ότι είναι το πιο ακίνδυνο από όλα τα χόμπι (αν και δαπανηρό), αλλά και την πρόκληση να δοκιμάζει και να πετυχαίνει σε οριακές συνθήκες. Όσο πιο δύσκολο, τόσο μεγαλύτερη η πρόκληση και η ικανοποίηση… Και το παιχνίδι συνεχίζεται, με γκουαναμπάνα, χρυσόφυλλο καϊνίτο, τη βραζιλιάνικη τζαμπουτικάμπα (σταφυλόδεντρο), το κανιστέλ, το τζάβα απλ, το μαμέι…
Α, και κάτι τελευταίο, όλοι μας μπορούμε ακόμη και στα μπαλκόνια μας να παράξουμε φρούτα. Ο ανανάς θεωρείται πολύ εύκολος στην παραγωγή!
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
