Οι πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ φέρνουν την Ευρώπη αντιμέτωπη με δύο διλήμματα υπαρξιακής υφής
Το πρώτο δίλημμα αφορά τον ρόλο που θα αναλάβει η Ευρώπη στην κλιμακούμενη ένταση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ την επόμενη περίοδο. Η συγκρουσιακή υφή των σχέσεων μεταξύ των δύο αυτών χωρών απειλεί να συμπαρασύρει την Ευρώπη αλλά και όλη την υφήλιο σε μια νέα περίοδο γεωπολιτικής έντασης ανεξέλεγκτης διάστασης. Ποια θα είναι η θέση που θα κρατήσει η Ευρώπη σε μια τέτοια περίπτωση; Είναι δεδομένο ότι η επιρροή της Ε.Ε. στις ΗΠΑ είναι φθίνουσα διαχρονικά. Σημαίνει, άραγε, αυτό ότι η επιλογή της Ευρώπης θα είναι η πειθήνια υπακοή στα κελεύσματα των ΗΠΑ ή θα τροφοδοτήσει ο νέος πολιτικός κύκλος των ΗΠΑ μια πιο ουσιαστική προσπάθεια ευρωπαϊκής πολιτικής χειραφέτησης; Δεδομένης της απουσίας πολιτικής ηγεσίας στην Ε.Ε. με τους δύο βασικούς πόλους ηγεσίας, τη Γαλλία και τη Γερμανία, να παραπαίουν λόγω εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων, μια τέτοια εξέλιξη, όσο ευκταία κι αν είναι, δεν μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστική επί του παρόντος.
Το δεύτερο δίλημμα αφορά στην επιστροφή του οικονομικού (νεο)προστατευτισμού, ως βασικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας γεωοικονομικής διάδρασης. Αναμένεται επιβολή επιπλέον δασμών από την αμερικανική κυβέρνηση στις εισαγωγές προϊόντων αλλά και παροχή κινήτρων στις εγχώριες βιομηχανίες, γεγονός που θα οξύνει ακόμα περισσότερο τον διεθνή ανταγωνισμό και θα οδηγήσει σε μεγάλη κρίση το πολυμερές κανονιστικό πλαίσιο οργάνωσης της παγκόσμιας οικονομίας. Πώς θα αντιδράσει σε αυτήν την εξέλιξη η Ευρώπη, η οποία έχει στον γενετικό της κώδικα τον οικονομικό φιλελευθερισμό και σε αυτόν έχει στηρίξει όλα τα βήματα συνεργασίας τα τελευταία εβδομήντα χρόνια; Είναι έτοιμη η Ε.Ε. να ακολουθήσει μια γραμμή αυξημένου κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία, όπως προτείνει και η πρόσφατη Εκθεση Ντράγκι;
Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, ιδιαίτερα με την εκλογή Τραμπ που θα θέσει μετ’ επιτάσεως τα ζητήματα αυτά, θα ασκήσει σημαντική πίεση προς την Ευρώπη να πάρει κρίσιμες αποφάσεις σε αυτά τα δύο διλήμματα. Οι αποφάσεις αυτές θα καθορίσουν τη μορφή και την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τις επόμενες δεκαετίες.
*Ο Σπύρος Μπλαβούκος είναι καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος «Αριάν Κοντέλλη» του ΕΛΙΑΜΕΠ
