Συμβολαιογράφος και γραφολόγος για ιδιόχειρες διαθήκες
Ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων μπαίνει για πρώτη φορά στο τραπέζι των συζητήσεων της ομάδας εργασίας που έχει συσταθεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου.
Η τέταρτη συνεδρίαση της επιτροπής υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη, που προγραμματίστηκε για τις 17 Ιανουαρίου, θα έχει στο επίκεντρο την εισαγωγή της δυνατότητας σύναψης κληρονομικών συμβάσεων. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες τροποποιήσεις που δρομολογούνται από το υπουργείο Δικαιοσύνης στην προσπάθεια αναμόρφωσης του δικαίου που διέπει τις κληρονομικές σχέσεις, έπειτα από 80 χρόνια.
Η κληρονομική σύμβαση αποτελεί συμφωνία μεταξύ του κληρονομουμένου και ενός ή περισσοτέρων προσώπων, όπου καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις διανομής της περιουσίας μετά το θάνατο του κληρονομουμένου. Αυτή η δυνατότητα που παρέχεται σε πολλές χώρες του εξωτερικού, στην Ελλάδα μέχρι σήμερα απαγορεύεται.
Το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο αντιμετωπίζει με «καχυποψία» τις κληρονομικές συμβάσεις, με την ομάδα εργασίας να μελετάει μια ελαστικότερη νομική αντιμετώπιση του θέματος. Μια κληρονομική σύμβαση προϋποθέτει συμφωνία όλων των μερών, περιορίζει μελλοντικές αλλαγές και μειώνει τον κίνδυνο αντιδικιών. Μια τέτοια αλλαγή θα λειτουργούσε θετικά σε περιπτώσεις ύπαρξης επιχειρήσεων, αφού μεταξύ άλλων μελετάται η ελεύθερη διάθεση άυλων περιουσιακών στοιχείων, όπως είναι τα εμπορικά σήματα και τα πνευματικά δικαιώματα.
Τι έχει συζητηθεί
Στόχος είναι μέχρι την άνοιξη ή τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες η επιτροπή να έχει ολοκληρώσει το έργο της και να παραδώσει στο υπουργείο Δικαιοσύνης το αποτέλεσμα των εργασιών της. Στις τρεις συνεδριάσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα έχουν αντιμετωπιστεί σημαντικά ζητήματα, ενώ φαίνεται πως υπάρχουν διαφοροποιήσεις της επιτροπής σε σχέση με τις πληροφορίες που είδαν αρχικά το φως της δημοσιότητας.
Κληρονόμοι παρέδωσαν 450.000 ακίνητα στο Δημόσιο
Η κατάργηση των ιδιόγραφων διαθηκών βρίσκεται εκτός κάδρου, ενώ αντιθέτως προωθείται η διατήρησή τους αλλά με προϋποθέσεις που θα περιορίζουν τους κινδύνους παραποίησής τους, προς αποφυγή και των μετέπειτα δικαστικών «μαχών» μεταξύ των κληρονόμων. Αποτελούν μια συμφωνία μεταξύ του κληρονομουμένου και ενός ή περισσοτέρων προσώπων, όπου καθορίζεται το πώς θα διανεμηθεί η περιουσία.
Σε αυτή την κατεύθυνση εξετάζεται το ενδεχόμενο οι ιδιόγραφες διαθήκες, που σήμερα μένουν κρυμμένες στο συρτάρι και ενίοτε περνάει σημαντικό χρονικό διάστημα μέχρι την εμφάνισή τους, να κατατίθενται από τον διαθέτη απευθείας σε συμβολαιογράφο. Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο επέκτασης της γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης με σκοπό τη διασφάλιση της γνησιότητας του εγγράφου και της βούλησης του διαθέτη.
Διαφοροποίηση υπάρχει και στο ζήτημα των υπερηλίκων κληρονόμων, με τις αρχικές πληροφορίες για κατάργηση του δικαιώματός τους στη νόμιμη μοίρα να ανατρέπονται από την επιτροπή. Η ομάδα εργασίας φέρεται να κατέληξε ομόφωνα στη διατήρηση των δικαιωμάτων των υπερηλίκων παππούδων, γιαγιάδων ή γονέων, ενώ φέρεται να υπάρχει διάθεση «ανοίγματος» της νόμιμης μοίρας και στους «συντρόφους ζωής», δηλαδή πρόσωπα που δεν ήταν συνδεδεμένα με γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης με τον κληρονομούμενο.
Στο μεταξύ, έχουν ήδη μπει οι πρώτες βάσεις για τις διαδικασίες αποδοχής και αποποίησης της κληρονομιάς. Βασική μέριμνα της ομάδας εργασίας είναι η δημιουργία ενός πλαισίου που θα προστατεύει τους κληρονόμους από την ξαφνική εμφάνιση χρεών για τα οποία είχαν πλήρη άγνοια, αλλά και η διασφάλιση των δανειστών του κληρονομουμένου.
Τα χρέη
Στο νομικό σύστημα της χώρας ο θάνατος ενός προσώπου δε συνεπάγεται την απόσβεση των υποχρεώσεών του και, κατά συνέπεια, σε περίπτωση που υφίστανται χρέη του θανόντος, ο κληρονόμος που θα αποδεχθεί την κληρονομιά θα βρεθεί αντιμέτωπος με τους δανειστές του κληρονομουμένου, καλούμενος να τα αποπληρώσει και με την προσωπική του περιουσία αν χρειαστεί. Μάλιστα, στα χρόνια της βαθύτερης οικονομικής κρίσης είχε διαπιστωθεί ότι μεγάλο μέρος των κληρονόμων προέβαινε αυτόματα σε αποποίηση κληρονομιάς υπό το φόβο αποδοχής χρεών του κληρονομουμένου. Αντιστοίχως, εκατοντάδες περιπτώσεις οδηγήθηκαν στα δικαστήρια δηλώνοντας πλάνη, όταν διαπίστωσαν τις οφειλές που καλούνταν να πληρώσουν.
Η αρμόδια επιτροπή φέρεται να εξετάζει αρκετές προτάσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Η πρώτη αφορά στην παράταση της προθεσμίας των τεσσάρων μηνών που ισχύει σήμερα για την αποποίηση κληρονομιάς. Παράλληλα, μελετάται η πιθανότητα να προηγείται εκκαθάριση της περιουσίας του κληρονομουμένου και οι κληρονόμοι να λαμβάνουν ό,τι απομείνει.
Μία ακόμη πρόταση που συζητήθηκε στη σχετική συνεδρίαση ήταν να γίνεται από την αρχή αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, ώστε κάθε κληρονόμος να είναι προστατευμένος έναντι οφειλών που μπορεί να προκύψουν μετά την αποδοχή. Με τον τρόπο αυτό η κληρονομιά αποτελεί χωριστή ομάδα περιουσίας, ανεξάρτητη από την προσωπική περιουσία του κληρονόμου, και οι υποχρεώσεις που έχει κληρονομήσει, θα καλυφθούν από το ενεργητικό της κληρονομιάς.
