Εξετάσθηκαν και αγροτικές περιοχές της Μεσσηνίας
Τη σχέση ανάμεσα σε τοξικά μέταλλα στο υπέδαφος και την επίπτωση του καρκίνου στην αγροτική Ελλάδα πραγματεύεται μελέτη ερευνητών από το Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας της Ιατρικής Σχολής και το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Πανεπιστήμιου Πατρών, στην οποία εξετάσθηκαν και αγροτικές περιοχές της Μεσσηνίας.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο εντοπισμός περιοχών υψηλού κινδύνου με βάση τη σύσταση του εδάφους θα μπορούσε να οδηγήσει σε στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως η βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους ή η εκπαίδευση των κοινοτήτων σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους.
Η μελέτη έχει ολοκληρωθεί, θα δημοσιευθεί το επόμενο χρονικό διάστημα στο περιοδικό Chemosphere και συντάχθηκε από τους ερευνητές του πανεπιστημίου Αμαλία Κατσιφάρα, Γιώργο Τσιρογιάννη, Ελένη Σαζακλή, Ελένη Τζελαστοπούλου και Μιχάλη Λεωτσινίδη.
Και περιοχές της Μεσσηνίας
Στη μελέτη εστιάζουν σε Δήμους και Κοινότητες με πληθυσμό έως και 20.000 άτομα. Καθώς ο πρωταρχικός στόχος της μελέτης ήταν η διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ των συγκεντρώσεων μετάλλων του εδάφους και της θνησιμότητας από καρκίνο σε ελληνικές αγροτικές περιοχές, οι μεγαλύτεροι Δήμοι (δηλαδή, με πληθυσμό άνω των 20.000) αποκλείστηκαν, για να ελαχιστοποιηθεί η επίδραση άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως ο αέρας και η ηχορύπανση και χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής στις μεγάλες πόλεις. Όπως επισημαίνεται μάλιστα, αυτοί οι παράγοντες κινδύνου θα μπορούσαν να συγκαλύψουν την επίδραση των συγκεντρώσεων μετάλλων του επιφανειακού εδάφους. Έτσι, η μελέτη βασίζεται σε δεδομένα που συλλέγονται από αμιγώς αγροτικές περιοχές, όπου οι κάτοικοι περνούν παραδοσιακά τη ζωή τους τοπικά, προμηθεύονται την τροφή τους από γειτονικές περιοχές και τα επαγγέλματά τους σχετίζονται στενά με τη γεωργία και, κατά συνέπεια, εκτίθενται σε συγκεντρώσεις στοιχείων φυτικού εδάφους.
Στη Μεσσηνία οι περιοχές που επιλέχθηκαν να εξετασθούν είναι η Μεθώνη και της Άνω Μεσσηνίας.
«Σε καθημερινή βάση, οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε μέταλλα, φυσικά ή ανθρωπογενούς προέλευσης, μέσω της εισπνοής, της κατανάλωσης τροφίμων και νερού και της απορρόφησης από το δέρμα […] Ενώ ορισμένα μέταλλα, όπως ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn), ο σίδηρος (Fe) και ο ψευδάργυρος (Zn) είναι απαραίτητα για τη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών στα ζώα και τους ανθρώπους, άλλα δε συμμετέχουν σε βιοχημικές και ενζυμικές οδούς και ένα υποσύνολο αυτών είναι δυνητικά τοξικά, ακόμη και σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις» εξηγούν στο κείμενο για την έρευνά τους οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι ορισμένα στοιχεία στο έδαφος μπορεί να συνδέονται με τη θνησιμότητα από καρκίνο, ιδίως όταν αλληλεπιδρούν.
Πώς επηρεάζουν
Τα στοιχεία που εξετάζονται στη μελέτη είναι το κάδμιο, το αρσενικό, το νικέλιο, ο μόλυβδος, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος, τα οποία μπορεί να είναι και φυσικής προέλευσης και όχι μόνο από ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως μας εξήγησαν οι ερευνητές.
Η μελέτη βασίζεται σε δεδομένα συγκεντρώσεων στο επιφανειακό έδαφος των έξι μετάλλων και στοχεύει να αξιολογήσει τυχόν πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των επιπέδων στοιχείων του εδάφους και της θνησιμότητας από καρκίνο στις ελληνικές αγροτικές περιοχές, μέσω ενός οικολογικού σχεδιασμού θνησιμότητας. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές προσπαθούν να εντοπίσουν τους δεσμούς μεταξύ των συνδυασμών των συγκεντρώσεων αυτών των στοιχείων στο έδαφος με το αυξημένο ποσοστό νεοπλασματικής θνησιμότητας σε αγροτικές περιοχές της Ελλάδας.
Ωστόσο, διευκρινίζεται ότι τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως ο τρόπος ζωής, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ποιότητα του πόσιμου νερού, οι διατροφικές συνήθειες κ.ά.
Η μελέτη τεκμηριώνει ότι η περιεκτικότητα σε στοιχεία του εδάφους είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με τη θνησιμότητα από καρκίνο, τουλάχιστον στις αγροτικές περιοχές.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η χωρική διακύμανση που παρατηρείται στη θνησιμότητα από καρκίνο δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα ότι η συγκεκριμένη τοποθεσία προκαλεί καρκίνο. Αντίθετα, μπορεί να αντικατοπτρίζει κοινωνικοοικονομικές διαφορές και παράγοντες τρόπου ζωής στον πληθυσμό, γεωγραφικές διαφορές στην έκθεση σε παράγοντες κινδύνου και διακυμάνσεις στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η προγνωστική αξία των επιπέδων των μετάλλων και μεταλλοειδών του εδάφους ήταν ισχυρότερη στους νεότερους πληθυσμούς. Για παράδειγμα, στην ηλικιακή ομάδα 0-29 ετών το μοντέλο προσδιόρισε με ακρίβεια τις περιοχές με υψηλή ή χαμηλή θνησιμότητα από καρκίνο στο 83,3% των περιπτώσεων. Η ακρίβεια έδειξε να μειώνεται με την ηλικία, ενδεχομένως λόγω άλλων παραγόντων, όπως ο τρόπος ζωής και οι προϋπάρχουσες καταστάσεις υγείας.
Επιπλέον, διαφορετικά στοιχεία φάνηκαν να επηρεάζουν διαφορετικά τις ηλικιακές ομάδες:
-στα νεότερα άτομα, το μαγγάνιο, το αρσενικό, το νικέλιο και το βηρύλλιο είχαν τη μεγαλύτερη επιρροή
-για τα άτομα ηλικίας 30-39 ετών το αρσενικό επέδειξε τις ισχυρότερες συσχετίσεις
-στην ηλικιακή ομάδα 40-49 ετών και τα έξι στοιχεία παρουσίασαν σχεδόν ίση επιρροή, ενώ στους 50-59 ετών ξεχώρισαν οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ νικελίου, μαγγανίου και βηρυλλίου.
Της Βίκυς Βετουλάκη
