«Χαμός» από νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης από ασφαλισμένους, με τις μητέρες ανηλίκων να προηγούνται με ποσοστό 60% επί του αριθμού των αιτούντων. Εκτός των συνταξιούχων που χαίρουν ειδικής μεταχείρισης για συνέχιση της απασχόλησής τους χωρίς περικοπή της σύνταξής τους, οι επιπλέον λόγοι που αυξάνουν τη ραγδαία φυγή των ασφαλισμένων είναι ο κίνδυνος ενδεχόμενης αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης από το έτος 2027 (δημογραφικό πρόβλημα), η δυνατότητα χρήσης των πλασματικών ετών και η αθρόα έξοδος των γεννηθέντων από 1946 έως το 1964 (baby boomers) που εκτιμάται ότι θα έχουν αποχωρήσει ως το 2027, αφού διαθέτουν κανονική ή «σχετική ωριμότητα» συνταξιοδότησης.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΓΙΑΤΙ;
1. ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΩΝ BABY BOOMERS. Η γενιά αυτή χαρακτηρίζεται από έκρηξη του αριθμού των γεννήσεων. Αναπτύχθηκε στην Ελλάδα μεταξύ 1960 και 1965, πολύ αργότερα από την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Οι Έλληνες έπρεπε να αφήσουν πρώτα πίσω τις πληγές του Εμφυλίου και τη φτωχική δεκαετία του 1950 για να αρχίσουν να γεννούν πάλι. Την πενταετία αυτή καταγράφονταν 170.000 γεννήσεις το χρόνο, τη στιγμή που σήμερα οι γεννήσεις δεν ξεπερνούν τις 90.000 το χρόνο.
2. ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ. Μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς να διακόπτει την εργασία, με βάση το νέο καθεστώς, που η σύνταξη καταβάλλεται στο ακέραιο – χωρίς περικοπές στους εργαζόμενους συνταξιούχους. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι συνταξιούχοι που δηλώνουν την εργασία τους έχουν ξεπεράσει τους 200.000, αριθμός που έχει υπερβεί τις προσδοκίες του υπουργείου Εργασίας και του ΕΦΚΑ. Οι εισφορές και ο πόρος του 10% που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι ενισχύει τα έσοδα, αλλά αυξημένες είναι και οι δαπάνες, αφού οι συντάξεις καταβάλλονται χωρίς το πέναλτι του 30%.
3. ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ. Η ανησυχία για την αύξηση των ορίων ηλικίας τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής με το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο πλέον το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. H αύξηση των ορίων θα συζητηθεί το 2027. Σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, η οποία δεν καταργήθηκε, από την 1/1/2024 τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται ανά τριετία, με βάση πάντα το προσδόκιμο ζωής. Mε βάση τη μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής η οποία εκπονείται κάθε τρία χρόνια, το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
Η υποβολή αιτήσεων αναμένεται να συνεχιστεί με μεγαλύτερους ρυθμούς τους επόμενους μήνες. Οι συνταξιοδοτήσεις να ξεπεράσουν τις 200.000, κοντά στο αριθμό ρεκόρ του 2021 που υποβλήθηκαν 212.151 αιτήσεις, έναντι 211.135 το 2022 και 190.368 το 2023.
ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ» ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ
1. ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΑ ΕΤΗ – ΔΙΠΛΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1993, ΒΟΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑ ΤΟ 1993. Οι περισσότεροι ασφαλισμένοι βγαίνουν στη σύνταξη με τη χρήση πλασματικών ετών πληρώνοντας αλλά και κερδίζοντας ως 250 ευρώ το μήνα. Ειδικότερα η εξαγορά των πλασματικών αποτελεί την ευνοϊκότερη λύση, καθώς συνταξιοδοτούνται με μικρότερα όρια ηλικίας έως και 9 έτη και λαμβάνουν μεγαλύτερη σύνταξη με κέρδος που αγγίζει τα 250 ευρώ τον μήνα. Τονίζεται ότι:
Οι παλαιοί πριν από το 1993 ασφαλισμένοι βγαίνουν διπλά ωφελημένοι, αφού με την προσθήκη πλασματικού χρόνου μπορούν να διαμορφώσουν και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για να βγουν πριν από τα 67 ή και πριν από τα 62.
Οι νέοι μετά το 1993 ασφαλισμένοι βοηθούνται από τα πλασματικά να συμπληρώσουν τα 40 έτη και έτσι να κατεβάσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 67 στα 62, κερδίζοντας επίσης και μεγαλύτερη σύνταξη.
2. ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Η ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ. Τη δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης, παρά την «τιμωρία» έως 115 ευρώ το μήνα, έχουν αρκετές χιλιάδες ασφαλισμένοι. Η μείωση των 115 ευρώ το μήνα επιβάλλεται στο ποσό της εθνικής σύνταξης και όχι της ανταποδοτικής, δηλαδή των εισφορών που κατέβαλε ο κάθε ασφαλισμένος. Εξαιρείται έτσι το ανταποδοτικό κομμάτι, που ακόμα και στις περιπτώσεις με λίγα χρόνια ασφάλισης σε μέσα επίπεδα καλύπτει περί το 50% των συνολικών αποδοχών.
Έτσι, το ανώτατο όριο μείωσης σύνταξης σε περίπτωση εξόδου με μειωμένη είναι 115,2 ευρώ – 30%. Δεν μπορεί η μείωση να ξεπεράσει το ποσό αυτό. Αυτό κάνει ελκυστική την επιλογή της μειωμένης, αφού η μείωση είναι μικρή, ενώ υπάρχει η δυνατότητα εξόδου πολύ νωρίτερα από τα 62 που είναι το γενικό όριο χορήγησης μειωμένης σύνταξης ή με 40 συνολικά έτη ασφάλισης για την πλήρη.
Το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης για το 2025 με 20 έτη ασφάλισης είναι 436,40 ευρώ. Για τους ασφαλισμένους που θα συνταξιοδοτηθούν, όμως, με όρια ηλικίας μειωμένης σύνταξης, η εθνική σύνταξη μπορεί να μειωθεί από 26,18 ευρώ έως 130,92 ευρώ και το ποσό της να διαμορφωθεί μεταξύ 410,21 ευρώ και 305,48 ευρώ, ανάλογα με την απόσταση που υπολείπεται από το όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη.
3. ΟΙ «ΤΥΧΕΡΕΣ» ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΛΙΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ [ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ 1993]. Πρόωρη σύνταξη με όρια ηλικίας από 55 έως 61,8 ετών μπορούν να πάρουν πάνω από 20 κατηγορίες παλαιών ασφαλισμένων σε Δημόσιο, ΙΚΑ και ειδικά Ταμεία (ΔΕΚΟ – Τραπεζών).
Η έξοδος για πρόωρη σύνταξη πριν από τα 62 αφορά κατά κανόνα τους παλαιούς πριν από το 1993 ασφαλισμένους και δε συνεπάγεται απαραίτητα ότι θα έχουν και την «τιμωρία» της μειωμένης σύνταξης.
Για πολλούς ασφαλισμένους ο μηχανισμός των ορίων ηλικίας λειτουργεί με τέτοιον τρόπο που τους επιτρέπει να παίρνουν πλήρη σύνταξη και πριν από τα 62, χωρίς να έχουν την ποινή μείωσης κατά 30% στην εθνική σύναξη.
4. Η ΕΥΝΟΪΚΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ 100 ΕΝΣΗΜΩΝ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ ΓΙΑ ΠΡΩΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ ΙΚΑ, ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΟ 2018. Μειωμένη σύνταξη στα 62 με ευνοϊκές προϋποθέσεις ως προς την αναζήτηση των 100 ενσήμων ανά έτος που απαιτούνται κατά την τελευταία πενταετία του εργασιακού τους βίου μπορούν να πάρουν οι παλαιοί ασφαλισμένοι του ΙΚΑ που θα επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν έως και το 2026. Με το Νόμο 5078/2023 οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ πριν από το 1993 που δεν έχουν τις 100 ημέρες ασφάλισης ανά έτος για τη μειωμένη σύνταξη στα έτη 2021 και 2020, μπορούν να τις αναζητήσουν το 2019 αλλά και το 2018. Η νέα ρύθμιση καλύπτει ασφαλισμένους του ΙΚΑ που συνταξιοδοτούνται με λιγότερες από 12.000 ημέρες ασφάλισης ή που δεν έχουν έως το 2012 τις 10.500 ημέρες ασφάλισης ώστε να βγουν με πλήρη σύνταξη στα 62.
ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΤΟ 2027
Το δημογραφικό αλλάζει τα δεδομένα. Από το 2011 ως το 2021, ο πληθυσμός της χώρας συρρικνώθηκε κατά 441.000 άτομα. Το 2070, η Ελλάδα εκτιμάται ότι –εάν δεν αλλάξει τίποτα, αν και να αλλάξει άμεσα η πολιτική δεν γίνεται να αλλάξει το ίδιο άμεσα και η αριθμητική- θα αποτελείται από 7,8 εκατομμύρια πολίτες, ενώ σήμερα έχει 10,3 εκατομμύρια πολίτες. 2.500.000 πολίτες κάτω…
Έτσι, οι μελέτες οδηγούν στο συμπέρασμα (με μαθηματική βεβαιότητα) ότι τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν, γιατί από το 2027 θα συνδεθούν με το προσδόκιμο ζωής και θα αυξάνονται ανά τρία χρόνια. Σήμερα για να βγει κάποιος στη σύνταξη πρέπει να είναι 62 ετών και να έχει 40 χρόνια ασφάλισης ή να είναι 67 ετών και να έχει τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης.
Από το 2027 και ως το 2030, σύμφωνα με τα σενάρια, τα όρια θα αυξηθούν στα 63 έτη και 40 χρόνια ασφάλισης και στα 68 με τουλάχιστον 15 χρόνια.
Επιμέλεια στήλης: Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
Νομικός/ Οικονομολόγος
