Κώστας Μετσιος: Ο καημός του τσοπάνη

«Τσοπανάκος ήμουνα προβατάκια φύλαγα».
Αυτό το παραδοσιακό τραγούδι είχα στο μυαλό μου πηγαίνοντας να συναντήσω τον Κώστα Μετσιο. Ένα τραγούδι που ήταν και το σήμα που ακούγαμε κάθε πρωί από το ραδιόφωνο της ΕΡΤ.

Ανάμεσα στο χωριά Άρις και Ασπροπουλιά, μέσα στον κάμπο, βρίσκεται η στάνη του Κώστα. Στην πρώτη μου επίσκεψη με υποδέχτηκε η «Ίρμα», μια όμορφη κυρία, φύλακας, ένα ποιμενικό ελληνικό τσοπανόσκυλο. Σκιάχτηκα λίγο, αλλά γίναμε φίλοι.

Ήταν η ώρα του αρμέγματος. «Αρμέξαμε» και μετά πήγαμε σε ένα καφενεδάκι στην Ασπροπουλιά να κουβεντιάσουμε. Διαβάστε.

-Κώστα, πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με τα πρόβατα;
Από τότε που θυμάμαι τη ζωή μου, μέσα στα πρόβατα είμαι, κι ο παππούλης κι ο πατέρας μου πρόβατα είχαν. Τώρα τα έχω εγώ, μια ζωή στα πρόβατα.

-Ως παιδί σχολείο, σπουδές;
Τελείωσα το Γυμνάσιο στη Θουρία και ξυλουργός στον ΟΑΕΔ. Μετά γύρισα και ξανασχολήθηκα με τα πρόβατα. Μάλλον εκεί ήμουν ταγμένος. Αλλά, απ’ ό,τι βλέπω, μέλλον δεν υπάρχει. Να φανταστείς στην περιοχή μας είχαμε 5.000 πρόβατα και σήμερα έχουν μείνει μόνο 350. Νέος δεν έχει κάτσει κανένας στο χωριό. Έφυγαν τα γερόντια, τελείωσαν τα πρόβατα.

-Εσύ έμεινες όμως. Μεροκάματο βγαίνει, Κώστα;
Το μεροκάματο, όχι, οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι είναι χρεωμένοι, ΕΦΚΑ, εφορία, δεν είναι τυχαίο που δεν έχουμε να πληρώσουμε. Η ΔΕΗ μας έχει πεθάνει. Δε γίνεται με δύο λάμπες και ένα μοτέρ που δουλεύει δύο ώρες την ημέρα να πληρώνεις 150 και 200 ευρώ.

Μας υποσχέθηκαν κάποια πράγματα σχετικά με το γάλα. Βγάλαμε άδειες, χρεωθήκαμε, εκσυγχρονίσαμε, αλλά δεν έγινε απολύτως τίποτα από αυτά που μας υποσχέθηκαν.

-Αυτό αφορά όλους τους κτηνοτρόφους έτσι; Επιδοτήσεις δεν παίρνετε;
Ναι, όλους τους κτηνοτρόφους στην Ελλάδα. Όσο για τις επιδοτήσεις, να φανταστείς έχω 200 πρόβατα, έπαιρνα 5.000 ευρώ και τώρα έφτασα να παίρνω 1.200. Οι τιμές στο γάλα μείον. Από 1,63 που είχε πέρσι φτάσαμε στο 1,30. Οι τροφές και τα λιπάσματα ανέβηκαν, οπότε καταλαβαίνεις ότι με όλα αυτά το μεροκάματο για να ζήσεις δε βγαίνει.

-Είπες λιπάσματα;
Ναι, για τα βοσκοτόπια. Έχω 300 στρέμματα κι από αυτά ποτίζονται μόνο τα 60. Τα υπόλοιπα δεν ποτίζονται, γιατί δε δουλεύει κανένα κανάλι από τον ΓΟΕΒ (Γενικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων). Για να καταλάβεις, από τον Παπαδόπουλο που τα έφτιαξε μέχρι σήμερα δεν έχουν βάλει ούτε μια μυστριά λάσπη. Κανένα έργο. Κι ενώ πληρώνουμε κάθε χρόνο 800 ευρώ για αποστράγγιση, να φανταστείς ότι όχι μόνο δεν καθάρισαν τα χαντάκια, αλλά με δικαιολογία το καθάρισμα έβαλαν μπουλντόζα και μερικά τα σκέπασαν κιόλας.

-Απ’ ό,τι καταλαβαίνω, εκτός από κτηνοτρόφος είσαι και αγρότης. Αλήθεια, πώς ξεκινά η μέρα σου;
Κοίτα, δεν υπάρχει μέλλον στους κτηνοτρόφους, κάθε μέρα πρέπει πεντέμισι ώρα το πρωί να είμαστε στο μαντρί, βρέξει-χιονίσει, 365 μέρες το χρόνο. Και άρρωστος να είσαι, πρέπει να είσαι εκεί, να ετοιμάσεις τα ζώα, να τα ταΐσεις, να τα αρμέξεις και μετά να τα βγάλεις έξω για βοσκή μέχρι τις πέντε-έξι το απόγευμα. Μετά πάλι μέσα στη στάνη, πάλι άρμεγμα και κλείσιμο των ζώων.

-Είδα είχες και γέννες. Κάνεις και τον κτηνίατρο; Φοβάσαι τις αρρώστιες στα πρόβατα; Το ρωτώ αυτό έχοντας στο μυαλό μου την πανώλη που πρόεκυψε τελευταία.
Ε ναι, κάνω και τον κτηνίατρο. Κάνω τα πάντα. Σίγουρα φοβάμαι τις αρρώστιες, γιατί είναι καταστροφή αν σου τύχει. Όσο για την πανώλη, όλοι γνωρίζαμε από πληροφορίες, και δεν είναι πληροφορίες καφενείου, ότι στα παχυντήρια που έχουν οι Σαουδάραβες στη Ρουμανία αγοράζουν αρνιά από τριτοκοσμικές χώρες που είχαν την αρρώστια για να τα παχαίνουν. Κάποια από αυτά παίρνουμε κι εμείς, κι έτσι δημιουργήθηκε το πρόβλημα. Για να ξέρεις και το άλλο, όσα ψοφούν σφάζονται επί τόπου κι έρχονται στην Ελλάδα, και τα βγάζουν σε προσφορές κάποια μεγάλα μαγαζιά.

-Καλά, κτηνιατρικός έλεγχος δεν υπάρχει; Πώς μπαίνουν στη χώρα μας έτσι;
Κανονικά, όταν έρχονται απέξω τα φορτηγά τους, θα έπρεπε να τα ελέγχουν. Για κάποιους λόγους δεν το κάνουν. Κτηνιατρική δεν υπάρχει. Μένουν στο ότι, αφού ελέγχθηκαν στη Ρουμανία, ας περάσουν, κι όλα καλά. Το ξέρουμε όλοι οι κτηνοτρόφοι αυτό.

-Πάμε τώρα σε ένα άλλο σοβαρό θέμα. Τι ακριβώς γίνεται με το γάλα;
Για τις γαλακτοβιομηχανίες γνωρίζαμε όλοι ότι είχαν εντολή από τον Αύγουστο να ρίξουν τις τιμές στο γάλα, για να πέσουν, είπαν, και στο ράφι. Πώς θα γινόταν αυτό όμως; Εμείς δε βγάζουμε ούτε το μεροκάματό μας. Η κατάληξη ήταν να είμαστε εμείς στο μείον και το γάλα τελικά στο ράφι να ανεβαίνει κι άλλο, όπως συμβαίνει και με άλλα αγροτικά προϊόντα. Όλα υπέρ των εμπόρων.

-Εσύ πού δίνεις το γάλα σου; Με τοπικά τυροκομεία συνεργάζεσαι;
Εγώ το δίνω σε μια γαλακτοβιομηχανία στα Τρίκαλα. Εδώ δεν το δίνω, γιατί αυτοί είναι λίγο χειρότεροι, και να ξέρεις, αν διαλύθηκε η κτηνοτροφία εδώ στην περιοχή μας, δηλαδή τα 5.000 πρόβατα που είχαμε έγιναν 300, έχουν ευθύνη κι αυτοί. Αυτοί κι αν λειτούργησαν πατώντας επί πτωμάτων, να πάρουν το γάλα τσάμπα, αυτοί φτιάχτηκαν και οι τσομπάνηδες χρεώθηκαν και διαλύθηκαν.

-Πόσο γάλα παράγει ένα πρόβατο το χρόνο; Το άρμεγμα κάθε πότε γίνεται;
Αναλόγως τη χρονιά. Φέτος, αν πάμε 250 με 300 κιλά η προβατίνα, θα είμαι ευχαριστημένος. Μπορεί να φτάσει και 400 κιλά. Τώρα για το άρμεγμα, να σου πω ότι γίνεται κάθε μέρα, πρωί – βράδυ, και πάει έτσι σερί.

-Υπάρχουν πρόβατα που είναι για κρέας και άλλα που είναι μόνο για γάλα;
Στην Ελλάδα συνήθως έχουμε πρόβατα μόνο για γάλα, αλλά υπάρχουν και τα αρνιά που είναι τα νεότερα στην ηλικία. Αυτά τα κρατάμε για κρέας.

Από την άλλη, όμως, καλύτερα. Συμφέρει να μεγαλώσεις ένα αρνί για γάλα παρά να το φτάσεις 10-15 κιλά και να το δώσεις για κρέας.

-Έχεις τη στάνη σου σε μια περιοχή που κατοικούν γύρω γύρω οικογένειες Ρομά. Είχες κάποια προβλήματα;
Όχι πολλά πράγματα, μικροκλεψιές και κάτι περίεργα πάρε-δώσε που γίνονται το βράδυ. Αραιά και πού εμφανίζεται και κάποιο περιπολικό, αλλά τι να σου κάνει κι η Αστυνομία; Όταν τους πιάνει και την άλλη μέρα είναι έξω, γιατί να ασχοληθεί;

-Είσαι νέος άνθρωπος. Τι σκοπεύεις να κάνεις με όλη αυτή την κατάσταση;
Αν δεν αλλάξει η πολιτική, θα τα χαλάσω, γιατί ήδη είμαι χρεωμένος και ο κόπος μου πάει στράφι με έξοδα 1,20 το λίτρο και πώληση 1,30, τι σου μένει; Άντε ζήσε εσύ με 10 λεπτά στο λίτρο. Καλύτερα να πας για μεροκάματο στις ελιές, που το έφτασαν ακόμα και 80 ευρώ. Είναι και μαύρα, περισσότερα θα βγάζεις, θα βλέπεις και το σπίτι σου.

-Και τι βλέπεις να γίνεται στο μέλλον, Κώστα; Υπάρχει περίπτωση να σταματήσει η παραγωγή γάλακτος;
Κοίτα θα έρθουν, όπως έχουν πάει και σε άλλες χώρες, κάποιοι μεγάλοι, θα αγοράσουν π.χ. τον κάμπο του Άρι, θα φτιάξουν μεγάλες μονάδες και θα πάμε εργάτες εκεί, κι αυτό είναι σίγουρα μέσα στα σχέδιά τους.

Τώρα να πάμε και λίγο στις καλλιέργειες. Η πατάτα τελείωσε, τα φασολάκια τελείωσαν, είμαστε ανάμεσα σε δυο ποτάμια και δεν έχουμε νερό να ποτίσουμε. Το φαντάζεσαι; Ο ΓΟΕΒ Καλαμάτας μάς λέει ότι δεν υπάρχουν χρήματα για να κάνει έργα, δε μας λέει όμως για τα δύο εκατομμύρια που είχε στο ταμείο του πού πήγαν. Κάποιες πληροφορίες που έρχονται, και μάλιστα από στόμα πρώην υπουργού, λένε ότι πήγαν στον προεκλογικό αγώνα κάποιου κόμματος.

-Και κλείνοντας την κουβέντα, Κώστα, να σε ρωτήσω, κάνεις όνειρα;
Τι όνειρα να κάνω; Δεν υπάρχουν όνειρα. Είμαι τώρα 40 χρονών, χάλασα ό,τι οικονομίες είχε ο πατέρας μου για να επενδύσω και να εξελίξω την δουλειά, και η κατάληξη είναι να βρεθώ χρεωμένος. Το κράτος δε βοήθησε και μάλλον δε μας θέλει, οπότε τι όνειρα να κάνω;

Κάπως έτσι έκλεισε η κουβέντα μας.
Ευχήθηκα στον Κώστα καλή δύναμη και να ξαναβρεί τα όνειρά του. Δεν αφήνεις έτσι κάτι που είναι όλη σου η ζωή.

Του Κώστα Δεληγιάννη