Με τη βεβαιότητα ότι «δεν εξαντλείται η Μεσσηνία», η Oμάδα «Πάμε Βόλτα» συνεχίζει εδώ και 12 χρόνια να συστήνει στον κόσμο τα αξιοθέατα του νομού μας και να αποκαλύπτει «τα κρυμμένα της κοινής θέας», με την προτροπή «Ζήσε την πόλη μας σαν τουρίστας».
Το ραντεβού είναι σταθερό κάθε Σαββατοκύριακο, ενώ στο πρόγραμμα μπαίνουν και κάποιες καθημερινές, όπως η περασμένη Παρασκευή, που ήταν αφιερωμένη στη γνωριμία με την Παναγία της Υπαπαντής, και η περασμένη Δευτέρα, οπότε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε ο Άγιος Χαράλαμπος στο νεκροταφείο Καλαμάτας.
Τακτικές είναι και οι εξορμήσεις στην ευρύτερη Πελοπόννησο, σε δημοφιλείς ή και λιγότερο προβεβλημένους προορισμούς, με την επόμενη προγραμματισμένη να είναι την προσεχή Κυριακή στη Στεμνίτσα. Κινητήριος δύναμη για το εγχείρημα, το οποίο ξεκίνησε το 2013 ο Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, αποτέλεσε η σκέψη ότι δεν είναι δυνατόν να «τρελαινόμαστε» για ταξίδια σε διάφορες χώρες του εξωτερικού και να γνωρίζουμε πολλά στοιχεία για αυτές και ταυτόχρονα να έχουμε άγνοια για όσα βρίσκονται δίπλα μας, υποτιμώντας την ντόπια ιστορική και πολιτιστική μας κληρονομιά, χωρίς να έχουμε επισκεφτεί ποτέ, για παράδειγμα, τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης ή της Πύλου.
Οι εκδρομές της Ομάδας «Πάμε Βόλτα» έχουν συχνά το χαρακτήρα της φυσιολατρίας και της αναψυχής, συνοδευόμενες όμως πάντα από τις απαραίτητες πληροφορίες για βαθύτερη γνωριμία με κάθε τόπο, στο πλαίσιο μιας μικρής προσπάθειας για πατριδογνωσία. Δίνεται έμφαση στην πολιτιστική κληρονομιά και στα ιστορικά δεδομένα κάθε περιοχής, υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης και της ανακάλυψης, είναι συχνά βαθιά βιωματικές, ενώ σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η αναζήτηση του αυθεντικού στοιχείου.
Βασικοί πυλώνες είναι ακόμη η τοπική γαστρονομία και η επικοινωνία με τους ντόπιους. Ειδικά οι επισκέψεις στα απομακρυσμένα χωριά της Μεσσηνίας και η επαφή με τους λιγοστούς, ηλικιωμένους συνήθως, κατοίκους, έχουν ιδιαίτερο βαρύτητα. Οι ντόπιοι διηγούνται τις ιστορίες του τόπου τους, όπως τις έχουν βιώσει ή τις έχουν μάθει από τους προγόνους τους, ενώ η επικοινωνία στο σήμερα γίνεται με μια απαράμιλλη ζεστασιά, αφήνοντας στο τέλος μια γλυκόπικρη γεύση για την εγκατάλειψη της υπαίθρου…
«Ζήσε την πόλη μας σαν τουρίστας»
Από την άλλη, η ανακάλυψη της αθέατης πλευράς της Καλαμάτας, μέσα από το πρόγραμμα «Ζήσε την πόλη μας σαν τουρίστας», αναπτύσσει μιαν άλλη, πιο σφαιρική και διαχρονική ματιά των πραγμάτων.
Υπάρχουν περιηγήσεις με έντονο συναισθηματικό φορτίο, όπως αυτές στα τοπόσημα της γερμανικής Κατοχής που σε κάνουν κοινωνό της φοβερής πραγματικότητας που έζησαν πρόγονοι και συνάνθρωποί μας πριν από μόλις λίγες δεκαετίες. Μιλάμε για τα σημεία όπου μοιραζόταν συσσίτιο, για τόπους βασανιστηρίων και εκτελέσεων μέσα στην ίδια πόλη που ζούμε εμείς την καθημερινότητά μας…
Οι αρχιτεκτονικές περιηγήσεις δεν αφορούν μόνο στη γνωριμία με τα κτήρια, καθώς αυτά κουβαλούν μαζί τους ιστορίες. Και όχι μόνο τις ιστορίες των ανθρώπων που συνδέονται με αυτά, αλλά όλης της πόλης και της κάθε εποχής. Τα νεοκλασικά κτήρια υποδεικνύουν την παρουσία μιας εύρωστης αστικής τάξης και στις εντός πόλης περιπλανήσεις του «Πάμε Βόλτα» οι συμμετέχοντες μαθαίνουν για την κοινωνική και την οικονομική ιστορία. Σε μια σπάνια ευκαιρία, οι φίλοι του «Πάμε Βόλτα» επισκέφθηκαν στην καρδιά της πόλης ένα κτήριο του Μεσοπολέμου, το οποίο οι ιδιοκτήτες του διατηρούν άθικτο στη διαρρύθμιση, διακόσμηση και επίπλωση από τη δεκαετία του 1930!
Οι προσφυγογειτονιές της Καλαμάτας πάντα συγκινούν. Ο συνοικισμός του Κορδία, η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Κωνσταντίνος, ο συνοικισμός Νικηταρά στην ανατολική παραλία, η περιοχή του Αβραμόγιαννη στη Ράχη και κυρίως η περιοχή της Ανάληψης, που διατηρεί το αυθεντικό της χρώμα σε μεγάλο βαθμό. Εκεί η τρίτη γενιά Μικρασιατών διαφυλάττει στα ίδια σπίτια τη μνήμη, την ιστορία και τις παλιές συνήθειες και οι επισκέπτες φεύγουν με την αίσθηση ότι βγήκαν από μια χρονοκάψουλα…
Το κάστρο παραμένει πάντα ένα κεντρικό σημείο αναφοράς για την πόλη μας, δημοφιλές και για τις αστικές εξορμήσεις της Ομάδας «Πάμε Βόλτα», ενώ οι γειτονιές κάτω από αυτό θυμίζουν τα Αναφιώτικα και την Πλάκα της Αθήνας.
Τα γεφύρια και τα κάστρα του νομού, οι διαδρομές του νερού και τα ρέματα της Καλαμάτας, είναι θεματικές ενότητες του «Πάμε Βόλτα», που επιβεβαιώνουν πόσο λίγο ξέρουμε τον ίδιο μας τον τόπο.
Ανάλογα με τον προορισμό και τις συγκυρίες, το κοινό της ομάδας σε κάθε συνάντηση μπορεί να κυμαίνεται από έναν μικρό αριθμό ατόμων -συνήθως είναι μερικές δεκάδες, ενώ έχουν καταγραφεί και ρεκόρ με πάνω από 100 συμμετέχοντες, όπως το 2016 στην αποκάλυψη της «Αθέατης Καλαμάτας», μια περιήγηση που διήρκεσε πάνω από δύο ώρες, διατρέχοντας την πόλη από το κάστρο μέχρι την παραλία.
Το δυσάρεστο «στατιστικό» εδώ είναι ότι τα νέα παιδιά δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον για αυτές τις εξορμήσεις.
Πλούσιες δράσεις και για το 2025
Για το 2025 στα πλάνα της Ομάδας «Πάμε Βόλτα» είναι η επανέναρξη της ενότητας «Μαθήματα Τοπικής Ιστορίας», που είχαν διακοπεί εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, και η προσθήκη της δράσης «Οι δρόμοι έχουν τη δική τους ιστορία» (κάθε Σάββατο).
Επίσης, η συνέχιση, οργάνωση και ανάρτηση στο youtube της συλλογής των κινηματογραφημένων συνεντεύξεων με διηγήσεις ηλικιωμένων για την κοινωνική ιστορία της Καλαμάτας και ευρύτερα της Μεσσηνίας. Υπάρχουν ήδη περίπου 50 τέτοιες οπτικοακουστικές καταγραφές. Ειδικά οι μαρτυρίες για τη γερμανική κατοχή είναι συγκλονιστικές και λεπτομέρειες της τότε καθημερινής ζωής κινδυνεύουν να χαθούν μαζί με τις τελευταίες γενιές των ανθρώπων που έζησαν τη δραματική εκείνη εποχή.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η αποτύπωση διαφόρων πλευρών της ζωής των δεκαετιών του ’50 και του ’60 (οικονομία, διασκέδαση, εμπόριο, καλλιέργειες, καθημερινή διαβίωση).
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα πρόταση είναι η σήμανση των ιστορικών κτηρίων της Καλαμάτας, όχι μόνο δημόσιων, αλλά και ιδιωτικών, και η δυνατότητα για ηλεκτρονικές περιηγήσεις σε αυτά μέσω οπτικοακουστικού υλικού, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών (χρήση QR Code).
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
