Με αφορμή την εθνική επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας ανακοίνωσε την ένταξη τριών υπεραιωνόβιων δέντρων της Πελοποννήσου στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης, των οποίων η ιστορική εκτενής τεκμηρίωση αποτελεί καρπό μακροχρόνιας μελέτης του τοπικού ερευνητή, Παναγιώτη Λαλούση.
Πρόκειται για τρία μνημειακά δέντρα που βρίσκονται στο Νομό Λακωνίας και αποτελούν σιωπηλούς «μάρτυρες» σημαντικών γεγονότων και ιστοριών της Ελληνικής Επανάστασης. Ειδικότερα, στο εν λόγω Δίκτυο εντάχθηκε η μνημειακή ελιά (ποικιλία Μυρτολιά) που βρίσκεται στον οικισμό Απιδέας του Δήμου Ευρώτα και η οποία πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός – διατηρητέο μνημείο της φύσης (ΦΕΚ 5005/τ.Β’/03-9-2024). Η μνημειακή ελιά γλίτωσε από τις καταστροφές των Τουρκοαιγυπτίων στην περιοχή το Σεπτέμβριο του 1825 και «είδε» τους κατακτητές να αιχμαλωτίζουν κατοίκους του εν λόγω οικισμού.
Το δεύτερο δέντρο που εντάχθηκε είναι ο μνημειακός θαλασσόκεδρος που βρίσκεται στον οικισμό Ελαφονήσου του Δήμου Ελαφονήσου. Δίπλα στον υπεραιωνόβιο θαλασσόκεδρο προσάραξαν αμέτρητες φορές ναυτικές μοίρες του ελληνικού στόλου της επανάστασης και «είδε» τον Μιαούλη, τον Σαχτούρη, τον Κριεζή και πολλούς άλλους αγωνιστές του 1821, ενώ «άκουσε» Ψαριανούς, Υδραίους, Μανιάτες, Σπετσιώτες και Βατικιώτες επαναστάτες να συνομιλούν για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτος. Προεπαναστατικά ακόμη, έζησε το μεγάλο διωγμό των Κλεφτών και τη διάσωση του Κολοκοτρώνη τον Μάρτιο του 1806 κατά τη διαφυγή του από τον Μοριά.
Το τρίτο δέντρο είναι η μνημειακή ελιά (ποικιλία Αθηνολιά) που βρίσκεται δίπλα στο βυζαντινό ναό της Αγίας Σοφίας στην Άνω Πόλη του Κάστρου της Μονεμβασίας. Η περίοπτη θέση της ελιάς, στην άκρη του επιβλητικού βράχου, της έδινε το πλεονέκτημα να «αγναντεύει» τα πλοία που συμμετείχαν στο ναυτικό αγώνα των Ελλήνων κατά του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου. Έζησε την παράδοση της πόλης της Μονεμβασίας στους Έλληνες από τους Οθωμανούς (23/7/1821) και «είδε» τους Έλληνες οπλαρχηγούς να συγκεντρώνονται κάτω από τον ίσκιο της και να υψώνουν την ελληνική σημαία στα τείχη, ενώ «άκουσε» την καμπάνα του βυζαντινού ναού του Ελκομένου Χριστού να ηχεί το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας.
Τους επόμενους μήνες δε, τα εν λόγω δέντρα θα σημανθούν με επετειακή ετικέτα στο πλαίσιο τοπικών εκδηλώσεων, την οποία φιλοτέχνησε η ομογενής ζωγράφος Joanna Kordos και είναι εμπνευσμένη από την ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ενώ φέρει το σήμα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», καθώς το εν λόγω ερευνητικό έργο τελούσε υπό την αιγίδα της.
Αξίζει να αναφερθεί ότι σύντομα θα κατατεθεί πρόταση στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού με στόχο το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης, που απαριθμεί 71 μνημειακά δέντρα σε όλη την Πελοπόννησο, να εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ως «Καλή Πρακτική για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς», σύμφωνα με τη σχετική σύμβαση της UNESCO, καθώς συνιστά μια καλή πρακτική διαφύλαξης και ανάδειξης του τρόπου με τον οποίο η συλλογική μνήμη αποτυπώνεται στον φυσικό χώρο και στο τοπίο.
Τέλος, σχεδιάζεται να εκδοθεί λεύκωμα με το σύνολο των εν λόγω μνημειακών δέντρων και των ιστοριών της επανάστασης που τα περιβάλλουν, καθώς και να δημιουργηθεί ειδικό ντοκιμαντέρ προβολής τους.
