Η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει πάνω από 30 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και φθηνά δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) μέχρι το 2026. Εκτός από τη συμφωνία με την Κομισιόν για τη χρηματοδότηση ύψους 21 δισ. ευρώ και άνω στο πλαίσιο του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΕΣΠΑ) για την περίοδο 2021-2027.
Όμως, Αναπτυξιακός Επενδυτικός Νόμος και ΕΣΠΑ 2021-2027 ουσιαστικά δεν υπάρχουν σήμερα… Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης υπάρχει, αλλά μόνο ή, κυρίως, για τους «μεγάλους»…
ΕΣΠΑ 2021-2027
Οι τελευταίες προσκλήσεις προγραμμάτων [«Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Μικρομεσαίων Τουριστικών Επιχειρήσεων» του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» ΕΣΠΑ 2021 – 2027 και «Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» ΕΣΠΑ 2021 – 2027] είναι εκείνες της 18ης/12/2023.
Οι αιτήσεις – επιχειρηματικά σχέδια για αυτές τις προσκλήσεις ΔΕΝ έχουν ακόμα αξιολογηθεί, δεν έχουν βγει αποτελέσματα.
Όμως, το υπουργείο βιαζόταν στις αρχές 2024 να κλείσει τα προγράμματα αυτά χωρίς παράταση, για να «τρέξει» το ΕΣΠΑ… Καλά θα έκανε, εάν είχε φροντίσει και το ΝΕΟ ΟΠΣΚΕ – Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων (διάδοχος του «ΠΣΚΕ – Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων») λειτουργούσε κανονικά και όχι με μεγάλες αρρυθμίες και σφάλματα, «πεσίματα συστήματος», που βασανίζουν μελετητές και επενδυτές…
Περισσότερο, όμως, δε διαφαίνεται από τα «πάνω προς τα κάτω» η εξασφάλιση επιχειρηματικού κλίματος. Δε γίνεται ένας επενδυτής από το 2023 να ετοιμάζει επενδυτικό φάκελο και να περιμένει 1-2 χρόνια για να αξιολογηθεί και άλλα 2 έως 3 χρόνια για να υλοποιήσει την επένδυσή του! Είναι μεγάλο το χρονικό διάστημα, σε σημείο που, όταν η επένδυση εγκριθεί, να έχουν πιθανότατα αλλάξει άρδην οι επενδυτικές και οικονομικές συνθήκες.
Προγράμματα σχεδιασμένα από τα «πάνω προς τα κάτω» από «σοφή τεχνοκρατική αναπτυξιακή επιτροπή», που ερμήνευσε σωστά τα μηνύματα της νέας πραγματικότητας και της χώρας και άκουσε τους κοινωνικο-οικονομικούς εταίρους; Μήπως έφθασε η ώρα, μήπως είναι ανάγκη να ξανα-ερμηνευτεί ο όρος «μικρομεσαίος» και η σημασία του (εάν ακόμα είναι η «ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας»); Ή μήπως προκρίνουμε ασυζητητί μια οικονομία πολύ λίγων μεγάλων επιχειρήσεων και εκατομμυρίων κακοπληρωμένων μισθωτών;
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΕΣΕΙΣ ΕΣΠΑ
Οι προ-δημοσιεύσεις των προγραμμάτων δεν πρέπει να έχουν σκοπό την ουσιαστική ενημέρωση των υποψήφιων επενδυτών προς προετοιμασία ενός πλήρους και αξιολογήσιμου επενδυτικού φακέλου; Δεν πρέπει να παρέχουν ικανές πληροφορίες ωρίμανσης του επενδυτικού φακέλου; Γίνεται να είναι 2-3 περιληπτικές σελίδες; Μάλιστα με… υστερόγραφο: «Με την παρούσα Προδημοσίευση ουδεμία έννομη δέσμευση του Δημοσίου απορρέει ως προς την τελική Πρόσκληση της Δράσης και η ΕΥΔ Προγράμματος “ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ” διατηρεί αναφαίρετο το δικαίωμα να τροποποιήσει του όρους που αναφέρονται στην παρούσα».
Αυτό αποτελεί τρανή απόδειξη ότι υπάρχει μόνο ο… τίτλος του προγράμματος και όλα τα υπόλοιπα απομένουν να γίνουν! Μπορούν να διαρκούν – να παραμένουν αναρτημένες αυτές οι σύντομες προδημοσιεύσεις ακόμα και ένα χρόνο; Τότε δεν είναι τίποτε άλλο από «προδημοσιεύσεις ΕΝΤΥΠΩΣΕΩΝ», ότι όλα πάνε καλά και το πρόγραμμα «τρέχει»…
Είναι προδημοσιεύσεις στην ίδια τροχιά με τη μη απορροφητικότητα…
Ο ΝΕΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 4887/2022
Διαφημίζεται σε όλες τις επίσημες ιστοσελίδες ως «Εργαλείο Ισχυρής Ανάπτυξης». Στόχο, λέει, έχει την «επίτευξη ολοκληρωμένης και συστηματικής παρέμβασης στο σύνολο των κλάδων και τομέων της οικονομίας, με ορατά οφέλη στο οικονομικό πεδίο, στην περιφερειακή σύγκλιση και στην κοινωνική συνοχή».
Στην υπο-κατηγορία «Αγροδιατροφή – Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων – Αλιεία και Υδατοκαλλιέργειας» ο πρώτος (και ακόμα τελευταίος κύκλος) ολοκληρώθηκε στις 30/12/2022.
Στην υπο-κατηγορία «Μεταποίηση – Εφοδιαστική Αλυσίδα» ο δεύτερος κύκλος ολοκληρώθηκε στις 29/12/2023.
Στην υπο-κατηγορία «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» η ολοκλήρωση του δεύτερου κύκλου ολοκληρώθηκε στις 29/12/2023. Η αξιολόγηση τράβηξε πολλούς μήνες, αλλά, το χειρότερο, ενώ αφορούσε όλη την Ελλάδα, τελικά (με τι απόφαση;) εγκρίθηκαν ΜΟΝΟ επενδυτικά σχέδια από δύο ελληνικές Περιφέρειες! Από καμία άλλη! Και να διευκρινιστεί ότι για έναν πλήρη και αξιολογήσιμο ανάλογο επενδυτικό φάκελο το κόστος (σε εργατώρες και αμοιβές, επενδυτών και συμβούλων) είναι πολύ υψηλό, λόγω των απαιτήσεων των επενδύσεων μεγάλου προϋπολογισμού.
Γιατί… βάζουν τους ανθρώπους να χαλάνε το χρόνο τους και τα χρήματά τους για να… απορριφθούν λόγω ανομολόγητων πολιτικών (… πρέπει να προχωρήσουν οι επενδύσεις σε αυτές τις Περιφέρειες);
Και τέλος, είναι δυνατό να προκηρύσσεις την υπο-κατηγορία «Τουρισμός – Μόνο Ξενοδοχεία» για όλη την Ελλάδα με μόλις 150.000.000 ευρώ, που μπορούν να επιδοτήσουν πάνω – κάτω καμιά 50-60ριά σχετικά μικρές επενδυτικές προτάσεις; Γι’ αυτό και οι εγκρίσεις σε 2 μόνο Περιφέρειες…
«ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ»
Οι πληροφορίες λένε πως οι Ευρωπαίοι μάς… μαλώνουν για την τουριστική στόχευση για ενίσχυση της συντριπτικής πλειοψηφίας επενδύσεων τουριστικού σκοπού. Και μας… απειλούν (με περικοπές ευρωπαϊκών πόρων), εάν δεν υπάρξει ανακατεύθυνση και στον πρωτογενή και τους συναφείς τομείς της οικονομίας. Εκτιμήσεις συμβούλων επενδύσεων μιλούν για το… τέλος των επιδοτήσεων τουρισμού από τον Αναπτυξιακό Νόμο. Ότι «πολύ δύσκολα θα δούμε μια ακόμα προκήρυξη στην υπο-κατηγορία Τουρισμός», που ενισχύει μόνο Κύρια Τουριστικά Καταλύματα – Ξενοδοχεία…
Για να δούμε, θα μπορέσουμε να τους πείσουμε ότι προχωράμε και σε αναγκαία και χρήσιμα προγράμματα ενίσχυσης στον πρωτογενή τομέα, αλλά και ότι ο τουριστικός τομέας είναι η… ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας;
«ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ & ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ – ΤΑΑ»
Η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει πάνω από 30 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και φθηνά δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) μέχρι το 2026. Εκτός από τη συμφωνία με την Κομισιόν για τη χρηματοδότηση ύψους 21 δισ. ευρώ και άνω στο πλαίσιο του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΕΣΠΑ) για την περίοδο 2021-2027.
Τον Οκτώβριο του 2024, η Κομισιόν εκταμίευσε 1 δισ. ευρώ από το ΤΑΑ προς την Ελλάδα από το σκέλος των επιχορηγήσεων με την επίτευξη 20 ορόσημων και στόχων. Έπειτα από αυτό, το συνολικό ποσό εκταμίευσης υπερέβη τα 18,2 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας το 50% του συνολικού προϋπολογισμού του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0».
Όμως, η αλήθεια και η πραγματικότητα κρύβονται στις λεπτομέρειες.
Δε μιλάμε για το γνωστό θέμα, να εκταμιεύονται λεφτά προς τη χώρα, αλλά να μην μπαίνουν εξ ολοκλήρου άμεσα στην οικονομία, καθώς κάθονται σε λογαριασμό στην Τράπεζα της Ελλάδος, περιμένοντας τις συμβασιοποιήσεις.
Μιλάμε για τις δράσεις που χρηματοδοτούν και την έλλειψη διαφάνειας ως προς τις εταιρείες που εισπράττουν τις επιχορηγήσεις και τα «φθηνά δάνεια» του ΤΑΑ. Ο πίνακας με τους τελικούς αποδέκτες του ΤΑΑ είναι αποκαλυπτικός. Μπορεί κανείς να βεβαιώσει αυτό που διαφαίνεται ως περιρρέουσα ατμόσφαιρα, γιατί τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης δε θα πιάσουν τόπο…
Αποδέκτες φαίνονται κυρίως υπουργεία, Περιφέρειες, άλλοι δημόσιοι φορείς και ελάχιστοι ιδιωτικοί. Αλλά οι δημόσιοι φορείς δεν υλοποιούν κυρίως τέτοια έργα μόνοι, αλλά τα δίνουν σε ιδιωτικές εταιρείες που δε φαίνονται…
Η απλή ανάγνωση των δράσεων (π.χ. αναβάθμιση υποδομών ερευνητικών κέντρων, στρατηγικές αστικές αναπλάσεις, πρόγραμμα βελτίωσης οδικής ασφάλειας, έξυπνες πόλεις, αστικές αναπλάσεις, ενίσχυση παιδικής προστασίας κ.τ.λ.) είναι –κατά τη γνώμη μας- πολύ αποκαλυπτική.
Βεβαίως, όλες οι δράσεις είναι χρήσιμες. Αλλά δεν είναι στο δυνατό και αναγκαίο επίπεδο πραγματικές επενδύσεις. Τέτοιες που δημιουργούν προϊόντα και υπηρεσίες που φέρνουν πωλήσεις και μελλοντικά κέρδη, που προσφέρουν καλές και μόνιμες θέσεις εργασίας και βοηθούν στη μελλοντική αποπληρωμή των δανείων.
Μπορεί να καταστήσουν από τη μια πλευρά καλύτερη τη ζωή του πολίτη, αλλά από την άλλη δεν εξασφαλίζουν κάποια μόνιμη πηγή εισοδήματος σε βάθος χρόνου.
Παραδείγματος χάριν, λέγεται ότι μειώθηκε η ανεργία… Θα συμβαίνει το ίδιο και όταν δε θα υπάρξουν επιδοτήσεις 100% για δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας; Θα διατηρηθούν;
Δηλαδή, κατά τη δική μας ανάγνωση, δεν είναι μόνιμες επενδύσεις που θα χρησιμεύσουν αποτελεσματικά στη μελλοντική – μακροπρόθεσμη οικονομική δραστηριότητα. Αυτό δεν είναι το ζητούμενο;.
Το σκέλος του ΤΑΑ παροχής δανειακών πόρων (με άτοκο πάνω από το 50% του δανείου και με επιδότηση επιτοκίου και με εξασφάλιση των δανείων χωρίς εμπράγματες ασφάλειες) στις μεγάλες επιχειρήσεις «βγήκε» εύκολα.
Η ένταξη των πολύ μικρών και μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων βρίσκει μεγάλες δυσκολίες. Οι «μικροί» συνεχίζουν να σημειώνουν ζημιές «χτυπημένοι» από τη δεκαετή οικονομική κρίση. Οι τράπεζες είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικές και απολύτως τυπικές στις συνθήκες και τους όρους χορήγησης δανείων.
Κάνουν «πάρτι», όμως, οι «δημοφιλείς» αποσπασματικές επιδοτήσεις … «αλλάζω ποδήλατο», «προμηθεύομαι (ως επιχείρηση) τάμπλετ – φορητό υπολογιστή για το… παιδί μου», «αλλάζω θερμοσίφωνα», «αλλάζω ταμειακή μηχανή» κ.τ.λ. κ.τ.λ. κ.τ.λ… Σε τιμές ανά προμήθεια πολύ αυξημένες σε σχέση με το διάστημα πριν από την προκήρυξη του κάθε προγράμματος… Με βαρύγδουπες (τεχνολογική αναβάθμιση, ψηφιακός εκσυγχρονισμός κ.τ.λ.) ονομασίες προγραμμάτων… Με «κουπόνια» είμαστε μια «ωραία παρέα ανάπτυξης»… Άλλο «πράσινη ανάπτυξη» και άλλο «πράσινα άλογα σε… πράσινο λιβάδι κουπονιών»… «Ευχάριστα», αλλά χρήσιμα; Επωφελείται η μόνιμη ανάπτυξη ή η κατανάλωση; Όμως, αφού «λεφτά υπάρχουν»…
Θα τα ξανα-υπολογίσουμε πολύ σύντομα, χωρίς όμως εκτιμήσεις και απόψεις, αλλά κάτω από το βάρος και τις αποδείξεις των αποτελεσμάτων και την καταφθάνουσα «παγκόσμια οικονομία» που επανεθνικοποιείται τρομακτικά και ανιστόρητα… Μακάρι να κάνουμε σε όλα λάθος…
