Με την παρούσα ανοικτή επιστολή θα ήθελα να επαναφέρω στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης προτάσεις για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος και την ανάδειξη του Ιστορικού Κέντρου της Καλαμάτας, ως τόπου πολιτισμού και ποιοτικής διαβίωσης.
Παρατηρούμε με ανησυχία την τάση συγκέντρωσης όλων των αστικών λειτουργιών στο Ιστορικό Κέντρο, δημιουργώντας κυκλοφοριακή συμφόρηση που υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής και αλλοιώνει τον ιστορικό χαρακτήρα της πόλης.
Το παράδοξο των χώρων στάθμευσης
Ενώ η Καλαμάτα διαθέτει μεγάλη έκταση με δυνατότητες αποκέντρωσης, επικρατεί η λογική συγκέντρωσης στο κέντρο, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο:
-Όσο περισσότερους χώρους στάθμευσης δημιουργούμε, τόσα περισσότερα αυτοκίνητα προσελκύουμε
-Όσες περισσότερες υπηρεσίες συγκεντρώνουμε, τόσο αυξάνεται η συμφόρηση
-Όσο εξυπηρετούμε το αυτοκίνητο, τόσο υποβαθμίζεται η εμπειρία των πεζών
Η μετατροπή ιστορικών χώρων
Είναι ανησυχητικές οι προτάσεις μετατροπής του τελευταίου βιομηχανικού κτηρίου (Εργοστάσιο Καπνού Καρέλια) σε χώρο στάθμευσης, καθώς και οι αρχιτεκτονικές προτάσεις-παρεμβάσεις στη χερσαία ζώνη του λιμένα και τη λειτουργία παρκινγκ στο σιδηροδρομικό σταθμό. Αντί να αναδεικνύουμε την πολιτιστική κληρονομιά και τον αναπτυξιακό της ρόλο, επιλέγουμε την ευκολία, διχάζοντας την τοπική κοινωνία για τη στρατηγική σημασία τους. Δυστυχώς, επιλέγεται ο εύκολος δρόμος της μετατροπής τους σε χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων και σκαφών αναψυχής, περιπάτου και καφέ.
Ο Νέδοντας – Μια ευκαιρία προς αξιοποίηση
Ενώ πόλεις παγκοσμίως επενδύουν για να αποκαλύψουν θαμμένα ποτάμια, η Καλαμάτα αδυνατεί να αξιοποιήσει τον Νέδοντα, που θα μπορούσε να αποτελέσει:
-Πνεύμονα πρασίνου και φυσικό διάδρομο δροσισμού
-Άξονα πολιτιστικών δραστηριοτήτων
-Στοιχείο αντιπλημμυρικής προστασίας
-Τοπόσημο που θα ενίσχυε την τουριστική ταυτότητα
Η ζώνη Ε4 – Βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση
Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής για τη δημιουργία ζώνης Ε4 κοντά στο νοσοκομείο. Για ουσιαστικό αποτέλεσμα όμως χρειάζεται:
-Επαρκής χώρος για μεταφορά και των υφιστάμενων σούπερ μάρκετ από πιλοτές πολυκατοικιών και κίνητρα για τη μεταφορά τους σε ορίζοντα 3-5 ετών
-Τεκμηρίωση της προστιθέμενης αξίας και των θέσεων εργασίας
Προστασία των στρατηγικών υποδομών
Είναι εθνικό έγκλημα η υποβάθμιση στρατηγικών υποδομών όπως ο λιμένας και το σιδηροδρομικό δίκτυο. Η μετατροπή τους σε χώρους αναψυχής οδηγεί στην αντιπαραγωγικότητα της πόλης.
Προτάσεις για μια βιώσιμη Καλαμάτα
1. Αποκέντρωση των δημόσιων υπηρεσιών
Απαιτείται διασπορά των υπηρεσιών σε διάφορα σημεία της πόλης, με παράλληλη ανάπτυξη δικτύου του Αστικού ΚΤΕΛ. Στην εποχή του διαδικτύου και των ψηφιακών υπηρεσιών είναι αδιανόητο να επιμένουμε στη συγκέντρωση όλων των υπηρεσιών στο κέντρο ή πλησίον του κέντρου της Καλαμάτας. Παράλληλα, είναι απαράδεκτο να υπάρχουν ακίνητα του Δήμου Καλαμάτας που έχουν παραχωρηθεί από προηγούμενες Δημοτικές Αρχές (προφανώς για ψηφοθηρικούς λόγους), ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τις ανάγκες των δημοτικών υπηρεσιών και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Αντί γι’ αυτό βλέπουμε τη συγκέντρωση υπηρεσιών σε σημεία της πόλης με βασικές ελλείψεις σε χώρους στάθμευσης και σε κτήρια μεγάλης κλίμακας που συμβολίζουν τη δύναμη του κράτους μιας άλλης εποχής, αλλά απολύτως ακατάλληλα για τις σύγχρονες ανάγκες πολιτών και εργαζομένων (κτήριο πρώην Νομαρχίας Μεσσηνίας), και μάλιστα με τεράστιο το κόστος επισκευής του.
2. Δημιουργία περιφερειακών χώρων στάθμευσης
Προτείνεται η δημιουργία χώρων στάθμευσης με σύστημα μεταφοράς προς το κέντρο (πάρκινγκ και μεταφορά στην πόλη με το Αστικό ΚΤΕΛ). Παράλληλα, στο Ιστορικό Κέντρο η κυκλοφορία να επιτρέπεται μόνο για τους κατοίκους που διαθέτουν ειδική άδεια στάθμευσης, για τα ταξί, τα οχήματα του Αστικού ΚΤΕΛ, τα δίκυκλα, τα ποδήλατα και, φυσικά, τους πεζούς. Αυτό το μέτρο εφαρμόζεται με επιτυχία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, προστατεύοντας το Ιστορικό Κέντρο και βελτιώνοντας θεαματικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων και επισκεπτών.
3. Σταδιακή πεζοδρόμηση
Προτείνεται η σταδιακή πεζοδρόμηση όλου του Ιστορικού Κέντρου και της ευρύτερης περιοχής.
4. Επαναφορά του Νέδοντα στην επιφάνεια
Προτείνεται η αποκάλυψη του ποταμού σε επιλεγμένα σημεία και η δημιουργία γραμμικού πάρκου, αξιοποιώντας την εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Η αποκάλυψη του ποταμού θα συμβάλει στο δροσισμό της πόλης, στην αντιπλημμυρική προστασία και θα αποτελέσει πόλο έλξης για κατοίκους και επισκέπτες, δημιουργώντας ένα πολύτιμο οικοσύστημα εντός του αστικού ιστού.
5. Ανάδειξη της βιομηχανικής κληρονομιάς
Προτείνουμε την ανάδειξη της βιομηχανικής κληρονομιάς μέσω της επανάχρησης των ιστορικών κτιρίων για πολιτιστικές δραστηριότητες. Ειδικότερα, για το αρχιτεκτονικό κόσμημα της Καπνοβιομηχανίας Καρέλια στο Ιστορικό Κέντρο προτείνουμε (με την καταρχήν συγκατάθεση των ιδιοκτητών) τη μετατροπή του σε Μουσείο Βιομηχανικής Ιστορίας και στούντιο κινηματογράφου, που θα εξυπηρετεί όχι μόνο την Καλαμάτα, αλλά ολόκληρη την Πελοπόννησο.
Επιπρόσθετα, ένας από τους ορόφους θα μπορούσε να αφιερωθεί στην καλλιτεχνική απεικόνιση του οράματος που θέλει την Πελοπόννησο, με επίκεντρο την αρχαία Ολυμπία, να εξελιχθεί σε παγκόσμιο προπονητικό κέντρο ολυμπιακών αθλημάτων – ένα “Προπονητικό Βατικανό” του αθλητισμού.
Σε αυτή την προοπτική καθοριστικός θα είναι ο ρόλος:
•του σιδηροδρόμου Πελοποννήσου ως το πλέον οικολογικό μεταφορικό μέσο
•του αεροδρομίου “Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος”
•του λιμανιού της Καλαμάτας και
•όλων των στρατηγικών αθλητικών υποδομών της μιας και αδιαίρετης Πελοποννήσου
6. Προώθηση βιώσιμης κινητικότητας
Απαιτείται η ενθάρρυνση του περπατήματος και της ποδηλασίας.
7. Ενίσχυση της σχέσης πόλης-υπαίθρου
Η Καλαμάτα, ως μητροπολιτικό κέντρο, οφείλει να βάλει φρένο σε πολιτικές που οδηγούν στην αποδυνάμωση των γύρω οικισμών και να σχεδιάσει τρόπους ανάπτυξής τους. Μια βιώσιμη Καλαμάτα δεν μπορεί να υπάρξει σε μια ερημωμένη περιφέρεια. Η συμπληρωματικότητα με την ύπαιθρο, η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων και η ανάπτυξη συνεργειών με τους γύρω οικισμούς και τους περιφερειακούς Δήμους της Μεσσηνίας είναι προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη ευημερία της ίδιας της πόλης.
Καταλήγοντας
Ευχόμαστε η σημερινή Δημοτική Αρχή να τολμήσει να αλλάξει την τύχη της Καλαμάτας για τα επόμενα τουλάχιστον 50 χρόνια με απλές, ουσιαστικές παρεμβάσεις που δεν απαιτούν απαραίτητα μεγάλους προϋπολογισμούς. Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε το μοντέλο ανάπτυξης των τελευταίων 30 ετών, που έχει διαμορφώσει μια πόλη εξαρτημένη από τις κρατικές επιδοτήσεις, με χρόνια προβλήματα σε όλους τους τομείς και, το σημαντικότερο, μια πόλη χωρίς προοπτική αυτοδύναμης επιβίωσης εάν σταματήσουν οι χρηματοδοτήσεις από το κεντρικό κράτος, την Περιφέρεια και την Ε.Ε.
Του Γιώργου Καραμπάτου
Εκτελεστικού διευθυντή «Δρόμων της Ελιάς», πρώην προέδρου Επιμελητηρίου Μεσσηνίας
