Δε πα να… υπερηφανευόμαστε για την απείρου κάλλους φύση της Μεσσηνίας (και της Πελοποννήσου), για το μοναδικό κτιστό ανθρωπογενές περιβάλλον της, για τη μεσογειακή – μεσσηνιακή διατροφή, για τα μοναδικά παραδοσιακά αγροτο-κτηνοτροφικά προϊόντα της, για τις απέραντες (ολόκληρα χιλιόμετρα) παραλίες της, για τη χρονικά μικρή και ασφαλή απόστασή της από το ελληνικό κέντρο (Αθήνα), για τις απέραντες (ολόκληρα χιλιόμετρα) παραλίες της, για τους απεριόριστους τουριστικούς πόρους της, για τη «Μεσσηνία – Νησί», για τα γυρίσματα χολιγουντιανών ταινιών, για τις πολύ μεγάλες δυνατότητες προσαρμογής της (λόγω της προίκας του… Θεού) στο νέο παγκόσμιο τουριστικό προϊόν (αυθεντικές εμπειρίες που ξεφεύγουν από τα παραδοσιακά τουριστικά μονοπάτια του «τουρισμού και θάλασσας»), για την «Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης Μεσσηνίας», για τις θερινές αεροπορικές συνδέσεις που προσφέρουν κυρίως ευκαιρίες τουριστικής πύλης, αλλά και μετακίνησης στο εξωτερικό για τους Μεσσήνιους…
Δε πα να μιλάμε εδώ και τριάντα χρόνια για τις δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης της Μεσσηνίας…
Τα ίδια λέμε και σήμερα: πόσο πολύ μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά η Μεσσηνία, πόσο πανέμορφη τη βρίσκουν όλοι (από παραθεριστές και τουρίστες μέχρι τους αστέρες του χόλιγουντ)…
«Κάτι» κάνουμε… «χάλια» με την τουριστική ανάπτυξη της Μεσσηνίας.
Η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΧΕΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙ ΠΟΛΥ…
Την τελευταία δεκαετία (2015 – 2024) στην Περιφέρεια Πελοποννήσου τα ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά 22 (ποσοστό αύξησης 3,31%) και οι κλίνες κατά 2.138 (ποσοστό 5,51%). Τα 5άστερα κυριάρχησαν σε αυτή τη μικρή αύξηση, καταλαμβάνοντας ποσοστό 76,19%. Αντίστοιχα στη Μεσσηνία τα ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά μόλις 14 (ποσοστό αύξησης 9,46%) και οι κλίνες κατά 1.674 (ποσοστό 15,95%). Τα 5άστερα κυριάρχησαν κι εδώ, καταλαμβάνοντας ποσοστό 85,71% της αύξησης.
Από τα στοιχεία (Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος), που παρουσιάστηκαν αναλυτικά («Θάρρος» – 5/3/2025 – Βίκυ Βετουλάκη), φαίνεται ότι η μεγαλύτερη αύξηση κλινών στη Μεσσηνία καταγράφηκε σε ξενοδοχεία ανώτερου επιπέδου, ενώ, αντίθετα, μειώθηκαν οι κλίνες σε 3άστερα και 2αστερα.
Ειδικότερα, οι κλίνες 5αστερων ξενοδοχείων στη Μεσσηνία αυξήθηκαν την τελευταία δεκαετία κατά 1.072 και των 4άστερων ξενοδοχείων κατά 1.257, ενώ των 3άστερων μειώθηκαν κατά 347. Στα 2αστερα ξενοδοχεία μειώθηκαν κατά 360 κλίνες. Στα ξενοδοχεία με ένα αστέρι οι κλίνες αυξήθηκαν τα δέκα αυτά χρόνια κατά 52.
Η Ζάκυνθος από το 2021 διέθετε 320 ξενοδοχειακές μονάδες με 18.304 δωμάτια και συνολικά 36.696 κλίνες. Ο Νομός Λασιθίου από το 2021: 27.695 κλίνες. Το Ρέθυμνο είχε 35.259 κλίνες, τα Χανιά 50.235 και το Ηράκλειο 80.739 κλίνες.
Μετρήστε, τώρα, τα ξενοδοχεία της Μεσσηνίας, μπορείτε, δεν είναι και τόσα πολλά…
Έχουμε, φυσικά, και την Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης. Ευτυχώς! Λόγω της φύσης της και του μεγέθους της, μπορεί να προσφέρει περισσότερα στην εθνική οικονομία και στη Μεσσηνία, κυρίως την απόλυτη προβολή – διαφήμισή της. Είναι, πάντως, σε κάθε περίπτωση, ένα αναξιοποίητο πλεονέκτημα!
Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ «ΤΡΕΧΟΥΝ»…
Την ίδια στιγμή, βέβαια, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει τα περισσότερα ξενοδοχεία στη χώρα, με την Κρήτη να ακολουθεί.
Στην Περιφέρεια Κρήτης τη δεκαετία αυτή δημιουργήθηκαν 85 νέα ξενοδοχεία και επιπλέον 28.195 κλίνες, ενώ στο Νότιο Αιγαίο 224 νέα ξενοδοχεία και επιπλέον 43.399 κλίνες. Το 2024 η Περιφέρεια Κρήτης είχε 1.643 ξενοδοχεία με 168.682 κλίνες και το Νότιο Αιγαίο 2.300 ξενοδοχεία με 239.047 κλίνες.
ΓΙΑΤΙ… Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΟΧΙ Η ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Είναι σύνηθες το επιχείρημα που ακούγεται από μεσσηνιακά χείλη, ότι η Κρήτη αναπτύχθηκε γιατί «τα πήρε όλα» για πολλά χρόνια, ότι «είχε πολλούς και καλούς πολιτικούς»… Το ίδιο, αλλά πολύ λιγότερο ακούστηκε και για την Αρκαδία κάποια στιγμή…
Και η Μεσσηνία είχε, και εάν συνεχίζετε να υποστηρίζετε πως δεν «πήρε τόσα πολλά», ας συμφωνήσουμε ότι είχε αρκετά, τόσα που σε καμία περίπτωση η τουριστική αναπτυξιακή απόσταση δε δικαιολογείται…
Μπορεί, όπως έχουμε γράψει, ο Αναπτυξιακός Νόμος να έχει… σταματήσει στο 2023 και να είναι αβέβαιο τι προσκλήσεις τουρισμού θα δώσει από εδώ και πέρα (η Ευρώπη μάς κατηγορεί ότι Αναπτυξιακός και ΕΣΠΑ έχουν… ξεχάσει τον πρωτογενή τομέα και τη μεταποίηση και «κολλάει» τις επιδοτήσεις τουρισμού).
Όμως, μέχρι και το σήμερα, η Μεσσηνία και ιδιαίτερα η Μεσσηνιακή Μάνη και η Καλαμάτα (δηλαδή, η τέως Επαρχία Καλαμάτας) είχαν (και συνεχίζουν κατά το επενδυτικό υφιστάμενο πλαίσιο) ομολογουμένως προνομιακή μεταχείριση, με τις επιδοτήσεις να ανέρχονται στη Μεσσηνία γενικά σε ποσοστά 50% και στην τέως Επαρχία Καλαμάτας σε ποσοστό 60-65% και μερικές φορές έως και 80%.
Είχε τον Αναπτυξιακό Νόμο 3922/2024 (με έμφαση στις πυρόπληκτες περιοχές, ιδίως από το 2007), που μπορούσε να επιδοτήσει με 60% όποιον (στην κυριολεξία) ήθελε να φτιάξει ένα ξενοδοχείο με ίδια και ξένα κεφάλαια, αλλά και χωρίς ίδια κεφάλαια (αν κι αυτό ήταν μόνο μια… ευκαιρία για υποβολή και έγκριση επενδυτικού σχεδίου, αλλά απαγορευτικό για την υλοποίησή του).
Και μέχρι σήμερα ακόμα η τέως Επαρχία Καλαμάτας είναι χαρακτηρισμένη… ως «ορεινή περιοχή» και απολαμβάνει ακόμα δυνατότητες υψηλών ποσοστιαίων επιδοτήσεων…
ΚΑΛΗ Η «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ»…
Μελέτες υπάρχουν πολλές! Με αναλύσεις και αξιολογήσεις της τουριστικής κατάστασης. Με ανάλυση των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών της σημερινής τουριστικής αναπτυξιακής κατάστασης. Με διερεύνηση των ευκαιριών και δυνατοτήτων αξιοποίησης, αναβάθμισης και προβολής του τουριστικού δυναμικού της Πελοποννήσου και της Μεσσηνίας. Με εξέταση των απειλών και εντοπισμό προβληματικών ζωνών και τομέων. Με διερεύνηση της δυνητικής ζήτησης, σε ξένες και εγχώριες αγορές. Με προτάσεις για τη στρατηγική της πελοποννησιακής και μεσσηνιακής ανάπτυξης. Με προσδιορισμό των προτεραιοτήτων και των αξόνων παρέμβασης των δημόσιων φορέων. Με πρόγραμμα δράσης και προτεινόμενα μέτρα πολιτικής.
Και λοιπόν; Έχει βελτιωθεί η πολιτική επιχειρηματολογία – υποσχεσιολογία και καθημερινή και προεκλογική πολιτική γλώσσα. Όπως και τα ψηφιακά και έντυπα φυλλάδια…
ΟΜΩΣ, ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Πότε μια οποιαδήποτε Περιφερειακή ή Νομαρχιακή ή Δημοτική Αρχή είχε τουριστικό πρόγραμμα, με αυστηρές επιστημονικές παραδοχές; Μια επιστημονική τουριστική στρατηγική; Πότε «απολογήθηκε» (με ποσοτικές επιμετρήσεις) για τα «πεπραγμένα» της στην τουριστική ανάπτυξη, με βάση ένα προεκλογικό πρόγραμμά της; Πότε μέτρησε το αποτύπωμά της στην τουριστική ανάπτυξη; Πόσο πίεσε αποτελεσματικά και καθολικά την κεντρική διοίκηση (το αυτοδιοικητικο-μίσητο αθηνοκεντρικό κράτος, που φταίει πρώτα – πρώτα, αλλά όχι για όλα), ποια διοίκηση δαπανών πραγματοποίησε για την υποστήριξη επενδυτικών ευκαιριών και με ποια σχέση «κόστους – ωφέλειας», πόσο συνεργάστηκε με τους τοπικούς κοινωνικο-οικονομικούς εταίρους και με ποια αποτελέσματα, πόσο – με ποιον τρόπο και με ποιο αποτέλεσμα εργάστηκε για τη βελτίωση των υποδομών κάθε μορφής;
Ή μήπως η τουριστική ανάπτυξη δεν είναι στις αρμοδιότητές τους, δεν είναι τοπική υπόθεση; Γιατί έτσι «φαντάζονται» στην πράξη, με απόδειξη όσα πράττουν…
Τουριστική Προβολή! Πότε οι κοινωνικο-οικονομικοί εταίροι της Περιφέρειας, δημοτικής περιοχής, συνέβαλαν πρωταγωνιστικά ή υποστηρικτικά στην τοπική (τουριστική) ανάπτυξη; Όχι μόνο σε επίπεδο υποδομών… Αλλά επιμετρήσιμου στρατηγικού σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης.
ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ
Δε θυμάμαι, εδώ και τριάντα χρόνια, να έχει η Μεσσηνία μια αξιόλογη και συνεργατική, ως οφείλει, και παρεμβατική και αποτελεσματική Τουριστική Ένωση Μεσσηνίας ή Επιμελητήριο που να ξεπερνά το… γραφειοκρατικό εαυτό του! Σε αγαστή και σε μεγάλη πλειοψηφία συνεργασία των μελών! Που να μη συγκεντρώνουν «αιτήματα» για να τα παραδώσουν στους βουλευτές του νομού, για να τα εγχειρίσουν με τη σειρά τους στο πολιτικό κέντρο! Και that’s all…
«ΚΑΤΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑ (ΜΑΣ) ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ»
Δε πα να είμαστε όλα τα τελευταία χρόνια ένας … φέρελπις τουριστικός προορισμός!
Όπως όλοι, πολίτες, κοινωνικο-οικονομικοί εταίροι και πολιτική, παραδέχονται, η Μεσσηνία μπορεί πολύ καλύτερα!
Αλλά παραμένει ακόμα … «κατά φαντασία» τουριστικός προορισμός!
Μιλάμε χρόνια τώρα για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου (κακά τα ψέματα, διαρκεί ουσιαστικά 45 ημέρες), αλλά κανένα αποτέλεσμα. Και «ξεδιάντροπα» μέχρι και σήμερα τίθεται σαν στόχος και… ανακάλυψη τουριστικής ανάπτυξης.
«100 χρόνια» τώρα το λιμάνι Καλαμάτας «αλλάζει μορφή»!
Χρόνια πολλά η Μεσσηνία (ούτε και σήμερα) δεν έχει αεροδρόμιο της «προκοπής»!
Οι οδικοί άξονες, όπως και πολλές βασικές υποδομές, καθυστέρησαν (και καθυστερούν ή δεν έχουν ακόμα προσδιοριστεί) χρόνια, τόσα πολλά που περισσότερες γενιές… γέρασαν περιμένοντας την τουριστική ανάπτυξη!
Η πολεοδομική και χωροταξική οργάνωση (και της τουριστικής ανάπτυξης) τρέχει σαν… χελώνα!
Αξιοθέατο παραμένει και σήμερα ένα κρουαζερόπλοιο στο λιμάνι της Καλαμάτας!
Η Αρκαδία και η Κορινθία έχουν καλύτερο ορεινό τουρισμό – ο μεσσηνιακός Ταΰγετος… αγνοείται!
Καμία ουσιαστική (όχι λεκτική) περιφερειακή – νομαρχιακή τουριστική κατεύθυνση, πέραν του… «ηλίου και της θάλασσας».
Προς το «νέο τουρισμό»: οι σύγχρονοι ταξιδιώτες ενδιαφέρονται ολοένα και περισσότερο για αυθεντικές εμπειρίες που ξεφεύγουν από τα παραδοσιακά τουριστικά μονοπάτια. Ειδικά, οι νέες γενιές, όπως η Gen Z και οι Millennials, προτιμούν τις εμπειρίες από τα υλικά αγαθά, δίνοντας έμφαση στη δυνατότητα να ζήσουν κάτι νέο και αξιομνημόνευτο.
Σύμφωνα με μελέτη της WTM Global Travel Report, το 34% των ταξιδιωτών δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τον αγροτικό τουρισμό και τον τουρισμό στη φύση, ενώ το 57% των ερωτηθέντων επιθυμεί να ανακαλύψει νέους προορισμούς.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
1. Αυτό που, πάντα κατά τη γνώμη μου, πρέπει πρώτα πρώτα να αποτινάξουμε είναι η υπεροπτική ψυχολογία της «Ελλάδας κάτω από το αυλάκι»… Που τα «ξέρει» καλύτερα από την… υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ εκ των πραγμάτων έχει μείνει πίσω… Που ο καλός Θεός και η Φύση μάς χρωστάει (παρότι μας έχει «ξοφλήσει») και εναπομένει μόνο το «κατόπιν ενεργειών μας»… Που πουθενά αλλού δεν υπάρχει… τίποτα καλύτερο. Κι όμως, υπάρχουν και πολύ καλύτερες ακόμα τουριστικές περιοχές, που όμως πρέπει να τρέξουμε και μπορούμε να τις φθάσουμε. Άμα παρατηρήσουμε: ό,τι περικλείεται με μάντρα – ιδιωτικό είναι πολύ καλύτερα προσεγμένο από ό,τι είναι δημόσιο…
Κι όμως, μόνο μια καλύτερη Μεσσηνία μπορεί να κάνει καλύτερους και τους κατοίκους της…
2. Παράλληλα, είναι απαραίτητο επιτέλους ένα Στρατηγικό Σχέδιο Τουριστικής Αναπτυξιακής εφαρμογής (όχι… απλά μια μελέτη), που να είναι υλοποιήσιμο, με δικαιούχους και υπόχρεους, με χρονοδιάγραμμα, με επιμετρήσεις αποτελεσματικότητας και δημόσιο απολογισμό.
Το οποίο να συνταχθεί από ειδικούς (και όχι από… Δημοτικό Σύμβουλο), με σχεδιασμό «από τα κάτω προς τα πάνω».
3. Η ολοκλήρωση και η συμπλήρωση των υποδομών (δρόμοι, αεροδρόμιο, νοσοκομείο, λιμάνι Καλαμάτας, μαρίνες – λιμάνια παράλιων Δήμων, αλιευτικά καταφύγια – ιστιοπλοϊκές στάσεις, ύδρευση, καθαριότητα – διαχείριση απορριμμάτων, δημιουργία «υπηρεσιών ονομασίας προσφοράς», όπως «καλάθι μεσογειακής – μεσσηνιακής διατροφής» στην εστίαση κ.τ.λ.).
4. Η ταχύτατη ανάπτυξη νέου τουριστικού… χαρακτήρα, ως Περιφέρεια και Μεσσηνία και Δήμοι.
4. Η τουριστική… μετεκπαίδευση των κοινωνικών – οικονομικών εταίρων στο νέο τουρισμό (όχι μόνο «ήλιος – θάλασσα»), αυτό είναι και η μεσσηνιακή βάση για μια σημαντική ανανέωση στην τουριστική προσφορά της, αφού πρώτα επιλύσει τις χρόνιες υστερήσεις της.
5. Το «στενό μαρκάρισμα» (με… πολιτική πεποίθηση «η Μεσσηνία πάνω από όλα» – σαν τους… Κρήτες) της κεντρικής διοίκησης για πράξεις στο πλαίσιο της τουριστικής περιφερειακής και μεσσηνιακής τουριστικής ανάπτυξης. Μόνο έτσι θα «ξεκουνηθεί». Οι καθυστερήσεις στο πρόσφατο παρελθόν έχουν στοιχίσει πολλαπλάσια χρονική καθυστέρηση τουριστικής ανάπτυξης.
6. Η θαρραλέα ρύθμιση και έλεγχος του «AirBnB τουρισμού».
7. Η δημιουργία, με την προσέλκυση επενδυτών, νέων ξενοδοχείων και καταλυμάτων που να επιφέρουν γεωμετρική αύξηση κλινών, όσο γίνεται πιο υψηλής ποιότητας υπηρεσιών.
8. Η καλυτέρευση και ο εμπλουτισμός της συμπληρωματικής τουριστικής αγοράς (εστίαση, διασκέδαση, πολιτισμός, εκδηλώσεις κ.τ.λ.), που θα προσελκύσει «πλούσιο τουρισμό» και θα πυροδοτήσει τον περιφερειακό και μεσσηνιακό οικονομικό πολλαπλασιαστή.
9. Και όσα πολύ περισσότερα και καλύτερα θα προσθέσει μια ενεργητική αυτοδιοίκηση και οι συνεργατικοί κοινωνικο-οικονομικοί εταίροι και οι βεβαιωμένα ειδικοί στην τουριστική ανάπτυξη…
Δεν είναι καθόλου εύκολα όλα αυτά! Απεναντίας είναι πολύ δύσκολα! Αλλά δε γίνεται αλλιώς!
Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
Νομικός/ Οικονομολόγος
