Ο Αντιστράτηγος ε.α. & Επίτιμος Υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. Γιάννης Ραχωβίτσας και η Ψυχολόγος Μαρία Πατσιλίβα μιλούν στο «Θ» για τους εφήβους και τις εξαρτήσεις – «Το μυστικό του Ντορεμικρούλη» προσδοκά να δείξει το δρόμο της αλλαγής και της προσωπικής εξέλιξης
Γιατί ολοένα και περισσότεροι έφηβοι στρέφονται σήμερα στις εξαρτήσεις; Είναι κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφορών και συνθηκών που τους ωθεί σε εξαρτητικές συμπεριφορές; Πώς θα καταφέρουν να αναγνωρίσουν τέτοιου είδους τραύματα, και ακόμη περισσότερο, να ζητήσουν βοήθεια;
Αφορμή για να ανοίξει μια άκρως επίκαιρη συζήτηση γύρω από ζητήματα που άπτονται των σημερινών εφήβων δίνεται με την παρουσίαση μεθαύριο Κυριακή στην Καλαμάτα του νέου βιβλίου της ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας Μαρίας Πατσιλίβα, «Το μυστικό του Ντορεμικρούλη».
Λίγο πριν από την παρουσίαση του βιβλίου της, η κα Πατσιλίβα μιλά στο «Θάρρος» για την απόφασή της να θίξει αυτή την ιδιαίτερη θεματική για τους εφήβους, ενώ σχολιάζει τη σημερινή σχέση των εφήβων με τις εξαρτήσεις. «Οι δυσκολίες, αν αντιμετωπιστούν ως σκαλοπάτια και όχι ως εμπόδια στο μονοπάτι της ζωής, τότε είναι χρήσιμοι οδηγοί στην πορεία της εξέλιξής μας», υπογραμμίζει, προτρέποντας γονείς και παιδιά στη δημιουργία σχέσεων με ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας και –κυρίως- αποδοχής.
Μαρία Πατσιλίβα
-Τι σας
ώθησε να γράψετε ένα βιβλίο που να επικεντρώνεται στην (παιδική) ψυχική υγεία
και την επουλωτική διαδικασία των τραυμάτων;
Ως επαγγελματίας στο χώρο της ψυχικής υγείας, έχω συναντήσει πολλές ιστορίες
ανθρώπων που παλεύουν με τα τραύματά τους, μικρών και μεγάλων. Ήθελα να
δημιουργήσω ένα παραμύθι που θα μιλούσε γι’ αυτή τη διαδικασία επούλωσης με
έναν τρόπο προσιτό, ώστε να αγγίξει τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες.
-Πώς προσεγγίσατε τη συγκεκριμένη θεματική ώστε να γίνει κατανοητή και προσιτή από τα παιδιά;
Προσέγγισα τη θεματική του τραύματος και της θεραπείας μέσα από μια συμβολική ιστορία, χρησιμοποιώντας εικόνες και μεταφορές που είναι οικείες στα παιδιά. Το ηλιοτρόπιο, που αγαπά το φως, αλλά αποφεύγει να αντιμετωπίσει ουσιαστικά το τραύμα του, είναι ένας χαρακτήρας με τον οποίο μπορούν να ταυτιστούν. Μέσα από την πορεία του τα παιδιά κατανοούν ότι τα δύσκολα συναισθήματα δε χρειάζεται να τα κρύβουμε, αλλά να τα αποδεχόμαστε. Η απλή γλώσσα, σε συνδυασμό με την εικονογράφηση, βοηθούν να περάσουν τα βαθύτερα νοήματα με τρόπο προσιτό, χωρίς να βαραίνουν ή να φοβίζουν το παιδί.
-Υπήρξε
κάποιο βιωματικό γεγονός που αποτέλεσε εφαλτήριο για τη συγγραφή του
«Ντορεμικρούλη»;
Ναι, η ιστορία γεννήθηκε μέσα από μια συγκινητική εμπειρία που είχα με έναν
θεραπευόμενό μου. Η θεαματική μεταμόρφωσή του, η αποδοχή του τραύματός του και
η δύναμη που βρήκε μέσα του, ήταν η έμπνευση για τον Ντορεμικρούλη.
-Ως
ειδικός σε ζητήματα ψυχικής υγείας πώς θα χαρακτηρίζατε τη σημερινή σχέση των
παιδιών και των εφήβων με τις εξαρτήσεις; Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του
οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος στην αναγνώριση και επούλωση τέτοιου
είδους τραυμάτων;
Οι εξαρτήσεις –είτε από ουσίες, είτε από οθόνες, είτε από άλλες συμπεριφορές–
είναι συχνά ένας τρόπος διαφυγής από τον εσωτερικό πόνο. Τα παιδιά και οι
έφηβοι που δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους μπορεί να στραφούν
σε αυτές χρησιμοποιώντας τες ως έναν ανεπιτυχή τρόπο ανακούφισης από το βουβό
πόνο. Το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον είναι καθοριστικό: όταν υπάρχει
ασφάλεια, ανοιχτή επικοινωνία και αποδοχή, τότε τα παιδιά νιώθουν ότι μπορούν
να ζητήσουν βοήθεια.
-Μένοντας
στο ίδιο πλαίσιο, εκτιμάτε ότι η ύπαρξη σχολικού ψυχολόγου έχει αρχίσει να
«αποδίδει καρπούς»; Ζητούν πλέον πιο εύκολα βοήθεια τα παιδιά και οι έφηβοι;
Η ύπαρξη σχολικών ψυχολόγων είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα, αλλά χρειάζεται
ακόμα περισσότερη ενίσχυση. Κι αυτό, γιατί, ενώ τα παιδιά αρχίζουν να
εξοικειώνονται με την έννοια της ψυχικής υγείας, υπάρχει ακόμη η δυσκολία να
εκφραστούν ανοιχτά σε έναν επαγγελματία. Η αλλαγή έρχεται σταδιακά, μέσα από
την εκπαίδευση, τη συζήτηση και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ενθαρρύνει
τη συναισθηματική έκφραση. Και βέβαια, ένα σημαντικό θέμα είναι ο δυσανάλογα
μικρός αριθμός των σχολικών ψυχολόγων που απασχολούνται σε σχέση με τον αριθμό
και τις ανάγκες των μαθητών.
-Ποια μηνύματα θα θέλατε να αποκομίσουν τα παιδιά και οι γονείς μέσα από το βιβλίο;
Το βασικό μήνυμα είναι ότι το τραύμα δε μας καθορίζει, αλλά μας διαμορφώνει. Δε χρειάζεται να κρύβουμε τις πληγές μας –αν τις αποδεχτούμε και τους δώσουμε χώρο, μπορούμε να τις μεταμορφώσουμε σε δύναμη. Θέλω τα παιδιά και οι ενήλικες να κατανοήσουν πως οι δυσκολίες, αν αντιμετωπιστούν ως σκαλοπάτια και όχι ως εμπόδια στο μονοπάτι της ζωής, τότε είναι χρήσιμοι οδηγοί στην πορεία της εξέλιξής μας. Αλλά οι γονείς, κυρίως, θα ήθελα να συνειδητοποιήσουν πως, θεραπεύοντας τα δικά τους τραύματα, σταματούν τη διαγενεακή μεταφορά τους.
Γιάννης Ραχωβίτσας
Ανάμεσα στους επιστήμονες που θα πλαισιώσουν το πάνελ της παρουσίασης του βιβλίου θα είναι και ο αντιστράτηγος ε.α. και επίτιμος υπαρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας, Γιάννης Ραχωβίτσας. Η πολυετής θητεία του στην Υποδιεύθυνση Δίωξης Ναρκωτικών Αττικής, αλλά και η συμμετοχή του στην αντίστοιχη Δίωξη Ναρκωτικών των ΗΠΑ, παράλληλα με τη διαρκή επιμόρφωσή του στο συγκεκριμένο τομέα, τον καθιστά έναν από τους λίγους που γνωρίζουν το θέμα σε αυτό το βαθμό.
Η πρόσφατη δημιουργία, δε, του Ινστιτούτου PADA-Αντιναρκωτική Δράση είναι ο λόγος που εξακολουθεί να είναι ενεργός επί του πεδίου, πραγματοποιώντας προληπτικές δράσεις σε όλη την Ελλάδα.
Η άφιξή του στην Καλαμάτα και η συμμετοχή του στη μεθαυριανή παρουσίαση του βιβλίου αποτέλεσε την αφορμή για να μας μιλήσει. Ο λόγος στον ίδιο…
-Κύριε Ραχωβίτσα, είστε από τους λίγους ανθρώπους τη χώρα που έχουν εξειδικευθεί και εργαστεί γύρω από τον τομέα των εξαρτήσεων, και συγκεκριμένα τα ναρκωτικά. Ποια συμπεράσματα έχετε βγάλει όλα αυτά τα χρόνια για τους λόγους που οι νέοι στρέφονται σε αυτά;
Είναι γεγονός ότι σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών έχει παίξει το διαδίκτυο. Πιστεύω ότι τα παιδιά δεν μπορούν να διαχειριστούν τις τόσες πολλές πληροφορίες που δίνει το διαδίκτυο, και φυσικά, όταν βλέπουμε παιδιά μικρής ηλικίας –ακόμα και νήπια- να διαχειρίζονται το διαδίκτυο, τότε είναι σίγουρο ότι όλο αυτό έχει επιδράσει σημαντικά στη διάδοση των ναρκωτικών. Ακόμα, σημαντικός είναι ο αντίκτυπος και στη βία που τελευταία εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα.
-Έχει μεταβληθεί η εξαρτητική σχέση μέσα στα χρόνια; Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα;
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 βρίσκαμε ένα γραμμάριο ηρωίνης σε ένα χρήστη και ήταν το θέμα ολόκληρης της εβδομάδας –όχι της ημέρας. Η σύλληψη, για παράδειγμα, ενός μικροέμπορου με 5-10 γραμμάρια ή με ένα κιλό χασίς ήταν το πρώτο θέμα στις εφημερίδες και την τηλεόραση της εποχής. Στην πορεία, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η χρήση πέρασε από την ηρωίνη στο χασίς. Επειδή έγιναν γνωστά τα προβλήματα με τους πολυάριθμους θανάτους που είχε η ηρωίνη, τότε η συγκεκριμένη ουσία άρχισε να βγαίνει στο περιθώριο. Στην πορεία δε, σιγά σιγά άρχισαν να μπαίνουν στον κατάλογο των εξαρτήσεων τα συνθετικά ναρκωτικά, η έκσταση και όλα αυτά. Στη σημερινή εποχή, το χειρότερο από όλα είναι τα σύγχρονα ναρκωτικά, που πρόκειται για καθαρή χημεία και εδώ η κατάσταση έχει ξεφύγει τελείως. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα σύγχρονα ναρκωτικά μπαίνουν στα σπίτια μας όχι με σακούλες και καβάντζες που είχαν οι έμποροι ναρκωτικών. Σήμερα οι ουσίες μπαίνουν στο σπίτι μέσα από το διαδίκτυο, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ πιο γνώριμο στους νέους από ό,τι στους γονείς τους. Με αυτό θέλω να πω ότι ένα ναρκωτικό μπορεί να μπει στο σπίτι ενός χρήστη σε μορφή σοκολάτας, ζελέ ή σε λουκούμι, για παράδειγμα. Πώς μπορεί σε αυτή την περίπτωση ένας γονέας που είναι όλη τη μέρα στη δουλειά για να αντεπεξέλθει, να μπορέσει να καταλάβει τι γίνεται;
-Άρα, η εξοικείωση με τα ναρκωτικά εκθέτει όλο και νεότερες ηλικίες στη χρήση;
Αυτό είναι σίγουρο. Ειδικά σε ηλικίες από 12 έως 15, πραγματικά η κατάσταση έχει πάρει μια μεγάλη έκταση. Όταν ένα παιδί μπει στα ναρκωτικά στα 13, τι θα γίνει μέχρι τα 18 του χρόνια; Θα έχει χάσει τον προσανατολισμό του και ούτε ξέρει κανείς πού θα φτάσει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι το ένα τροφοδοτεί το άλλο: η εξάρτηση από το διαδίκτυο και ανάποδα. Οι προεκτάσεις και της τεχνολογίας σήμερα είναι πολλές.
-Θα λέγατε ότι η πολιτεία και η ελληνική κοινωνία έχουν εκπαιδευτεί για να προλαμβάνουν τις εξαρτήσεις από τα ναρκωτικά σε ικανοποιητικό επίπεδο;
Δυστυχώς, η Πολιτεία δεν έχει δει σοβαρά το θέμα, αφού φτάνει να το δει όταν είναι υπαρκτό πλέον το πρόβλημα. Το κράτος δεν το βλέπουμε κάπου ώστε να μην ξεφύγει το παιδί. Εμείς, ως Ινστιτούτο Αντιναρκωτικής Δράσης, βρισκόμαστε για να συμβάλουμε στην πρόληψη των εξαρτήσεων. Στοχεύουμε στα υγιή παιδιά να μην ξεφύγουν. Ό,τι κάνουμε το κάνουμε μέσω εκδηλώσεων για να ευαισθητοποιήσουμε τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς –άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται αρκετές ώρες της ημέρας μαζί τους.
-Αναφερθήκατε στο Ινστιτούτο PADA στο οποίο προεδρεύετε, και το οποίο στελεχώνεται από ειδικούς ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και λοιπά συναφή με το χώρο της υγείας επαγγέλματα. Πέραν, όμως, αυτών, μέλη του είναι ολυμπιονίκες και άλλα άτομα με αξιοσημείωτη σταδιοδρομία. Προσέγγιση του Ινστιτούτου είναι η διάδοση πιο υγιών προτύπων;
Εμείς σκεφτόμαστε ότι στα παιδιά πρέπει να δίνουμε δρόμους. Δε φτάνει να τους βάζουμε όρια. Είναι δείγμα υγιούς συμπεριφοράς να ασχοληθεί ένα παιδί με τον αθλητισμό. Έτσι προβάλλουμε υγιή πρότυπα μέσα από τον αθλητισμό, από την τέχνη και άλλα.
-Αν κάνατε μια διάκριση μεταξύ των μεγαλύτερων αστικών κέντρων και της επαρχίας, θα λέγατε ότι υπάρχει διαφορά ως προς τη χρήση ουσιών;
Όπως εξελίχθηκε η ζωή μας, τώρα όλοι μπορεί να κάνουν χρήση παντού, κι αυτό προκύπτει από την αμεσότητα που παρέχει το διαδίκτυο. Ωστόσο, στην επαρχία επειδή είναι μικρότερες οι κοινωνίες από ό,τι στα αστικά κέντρα και πολλές φορές τυγχάνει να γνωρίζονται μεταξύ τους, υπάρχει μια μορφή «αυτο-αστυνόμευσης». Δηλαδή, σ’ ένα χωριό, παραδείγματος χάρη, ξέρουν ποιος είναι ο κακοποιός, ποιος είναι ο μικρέμπορος ναρκωτικών, οπότε τον βγάζουν στο περιθώριο όσοι θέλουν να είναι υγιείς.
Εκτός, όμως, από αυτή τη διάκριση, λόγω του διαδικτύου δε θα έλεγα ότι υπάρχει άλλη διαφοροποίηση στη χρήση μεταξύ μεγάλων αστικών κέντρων και επαρχίας.
-Ποιο είναι το όραμα του Ινστιτούτου;
Το PADA στοχεύει στα υγιή παιδιά. Ξέρουμε ότι δε θα φτιάξουμε όλο τον κόσμο, αλλά θέλουμε να περάσει το μήνυμα της πρόληψης, τουλάχιστον, σε γονείς κι εκπαιδευτικούς. Ταυτόχρονα, στόχος μας είναι να γνωρίσουν ποια είναι τα σύγχρονα ναρκωτικά, ποιες είναι οι συνήθεις συμπεριφορές και ποιοι είναι οι τρόποι να αποτρέψουν τα παιδιά. Από αυτές τις διαδικασίες κάποια παιδιά θα σωθούν. Είναι, δε, εξίσου σημαντικό και οι ίδιοι να ενημερώνονται. Ταυτόχρονα, οι γονείς πρέπει να αρχίσουν να ευαισθητοποιούνται, να είναι κοντά στα παιδιά, να μιλούν μαζί τους, γιατί το παιδί έχει μεγάλη ανάγκη από αυτό μέχρι και την ενηλικίωσή του.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
Η ταυτότητα της βιβλιοπαρουσίασης
Οι εκδόσεις iWrite και η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Πατσιλίβα προσκαλούν το κοινό στην παρουσίαση του νέου βιβλίου της, “Το μυστικό του Ντορεμικρούλη”, την Κυριακή 6 Απριλίου, στις 7.00 μ.μ., στο Da Luz (Ναυαρίνου 177, Καλαμάτα).
Μια παραμυθένια (ή μήπως αληθινή;) ιστορία που εστιάζει στο αφρόντιστο τραύμα, ξετυλίγει το κουβάρι της εξάρτησης και φωτίζει τη δύναμη της κινητοποίησης για αλλαγή και επανασύνδεση με τον εαυτό.
Θα μιλήσουν για το βιβλίο:
-Ιωάννης Ραχωβίτσας, επίτιμος υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ., πρόεδρος του Ινστιτούτου PADA – Αντιναρκωτική Δράση
-Αγγελική Ρουμελιώτου, κοινωνική λειτουργός, επιμελήτρια Ανηλίκων
-Αθανασία Κουτσούκου, παιδοψυχολόγος – οικογενειακή θεραπεύτρια
Συντονισμός: Γεωργία Πουλοπούλου (βιβλιοθηκονόμος).
