Ντοκιμαντέρ του Βαγγέλη Ευθυμίου για τον σπουδαίο αρχαιολόγο Πέτρο Θέμελη
Την πρώτη φορά που θα επισκεφθεί κανείς το αρχαιολογικό πάρκο της Αρχαίας Μεσσήνης, ειδικά αν είναι λιγότερο υποψιασµένος, µάλλον θα µείνει µε το στόµα ανοιχτό. Διότι εκεί δεν θα δει απλώς θεµέλια, µερικούς σκόρπιους κίονες και ελλειπτικές επιγραφές που σε καλούν να φανταστείς τα υπόλοιπα, αλλά µια ολόκληρη ελληνιστική πόλη, απολύτως διακριτή και «οµιλούσα» για τον οποιονδήποτε. Το θαυµαστό αυτό έργο, αρχαίο αλλά και σύγχρονο ως προς την αποκάλυψη, την αναστήλωση και την ανάδειξή του, είναι η κληρονοµιά του Πέτρου Θέµελη, του σπουδαίου Ελληνα αρχαιολόγου που έφυγε από τη ζωή στα τέλη του 2023. Λίγες ηµέρες πριν από το ξαφνικό τέλος είχαν ολοκληρωθεί τα γυρίσµατα του ντοκιµαντέρ «Ο διάλογος του Θέµελη», το οποίο θα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό χθες στο Μέγαρο Μουσικής.
«Τον Θέµελη τον γνώρισα πρώτη φορά πριν από 15 χρόνια στο “Διάζωµα” (σ.σ. σωµατείο για την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων) και γίναµε φίλοι. Ολο αυτό το διάστηµα µε παρότρυνε να ασχοληθώ µε τη Μεσσήνη· είχαµε γυρίσει και ένα µικρό βίντεο εκεί, για να το πάρει µαζί του σε µια τιµητική εκδήλωση που τον είχαν καλέσει στην Αυστραλία. Τελικά όµως κατάλαβα ότι το πραγµατικό θέµα του ντοκιµαντέρ ήταν εκείνος», µας λέει ο δηµιουργός της ταινίας Βαγγέλης Ευθυµίου. Στο φιλµ βλέπουµε τον βετεράνο αρχαιολόγο να µας ξεναγεί στην Αρχαία Μεσσήνη µε την οικειότητα και την αγάπη που κάποιος άλλος θα έδειχνε την αυλή του σπιτιού του. Σε παράλληλη αφήγηση ακολουθούµε την πορεία του Θέµελη, από την γνωριµία και τον πρώτο «έρωτα» µε την αρχαιολογία, µέχρι τις θητείες του στους Δελφούς, στην Κρήτη (Ελεύθερνα) και φυσικά στη Μεσσήνη, όπου αφιερώθηκε για παραπάνω από τρεις δεκαετίες.
«Για να µην επαναλάβω προηγούµενες δουλειές, αποφάσισα να ασχοληθώ περισσότερο µε την πνευµατικότητα του Θέµελη. Μιλάµε για έναν άνθρωπο διανοούµενο, εξαιρετικά διαβασµένο, ο οποίος είναι αποτέλεσµα µιας µακράς διεργασίας που ξεκινά από την παιδική του ηλικία. Μεγάλωσε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που είχε σχέση µε λογίους, ποιητές κ.ο.κ., αναπτύσσοντας έτσι µια οραµατική – πνευµατική διάσταση στον χαρακτήρα του», σηµειώνει ο κ. Ευθυµίου. Οχι τυχαία, στο ντοκιµαντέρ ακούµε τον ίδιο τον Θέµελη να περιγράφει τη Μεσσήνη ως «δηµιούργηµα» και «αισθητικό αποτέλεσµα», µε τον τρόπο που κανείς µιλάει για ένα έργο τέχνης.
Φυσικά, όπως όλοι σχεδόν οι αρχαιολόγοι, ήταν και ένας πολύ πρακτικός άνθρωπος, έτοιµος να λύσει κάθε είδους προβλήµατα προκειµένου να προχωρήσει το έργο του. «Ενα από τα µεγαλύτερα προσόντα του υπήρξε ακριβώς το ότι ήταν ικανός και αποφασισµένος για τα µεγάλα άλµατα που χρειάζονται για να ξεπεραστούν τα προβλήµατα του ελληνικού Δηµοσίου. Οσα έγιναν στη Μεσσήνη µέσα σε λιγότερο από τέσσερις δεκαετίες, µε ρυθµούς άλλων αρχαιολογικών χώρων θα έπαιρναν περίπου… 150 χρόνια. Εκείνος έφτιαξε το δικό του αφοσιωµένο συνεργείο που δούλευε 11 µήνες τον χρόνο, βρήκε χρήµατα από δωρεές ιδιωτών και εκµεταλλεύθηκε δηµόσια προγράµµατα».
Η ταινία του Βαγγέλη Ευθυµίου, την παραγωγή της οποίας συνυπογράφουν η Landart Productions και η Faliro House Productions του Χρήστου Β. Κωνσταντακόπουλου, προσθέτει επίσης σύγχρονες πινελιές ως προς τις τεχνικές που χρησιµοποιεί. Αρχικά ο θεατής αποκτά πλήρη εικόνα του εντυπωσιακού αρχαιολογικού χώρου µέσω λήψεων από drone, έτσι ώστε να αντιληφθεί µε την πρώτη µατιά αυτό που ο Θέµελης περιγράφει ως «την καλύτερα διατηρηµένη ελληνιστική πόλη παγκοσµίως». Επειτα, ένα σύστηµα βιντεοπροβολών, σε νυχτερινές λήψεις, καθρεφτίζει πάνω στα ίδια τα µνηµεία αρχειακό υλικό, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζει προγενέστερες φάσεις τους. Ο ίδιος ο ανασκαφέας στέκεται στο πλάι σαν υπερήφανος πατέρας που βλέπει τα παιδιά του να προοδεύουν. Η πιο συγκινητική στιγµή έρχεται όταν περιγράφει τα συναισθήµατα που θα ένιωθαν οι νέοι της Μεσσήνης καθώς γυµνάζονταν στο στάδιο, πλάι στους τάφους των επιφανών προγόνων τους. «Η αφηγηµατική του ξενάγηση ήταν µοναδική εµπειρία, διότι πάντα έβαζε στο επίκεντρο την ανθρώπινη ζωή», καταλήγει ο κ. Ευθυµίου.
Σε κάποιο άλλο σηµείο της αφήγησης βλέπουµε τον Θέµελη να µιλάει για τα σχέδια δηµιουργίας ενός µουσείου για τη Μεσσήνη, το οποίο ωστόσο, σύµφωνα µε τα λόγια του, πρέπει να είναι ενταγµένο στο φυσικό περιβάλλον του χώρου και όχι µια µπετονένια κατασκευή που θα µοιάζει ξένη µε αυτό. Τα «παιδιά» του, που συνεχίζουν τη δουλειά στο σκάµµα, θα φροντίσουν ίσως µια µέρα αυτό να πάρει το όνοµά του.
Πηγή: Η Καθημερινή
