–Ποίοι εφιλοτέχνησαν τους επιταφίους
-Η συλλογή ανθέων από τους κήπους
-Οι επιτάφιοι Υπαπαντής, Αγίου Ιωάννου, Αγίου Νικολάου, Ταξιαρχών, Νεκροταφείου κ.λπ.
-Η Αποκαθήλωσις
H χθεσινή ημέρα με το συνεφιασμένον ουρανό, τα γκρίζα και μαύρα σύννεφα, και την κατ’ αραιά διαστήματα ψιλή βροχούλα της υπήρξεν η συμβολικώτερη ίσως ημέρα εις το γενικόν πένθος της ανθρωπότητος δια τον σταυρικόν θάνατον Εκείνου. Οι πένθιμοι ήχοι των κωδώνων των εκκλησιών της πόλεώς μας που από πρωίας εσκόρπιζον τας μελωδίας των και εστάλαζον εις τας ψυχάς των πιστών την θλίψιν, απέδιδον όλην την τραγικότητα του μαρτυρικού θανάτου του θεανθρώπου, τον οποίον η ανθρωπίνη κακία επέτισε με όξος και χολή. Αι σημαίαι των δημοσίων καταστημάτων και των οικιών εκυμάτιζον μεσίστιοι συμπληρώνουσαι κατ’ αυτόν τον τρόπον την εικόνα του γενικού πένθους.
Εν τω μεταξύ από της πρωίας εξαιρετική κίνησις παρετηρείτο εις όλους τους ναούς της πόλεως όπου πλήθη χριστιανών συνέρρεον δια να παρακολουθήσουν το στόλισμα των επιταφίων, το οποίον είχεν ανατεθή εις δεσποινίδας και κυρίας.
Ο στολισμός των επιταφίων
Πρωί – πρωί εγένετο εξόρμησις ομάδων κοριτσιών εις τα περιβόλια προς συλλογήν ανθέων δια τον στολισμόν των επιταφίων. Κάθε ομάς αντιπροσώπευε και την ενορία της, μεταξύ των δε υπήρχεν αφάνταστος συναγωνισμός δια την συλλογήν περισσοτέρων αλλά και ωραιοτέρων ανθέων. Την μεγαλυτέραν επίθεσιν των θηλέων υπέστη ο κήπος του Γεωργικού Επιμελητηρίου, ο οποίος υπέστη αληθινήν λεηλασίαν. Τα άνθη αγκαλιές – αγκαλιές ή και σε κόφφες μετεφέροντο από τα κοριτσόπουλα εις τους ναούς, όπου άλλαι κυρίαι και δεσποινίδες επεδίδοντο εις τον καλλωπισμόν των επιταφίων. Ο στολισμός των επιταφίων εγένετο με αληθινήν ευλάβεια και χριστιανική κατάνυξιν εις όλους ανεξαιρέτως τους ναούς. Εκ των επιταφίων οι περισσότεροι εστολίσθησαν με φυσικά άνθη, ήτοι αγράμπελες, τριαντάφυλλα, βιολέττες, μαργαρίτες και διάφορες πρασινάδες ελαφρές.
Εις την Υπαπαντήν
Εφέτος, κατά ληφθείσαν απόφασιν, εις τον Μητροπολιτικόν ναόν εστολίσθη ο παλαιός επιτάφιος. Τον στολισμόν είχεν αναλάβει η κα Αντωνοπούλου εκ Μεσσήνης, ειδική εις τον στολισμόν των επιταφίων. Ο στολισμός του επιταφίου εγένετο δια τεχνητών λευκών ανθέων κατασκευασθέντων υπό της Αντωνοπούλου. Κατά γενικήν ομολογίαν ο επιτάφιος της Υπαπαντής ήτο θαύμα εμφανίσεως. Στολισμός απλούς μεν αλλ’ υπέροχος ως σύνολον.
Του Αγίου Ιωάννου
Εις την Καλαμάτα επικρατεί η αντίληψις ότι ο επιτάφιος του Αγίου Ιωάννου κάθε χρόνο είναι ασύγκριτος εις τον στολισμόν του. Η αντίληψις αυτή δικαία ενισχύθη περισσότερον εφέτος. Πράγματι ο στολισμός του επιταφίου του Αγίου Ιωάννου υπήρξεν ένα αληθές θαύμα εις εμφάνισιν. Την πρώτην θέσιν κατείχον τα φυσικά άνθη, αγράμπελες, ρόδα, μαργαρίτες κ.λπ., τα οποία είχον υπερόχως συνδυασθή υπό των δεσποινίδων και κυριών αι οποίαι επιμελήθησαν του στολισμού του επιταφίου. Οι επισκέπται του επιταφίου του Αγίου Ιωάννου δεν απέκρυπτον τον θαυμασμόν των δια το γούστο με το οποίον εφιλοτεχνήθη ούτος. Εις τον στολισμόν του επιταφίου έλαβον μέρος αι κυρίαι Δεδούση, Κούση και Γιαννοπούλου και οι δίδες Ζωή Παπαδοπούλου, Αφαί Ταβουλάρη, Αλίκη Νικολοπούλου, Βάσω Χαρίτου, Ελένη Παυλή, Κατίνα Παυλή, Αγγελική Παπαβασιλοπούλου, Πιπίτσα Πουλουπάτη, Μαρία Αλεξανδροπούλου και Πόπη Πλεμμενοπούλου.
Του Αγίου Νικολάου
Υπέροχος επίσης υπήρξεν ο στολισμός του επιταφίου του Αγίου Νικολάου από τεχνητά μωβ, ρόδινα και λευκά άνθη, τα οποία είχον συνδυασθή με τέχνην και λεπτό γούστο. Ο στολισμός εγένετο επιμελεία των δίδων Ζωργιάνου, Τριχά, Μεταξά και Φανής Μελιτζάνη, αι οποίαι είναι άξιαι συγχαρητηρίων δια τας προσπαθείας τας οποίας κατέβαλον δια την θαυμασίαν εμφάνισιν του επιταφίου των. Ο επιτάφιος του Αγίου Νικολάου κατά την γενικήν αντίληψιν υπήρξεν εκ των ωραιοτέρων στολισθέντων.
Των Ταξιαρχών
Ο επιτάφιος του ναού Ταξιαρχών είχε στολισθή ολόκληρος εκ φυσικών ανθέων, τα οποία είχον συλλέξει δεσποινίδες εκ των κήπων της ενορίας, εις τους οποίους είχον εκστρατεύσει από πρωίας. Τα κυριαρχούντα άνθη ήσαν βιολέττες και αγριάμπελες. Ο συνδυασμός των ανθέων ήτο αληθώς αριστοτεχνικός, οφείλεται δε εις τας δεσποινίδας Μαρίαν Κωνσταντινίδου, Αφές Κουκούτση, Αφάς Γυφτάκη, Όλγαν Ρουμελιώτου, Σμαρ. Σταματέλου, Στυλιανήν Μπερδέση, Τούλαν Νικολοπούλου, Φωτούλαν Ασημακοπούλου, Φιφήν Μαρκοπούλου, Βασιλ. Μαρινέτη και Φωτεινήν Καλάνδρου, αι οποίαι ειργάσθησαν με κέφι και κατέβαλον μεγάλας προσπαθείας δια να εμφανίσουν τον επιτάφιόν των μεταξύ των καλυτέρων.
Του νεκροταφείου
Εξ ίσου υπέροχος και θαυμάσιος από πάσης απόψεως υπήρξεν ο στολισμός του επιταφίου του ναού του νεκροταφείου, ο οποίος εγένετο εκ φυσικών ανθέων, πρωτοβουλία της κας Βιργινίου. Ο στολισμός του επιταφίου εγένετο υπό των δεσποινίδων Πότας Παρηγόρη, Κωστούλας Αλησμόνη, Χαρίκλειας Πένητα, Σοφίας Βιργινίου, Κατίνας Λαζαρή, Βούλας Παναγιωταράκου, Κικής Σαραντοπούλου, Βούλας Κατσαμπάνη, Φιλίτσας Βεργινίου και Κατίνας Εικοσάρη. Ο επιτάφιος του νεκροταφείου ήτο ένα θαύμα εις συνδυασμόν χρωμάτων φυσικών ανθέων, έκαμε δε αρίστην εντύπωσιν εις όσους τον επεσκέφθησαν.
Του Αγίου Κωνσταντίνου
Εξ άλλου πολύ ωραία στολισμένος ήτο ο επιτάφιος του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου (Κοκκορόγιαννη), τον οποίον εφιλοτέχνησαν αι κυρίαι Δημοπούλου και Αντωνίου και οι δίδες Κατίνα Θεοφιλοπούλου, Βάσω Δρούγα, Ευγενία Δημοπούλου, Τασία Τζώρτζη, Γωγώ Δρούγα, Ελένη Θεοφιλοπούλου, Βασιλική Ρούπη, Μαρία Δημοπούλου, Χρυσούλα Δημοπούλου, Κική Θεοφιλοπούλου, Μπουλούκου και Κανελλοπούλου.
Του Αγίου Γεωργίου
Χάρμα οφθαλμών υπήρξεν και ο επιτάφιος του Αγίου Γεωργίου εξ ωραίαν φυσικών ανθέων με πλουσιωτάτους χρωματισμούς.
Όσοι τον επεσκέφθησαν απεκόμισαν τας αρίστας των εντυπώσεων. Ο θαυμάσιος στολισμός του επιταφίου οφείλεται εις το λεπτό και καλλιτεχνικό γούστο των κυριών και δεσποινίδων Αλεξανδροπούλου, Μανδηλάρη, Παλαμάρα, Φωτοπούλου, Κάρτσωνα, Πανίτσα, Βενιζέλου, Γκελντή, Μερτζάνη, Κορωναίου και Πάστρα.
Εξ ίσου καλόν στολισμόν είχον και οι επιτάφιοι των ναών Καλογραιών, Αγίου Δημητρίου, Αναλήψεως και Αγίας Βαρβάρας του εργοστασίου της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων.
Του στολισμού των είχον επιμεληθή κυρίαι και δεσποινίδες.
Η Αποκαθήλωσις
Από της 3ης μετά μεσημβρινής ήρχισεν εις όλους τους ναούς η ακολουθία της αποκαθηλώσεως υπό τους πενθίμους ήχους των κωδώνων των ναών. Κατά την διάρκειαν της αποκαθηλώσεως όλα τα δημόσια και ιδιωτικά καταστήματα της πόλεως ήσαν κλειστά. Εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν κατά την ακολουθίαν της Αποκαθηλώσεως εχοροστάτησεν ο Σεβασμιώτατος Πολύκαρπος και ωμίλησε προς τους χριστιανούς ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος αναπτύξας το Θείον Δράμα. Εις τους ναούς συνέρρεον καθ’ όλον το απόγευμα πλήθη πιστών δια να παρακολουθήσουν την αποκαθήλωσιν και να αποθαυμάσουν τους επιταφίους.
Η περιφορά των επιταφίων
Ολίγον μετά την 7.30 εσπερινήν ήρχισεν η προσέλευσις των πιστών εις τας εκκλησίας προς παρακολούθησιν της ακολουθίας των επιταφίων, ενώ οι κώδωνες των εκκλησιών ήχουν πενθίμως.
Η ακολουθία άρχεται εις τον ναόν της Υπαπαντής την 7.40΄ χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου και ακολούθως εις τους λοιπούς ναούς οι οποίοι εν τω μεταξύ έχουν ασφυκτικώς υπερπληρωθή κόσμου.
Η κίνησις εις τους ναούς κατά την ώραν αυτήν είναι ζωηροτάτη.
Περί την 9ην νυκτερινήν εξέρχεται ο Επιτάφιος του Μητροπολιτικού Ναού τον οποίον συνοδεύει η Φιλαρμονική της πόλεως και ομάς σαλπιγκτών του ενταύθα 9ου Πεζικού Συντάγματος και παρακολουθούν άπασαι αι στρατιωτικαί και πολιτικαί αρχαί της πόλεως και οι λοιποί επίσημοι ως και πλήθη χριστιανών. Ακολούθως αρχίζει η περιφορά των επιταφίων του Αγίου Ιωάννου, του Αγίου Νικολάου, των Ταξιαρχών, του Νεκροταφείου, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Κωνσταντίνου, της Αναλήψεως και των άλλων εκκλησιών τους οποίους συνοδεύουν τιμητική φρουρά στρατιωτών και πλήθη κόσμου.
Αι διαδρομαί των επιταφίων είναι αι συνήθεις κατ’ έτος.
Όλους τους επιταφίους συνοδεύουν τιμητικώς ομάδες σαλπιγκτών και οι χοροί των ψαλτών ψάλλουν μελωδικώτατα το «Η ζωή εν τάφω».
Το θέμα της περιφοράς ανά την πόλιν των επιταφίων υπήρξε μεγαλοπρεπές. Σύμπασα η πόλις εν αληθή συναγερμώ παρηκολούθει τους επιταφίους. Περί την 10.30 νυκτερινήν ετερματίσθη η περιφορά των επιταφίων.
