Ο Έλληνας φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης είχε σχολιάσει, μεταξύ άλλων ότι “για να υπάρξει πραγματική εκπαίδευση με την αυστηρή έννοια του όρου υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία να γίνεται αντικείμενο επένδυσης και πάθους και από τους εκπαιδευτές και από τους εκπαιδευόμενους. Και για να τα πω καθαρά, αν δεν υπάρχει έρωτας με την εκπαίδευση, δεν υπάρχει εκπαίδευση.
Εάν κάποιος μαθαίνει στο σχολείο, είναι διότι διαδοχικά τουλάχιστον έναν καθηγητή σε κάθε τάξη -και στο πανεπιστήμιο ακόμα- τον ερωτεύεται, και τον ερωτεύεται διότι ο ίδιος ο καθηγητής είναι ερωτευμένος με αυτό που διδάσκει. Για να τα πω επίσης καθαρά και για να γίνω πλήρως απεχθής σ’ αυτούς που με ακούνε, σήμερα οι εκπαιδευτικοί ασχολούνται με τις εκπαιδευτικές τους διεκδικήσεις, οι οικογένειες ασχολούνται με το να πάρει το παιδί ένα χαρτί και τα παιδιά ασχολούνται με ο,τιδήποτε άλλο εκτός από την επένδυση των πραγμάτων που μαθαίνουν. Λοιπόν, δεν είναι δυνατό να υπάρξει εκπαίδευση”.
Αυτός, δυστυχώς, είναι ο κανόνας σήμερα στην Ελλάδα. Ευτυχώς υπάρχουν και εξαιρέσεις. Στο νηπιαγωγείο των Γαργαλιάνων, εδώ και χρόνια, γίνονται πρωτόγνωρα πράγματα, χάρις στο μεράκι της διευθύντριας του νηπιαγωγείου Γαρυφαλλιάς Τεριζάκη, του υπόλοιπου εκπαιδευτικού προσωπικού, του Συλλόγου γονέων αλλά και των μαθητών.
Εκεί τα νήπια μαθαίνουν τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας ψηφίζοντας για τον τρόπο διεξαγωγής της χριστουγεννιάτικης γιορτής τους. Επίσης, όπως μάθαμε οι μικροί μαθητές, μαζί με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς μεταμόρφωσαν το κτήριο του νηπιαγωγείου, χάρις σε δωρεά του ιδρύματος καπετάν Βασίλη, έφτιαξαν τον αύλειο χώρο.
«Όταν ανέλαβα την ευθύνη του νηπιαγωγείου, έκρινα ότι θα μας ωφελούσε όλους, εκπαιδευτικούς, γονείς και παιδιά, να ενστερνιστούμε τις αρχές της αειφορίας», αναφέρει στο “Θάρρος”, η διευθύντρια του νηπιαγωγείου Γαρυφαλλιά Τεριζάκη.
Μπορεί οι μαθητές να είναι μικροί σε ηλικία, ώστε να αντιληφθούν το εύρος των αρχών της αειφορίας, όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η προστασία του περιβάλλοντος, η αγωγή υγείας, μπορούν ωστόσο να μυηθούν σταδιακά σε αυτές βιωματικά.
Τελευταία δραστηριότητα που έγινε ήταν χθες με την πραγματοποίηση διττής εκδήλωσης, και με ομιλήτρια την Κλινική Παιδοψυχολόγο, Σωτηρία Τακτικού, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Γαργαλιάνων. Θεματολογία της ήταν “βοηθώντας τα παιδιά να γίνουν Αυτοδύναμα, με όρια και έλεγχο στην συμπεριφορά τους” αλλά και “Θεμελιώνουμε τα παιδιά για να διαχειριστούν μόνα τους τις συγκρούσεις, απαντώντας ενάντια σε κάθε μορφή εκφοβισμού- bulling”.
H επόμενη ερώτηση που απευθύναμε στην κυρία Τεριζάκη ήταν σε μια κοινωνία που κυριαρχεί η μετριοκρατία, που βρίσκει τη δύναμη και το κουράγιο να υλοποιεί τέτοια πρωτοποριακά προγράμματα. Η απάντησή της ήταν αυθόρμητη: “Ανέκαθεν μου άρεσε να κάνω καινούργια πράγματα, να πειραματίζομαι. Το κλειδί είναι, όμως, η άποψη που έχω ότι για να αλλάξεις την κοινωνία ξεκινάς από τα παιδιά και συνεχίζεις με τους γονείς. Είναι ένα λιθαράκι. Από την άλλη, δεν θέλω και να με… καταπιεί η πόλη της επαρχίας. Αγαπώ αυτό που κάνω και προσπαθώ, με τη βοήθεια της ομάδας, να το υλοποιήσω. Εξάλλου, στη διαδικασία της εκπαίδευσης είμαστε όλοι μαθητές”.
Βέβαια, ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με…ροδοπέταλα. Όταν ξεβολεύεις μια κοινωνία, σίγουρα θα συναντήσεις και αντιδράσεις. Όμως, για την ίδια, καμία προσπάθεια δεν πάει χαμένη.
«Μυστικό» της επιτυχίας στη λειτουργία του εν λόγω αειφόρου νηπιαγωγείου είναι η καλή σχέση με τους γονείς, που καθιστά όλους τους εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία «κοινότητα» με την πραγματική έννοια του όρου. Μία φορά τον μήνα γονείς και εκπαιδευτικοί συναντιόνται και οργανώνουν τις επόμενες κινήσεις τους, που μπορεί να περιλαμβάνουν από bazaar μέχρι ομαδική εργασία για μια παρέμβαση εκπαιδευτικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα.
ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥΣ
Ποιοι είμαστε
Αυτό που πάντα αναζητούσαμε και πάντα θέλαμε να πετύχουμε ήταν ένα χαρούμενο σχολείο. Ένα σχολείο όπου ο μαθητής θα άφηνε πίσω του ό,τι στενάχωρο σκοτείνιαζε τη σκέψη και την ψυχή του και χάνονταν σε ένα κόσμο όπου μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε και να πετύχει το οτιδήποτε.
Θέλαμε ένα σχολείο που κάθε μαθητής θα ανακάλυπτε τον καλύτερο του εαυτό και θα μάθαινε να τον ξεπερνά. Θα βλέπει ευκαιρίες στα προβλήματα του και θα νιώσει τη δύναμη της επιλογής του.
Όταν το παιδί θα κοιτάζει τα σύννεφα θα βλέπει ελέφαντες και όταν θα στέκεται μπροστά μας θα μπορεί χωρίς φόβο να ορθώσει το λόγο του για να στηρίξει τις πράξεις και τις σκέψεις του.
Το Σχολείο που πάντα φανταζόμασταν και θέλαμε ήταν ένα σχολείο εξωστρεφές. Που θα αγκάλιαζε και θα αγκαλιάζονταν από την κοινωνία. Που θα είχε τις πόρτες ανοιχτές για τον επιστήμονα, τον αγρότη, αλλά και τον τυχαίο, περαστικό ποδηλάτη να μπει μέσα και να πει την ιστορία του, έτσι ώστε με τα μάτια αυτών των ανθρώπων οι μαθητές να γνωρίσουν καλύτερα τον ίδιο τους τον εαυτό.
Νιώθαμε έντονα την ανάγκη να αφήσουμε τη φύση να μας διδάξει. Να χρησιμοποιούμε όλες μας τις αισθήσεις στις διδασκαλίες μας και πάνω από όλα την καρδιά. Να παίζουμε θέατρο, να τραγουδάμε και να δημιουργούμε με ότι υλικό έχουμε στη διάθεση μας.
Θέλαμε οι μαθητές να προσπαθούν κάθε στιγμή να φτάνουν όπου δε μπορούν-φράση του Νίκου Καζαντζάκη από το βιβλίο “Αναφορά στον Γκρέκο”-, ξεπερνώντας το όρια των φόβων τους και του ίδιου του εαυτού τους.
Σκεφτόμασταν πως αν μάθεις στα πιτσιρίκια να βλέπουν τον κόσμο με εικαστικότητα, δε θα δεχθούν ποτέ ένα μολυσμένο περιβάλλον και αν μάθεις στα παιδιά να αγαπούν, τότε μεγαλώνοντας θα αγαπούν τη διαφορετικότητα.
Έτσι δημιουργήθηκαν τα Σχολεία της Φύσης και των Χρωμάτων. Μέσα από την ανάγκη να φτιάξουμε ένα καλύτερο κόσμο. Δε λέμε ότι τα καταφέρνουμε πάντα το ίδιο καλά. Το σίγουρο είναι ότι δίνουμε τον καλύτερο μας εαυτό.
ΑΡΧΕΣ
Δημοκρατικότητα
Στα Σχολεία της Φύσης και των Χρωμάτων οι δάσκαλοι και οι μαθητές λειτουργούν ισότιμα στην πορεία του σχολείου. Κάθε εβδομάδα γίνεται το Συμβούλιο του Σχολείου κατά τα πρότυπα του Summerhill, μέσα από το οποίο λύνονται όλες οι διαφορές, ψηφίζονται κανόνες και αποφασίζεται η πορεία της λειτουργίας του Σχολείου. Από τον Διευθυντή μέχρι και το πρωτάκι, η κάθε ψήφος είναι ίση.
Προσφορά
Στα σχολεία της Φύσης και των Χρωμάτων οι μαθητές μαθαίνουν να προσφέρουν και να φροντίζουν το ένα το άλλο. Ομάδες παιδιών φτιάχνουν καθημερινά χυμό για τους συμμαθητές τους και μια φορά την εβδομάδα φτιάχνουν ολοκληρωμένο πρωινό. Παράλληλα μέσα από ώρες που τους δίνονται προσφέρουν τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα τους σε μικρότερα ή μεγαλύτερα παιδιά.
Ενασχόληση με τη φύση
Η φύση είναι ο μεγαλύτερος και ο πολυτιμότερος δάσκαλος των μαθητών. Μας διδάσκει υπομονή, γιατί όλα στη φύση θέλουν τον χρόνο τους και μας διδάσκει πως να συνυπάρχουμε ισσοροπημένα μέσα σε μια κοινωνία που η διαφορετικότητα δεν είναι θέμα ταμπού, αλλά ανάγκη. Με την πρώτη ευκαιρία πεταγόμαστε έξω από τις τάξεις και χαιρόμαστε μια όμορφη μέρα, παίζοντας και μαθαίνοντας.
Ελεύθερο παιχνίδι μέσα και έξω από την τάξη
Το σχολείο είναι ένα περιβάλλον όπου οι μαθητές μας είναι ελεύθεροι να παίζουν μέσα και έξω από τις τάξεις. Το περιβάλλονέχει προσαρμοστεί κατάλληλα ώστε να αποτελεί χώρο έρευνα και παράλληλα χαλάρωσης και εκτόνωσης. Στο Σχολείο λερωνόματε και αυτό είναι εντάξει. Χτυπάμε και αυτό είναι εντάξει. Δημιουργούμε φανταστικά παιχνίδια και εκπληκτικούς κόσμους με ότι υλικά βρεθούν μπροστά μας. Πειρατές, βοσκοί και νίντζα… όλοι έχουν μια θέση κοντά μας.
Εξωστρέφεια
Τα Σχολεία της Φύσης και των Χρωμάτων είναι σχολεία ανοιχτά προς στη κοινωνία. Δικτυώνονται με άλλα σχολεία, είναι κοντά στους εκπαιδευτικούς και τους φοιτητές και βρίσκονται σε διαρκή διάδραση με το περιβάλλον τους. Μαθαίνουν από αυτό και διδάσκουν σε αυτό. Στα σχολεία μας δεν υπάρχουν τείχη. Μπορεί να έρθει όποιος θέλει και να μοιραστεί την δική του ιστορία και μέσα από αυτήν οι μαθητές να ανακαλύψουν ένα κομμάτι του εαυτού τους.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
