Κλινική μελέτη του Πανεπιστημίου Davis και των Πρ. Μαγιάτη και Ε. Μέλλιου
Το ελληνικό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, πλούσιο σε ελαιοκανθάλη, μπορεί να προστατέψει το καρδιαγγειακό σύστημα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα κλινικής μελέτης που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Διατροφής του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνια και στο Ερευνητικό Κέντρο Διατροφής του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ στην Καλιφόρνια και χρηματοδοτήθηκε από την εταιρεία Gaea και το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλης.
Όπως ανέφεραν σε ειδική εκδήλωση, προχθές, ο Προκόπιος Μαγιάτης, αναπληρωτής καθηγητής και η δρ. Ελένη Μέλλιου, της Φαρμακευτικής Σχολής Αθηνών, τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα περιέχουν ένα ευρύ φάσμα φυσικών συστατικών των οποίων η σχετική συγκέντρωση διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών ελιάς.
Πολλές από αυτές τις χημικές ενώσεις έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ενώ ο όρος «ολικές φαινόλες» ενός ελαίου είναι αποδεκτός ως μέτρο της αντιοξειδωτικής του ικανότητας, η «φαρμακευτική» του δράση μπορεί να προέρχεται από συγκεκριμένες ενώσεις. Ένα παράδειγμα είναι η ουσία ελαιοκανθάλη, η οποία συνδέεται με την πιπεράτη αίσθηση στο λαιμό που προκαλείται από ορισμένα φρέσκα και υψηλής ποιότητας ελαιόλαδα.
Όπως εξήγησαν, τα ελαιόλαδα που δοκιμάστηκαν, επιλέχθηκαν έτσι ώστε να έχουν την ίδια συγκέντρωση ολικών φαινολών, αλλά διαφορετική αναλογία δραστικών συστατικών ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης.
Συγκεκριμένα, επιλέχθηκε ένα ελαιόλαδο με υψηλή ελαιοκανθάλη από ποικιλία Κορωνέικη από την περιοχή του ΠΟΠ Καλαμάτας, ένα ελαιόλαδο από ποικιλία Arbequina με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιασίνη και ένα λάδι ελέγχου που ήταν μεν εξαιρετικά παρθένο, με ισοδύναμη περιεκτικότητα σε ολικές φαινόλες, αλλά με μηδενική περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε όσους κατανάλωσαν το ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, η ελαιοκανθάλη συμπεριφέρθηκε ως ένα φυσικό φάρμακο για την προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.
«Η πρωτοπόρα αυτή μελέτη έδειξε πολύ σημαντικά ευρήματα και ανοίγει το δρόμο για τη διενέργεια νέας εκτενέστερης μελέτης σε μεγαλύτερη ομάδα πληθυσμού, ώστε να διερευνηθούν σε βάθος οι παράγοντες που καθιστούν ένα ελαιόλαδο να έχει φαρμακευτικές ιδιότητες», δήλωσε ο κ. Μαγιάτης, που συντόνισε τη μελέτη.
Από την πλευρά της, η δρ. Ελένη Μέλλιου, υπεύθυνη συνεργασίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Κέντρου Ελιάς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, σημείωσε ότι «νέα εργαλεία, όπως η μέθοδος NMR ή η μέθοδος Aristoleo, που έχουν ανακαλυφθεί στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μπορούν με ακρίβεια να μετρήσουν το περιεχόμενο ενός λαδιού σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη, είναι εξαιρετικά χρήσιμα για να ξεχωρίσουν τα ποιοτικά ελαιόλαδα με τις ισχυρότερες υγειοπροστατευτικές δράσεις».
Πρόσθεσε, δε, ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο στην παραγωγή ελαιολάδου με αγγειοπροστατευτικές ιδιότητες.
«Τα αποτελέσματα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Gaea, Άρης Κεφαλογιάννης, «δικαιώνουν την πεποίθησή μας ότι η ποιότητα του έξτρα παρθένου ελαιολάδου συναρτάται ευθέως με τα οφέλη στην υγεία. Ακόμα πιο σημαντική η ανακάλυψη ότι ένα υψηλής ποιότητας ελληνικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ποικιλίας κορωνέικη, προσφέρει, έκτος από αξεπέραστη γαστρονομική απόλαυση, αποτελεσματική προστασία από τις θρομβώσεις και γενικά τις καρδιοπάθειες».
«Η ποιότητα αποτελεί μοναδική ευκαιρία για το ελληνικό ελαιόλαδο και πρέπει να στηριχθεί από όλους τους φορείς στην Ελλάδα», τόνισε από την πλευρά του ο Ξενοφών Κάππας, διευθυντής του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη.
ΜΕΤ’ ΕΜΠΟΔΙΩΝ Η ΕΡΕΥΝΑ
Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Π. Μαγιάτης υπογραμμίζει: «Η έρευνα αυτή πέρασε από πολύ δύσκολα βήματα. Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι το ελληνικό κράτος πριν από αρκετά χρόνια (προ κρίσης) αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει αυτή την έρευνα με κριτήριο ότι δεν ανήκει σε τομείς προτεραιότητας για την ελληνική οικονομία!
Παρ’ όλα αυτά η έρευνα έγινε χωρίς καμία δημόσια χρηματοδότηση, χάρη στην επιμονή και τη “φιλοπατρία” των ερευνητών που συμμετείχαν. Όταν, όμως, βγήκαν τα πρώτα εντυπωσιακά ευρήματα, μέλη του πανεπιστημιακού κατεστημένου προσπάθησαν με κάθε τρόπο να την παρεμποδίσουν».
Ο ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΜΑΓΙΑΤΗΣ ΣΤΟ «Θ»
Ήταν αρχές του 2012, αν και η έρευνα ξεκίνησε το 2008, όταν ο επίκουρος καθηγητής Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Φαρμακευτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προκόπης Μαγιάτης, μαζί με τη συνεργάτιδά του, Ελένη Μέλλιου, «τάραξαν» τα λιμνάζοντα νερά στο χώρο του ελληνικού ελαιολάδου.
Έπειτα από έρευνα που πραγματοποίησαν σε 150 δείγματα από διάφορες περιοχές της Ελλάδος, αλλά και την Καλιφόρνια των ΗΠΑ, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ορισμένες ποικιλίες, και δη η κορωνέικη που κυριαρχεί στη Μεσσηνία, έχουν ιδιαίτερα ευεργετικές για την υγεία ιδιότητες.
Βασιζόμενοι στις αναφορές για τις φαρμακευτικές δράσεις του λαδιού (αγουρέλαιο) στην αρχαία Ελλάδα από τον Διοσκουρίδη, απέδειξαν ότι το ελαιόλαδο διαθέτει και αντιοξειδωτικές, νευροπροστατευτικές και καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες. Αυτό οφείλεται στην ουσία ελαιοκανθάλη, η οποία έχει αρκετά ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, όπως και τα φάρμακα, και στην ουσία ελαιασίνη, που είναι η πιο ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία του ελαιολάδου.
Κατέληξαν, επίσης, στο ότι η ποσότητα των αντιφλεγμονωδών ουσιών στο λάδι της κορωνέικης ελιάς είναι αρκετά υψηλή, αλλά και ότι η ποσότητα των ουσιών αυτών στο λάδι της Μεσσηνίας είναι πολύ υψηλότερη και από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Αυτό, κατά τον κ. Μαγιάτη, οφείλεται σε πολλούς και σύνθετους λόγους, όπως στις κλιματολογικές συνθήκες, στα εδαφολογικά στοιχεία και στη φροντίδα των καλλιεργητών.
Η ανακοίνωση, αντί να προκαλέσει «σεισμό» στο χώρο παραγωγής ελαιολάδου, άρχισε να κάνει «περίεργους» κύκλους.
Στα μέσα περίπου του 2013 υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης της εποχής εκείνης, έπειτα από ερωτήσεις στη Βουλή, προχωρεί σε μια δήλωση απαξίωσης της έρευνας, υποστηρίζοντας ότι η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη δεν ωφελούν σε τίποτα!
Στο τέλος του ίδιου χρόνου ο ΕΦΕΤ, η πλέον υπεύθυνη αρχή, ανατρέπει τα ανακοινωθέντα του υπουργού και γνωμοδοτεί ότι οι δύο ουσίες μπορούν να προσμετρηθούν για τον ισχυρισμό υγείας του ελαιολάδου μας.
Αρχές του 2014 ο κ. Μαγιάτης δημοσιεύει σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό ολοκληρωμένη τη μελέτη του. Σε αυτή αποτυπώνεται με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, έπειτα από μετρήσεις 400 δειγμάτων ελαιολάδου απ’ όλη την Ελλάδα, ότι η Μεσσηνία έχει ένα θησαυρό στη γη της, αφού το λάδι μας περιέχει τη μεγαλύτερη ποσότητα των συγκεκριμένων πολυφαινολών.
Το πρώτο παράδοξο είναι ότι οι Μεσσήνιοι βουλευτές… έκαναν ότι δεν κατάλαβαν. Το δεύτερο είναι ότι, ύστερα από ερωτήσεις άλλων βουλευτών από άλλες περιοχές, ο ΕΦΕΤ αλλάζει την αρχική του γνωμοδότηση, υποστηρίζοντας ότι το θέμα πρέπει να διερευνηθεί περισσότερο!
Δηλαδή, αντί οι ελληνικές Αρχές να στηρίξουν την πρωτοποριακή έρευνα, έψαχναν τρόπους να βάλουν «τρικλοποδιές».
Η αίσθησή μας είναι ότι η θεωρία του κ. Μαγιάτη, εκτός όλων των άλλων, ανατρέπει μεγάλα συμφέροντα εταιρειών μαζικής παραγωγής λαδιού, που δε θέλουν το ποιοτικό λάδι να ξεχωρίζει, γιατί έτσι θα χάσουν μεγάλο μερίδιο της αγοράς.
Σε ερωτήσεις της εφημερίδας μας σημείωσε τα εξής:
«Είναι θέμα πολιτικής βούλησης
η προώθηση του ελαιολάδου μας»
-Θα μπορούσαν οι φαινόλες, ολεοκανθάλη και ολεασίνη, να συμπεριληφθούν στον ισχυρισμό της υγείας του κανονισμού της Ε.Ε. (432/2012); Εάν ναι, και παρά τις ερωτήσεις βουλευτών στο ελληνικό Κοινοβούλιο, γιατί διστάζει το επίσημο κράτος να πάρει ανάλογη πρωτοβουλία;
Οι ουσίες αυτές είναι παράγωγα της τυροσόλης και της υδροξυτυροσόλης αντίστοιχα. Ο κανονισμός είναι αρκετά σαφής όσον αφορά ποια συστατικά προσμετρώνται και αυτό δεν είναι θέμα της Βουλής. Το θέμα στη βάση του είναι τεχνικό και δεν αφορά στη Βουλή, καθώς υπάρχουν αρμόδιοι φορείς, όπως ο ΕΦΕΤ, που έχει την ευθύνη.
Το λεπτό ζήτημα είναι ότι δεν υπάρχει επίσημος τρόπος μέτρησης των ουσιών αυτών. Μέχρι να υιοθετηθεί κάποια μέθοδος σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι ελεγκτικοί φορείς είναι υποχρεωμένοι να αποδέχονται κάθε αξιόπιστη δημοσιευμένη μέθοδο, όπως αυτή που έχουμε αναπτύξει.
Αυτό που είναι θέμα πολιτικής είναι το κατά πόσο ως κράτος θέλουμε να προωθήσουμε διεθνώς την άποψη ότι το ελαιόλαδο δεν είναι απλό τρόφιμο, αλλά μπορεί υπό προϋποθέσεις να δρα περισσότερο ευεργετικά στην υγεία.
Αν έχουμε ως μόνο σκοπό να μειώσουμε το κόστος παραγωγής για να ανταγωνιστούμε τα σπορέλαια, τότε οι προοπτικές είναι δυσοίωνες. Αν, όμως, αναγνωρίσουμε και προβάλλουμε ότι το ελαιόλαδο έχει συστατικά που δε βρίσκονται σε κανένα άλλο τρόφιμο και ότι αυτά τα συστατικά τα αναγνωρίζει η Ε.Ε. ως υγειοπροστατευτικά, τότε μπορεί να πολλαπλασιάσουμε την αξία του προϊόντος προς όφελος του παραγωγού.
Η πρωτοβουλία που θα μπορούσε να πάρει το κράτος είναι αυτό που ήδη κάνουμε άτυπα στο πανεπιστήμιο, δηλαδή να καταγράφουμε τα επίπεδα σε κάθε δείγμα που αναλύουμε και να καταρτίζουμε πίνακες με σειρά αξιολόγησης, ώστε ο καταναλωτής ή ο έμπορος να γνωρίζει τι ποιότητας είναι το λάδι που αγοράζει.
Αν αυτό γινόταν από κάποιον ειδικότερο φορέα και όχι κατ’ ανάγκη το πανεπιστήμιο, τότε θα δείχναμε ως χώρα ότι υιοθετούμε πρακτικές που προωθούν το ελαιόλαδο ως λειτουργικό τρόφιμο, δηλαδή τρόφιμο που προστατεύει την υγεία. Αυτό θα ήταν κάτι πραγματικά καινοτόμο για το μάρκετινγκ του ελληνικού ελαιολάδου και είναι κάτι που ζητούν δεκάδες ποιοτικοί παραγωγοί.
-Λέγεται ότι οι καταναλωτές χωρών που δεν παράγουν ελαιόλαδο συχνά προτιμούν ελαιόλαδα πιο ήπιας γεύσης, κι όχι πικρά και πικάντικα, χαρακτηριστικά της γεύσης της κορωνέικης ποικιλίας. Θεωρείτε ότι η προώθηση της κορωνέικης ποικιλίας ως τροφίμου εξαιρετικής σημασίας για την υγεία του ανθρώπου θα βοηθούσε στη μεγαλύτερη διείσδυσή της στις διεθνείς αγορές;
Με βάση την τράπεζα δεδομένων που έχουμε δημιουργήσει τα τελευταία 4 χρόνια, η κορωνέικη ποικιλία μπορεί να παράγει λάδια με πολύ έντονη πικρή και πικάντικη γεύση, ανάλογα με την εποχή συγκομιδής και διάφορες άλλες συνθήκες. Αυτό, σε συνεργασία με την Ομάδα Γευσιγνωσίας Ελαιολάδου Καλαμάτας του ΤΕΙ Πελοποννήσου, το έχουμε συσχετίσει συστηματικά και σταθερά με υψηλά επίπεδα ελαιοκανθάλης και ελαιασίνης.
Επομένως, ένα λάδι με τέτοια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να καλύπτει τις προδιαγραφές του κανονισμού 432/2012 και έτσι να έχει ισχυρότερη υγειοπροστατευτική δράση.
Η ιδιότητα αυτή για μεγάλη μερίδα του καταναλωτικού κοινού έχει μεγαλύτερη σημασία από τον παράγοντα γεύση ή συσκευασία. Αυτό, μάλιστα, έχει αποδειχθεί με μελέτες μάρκετινγκ στην αμερικανική αγορά. Επομένως, είναι σημαντικό να εδραιωθεί στο καταναλωτικό κοινό η πεποίθηση ότι το καλό κορωνέικο λάδι μπορεί να έχει πιο έντονη γεύση, αλλά αυτό το καθιστά πιο χρήσιμο για την υγεία, με βάση τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι με βάση κάποια φήμη.
Είναι εντυπωσιακό ότι χάρη στη συστηματική καταγραφή που έχει γίνει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τα καλύτερα λάδια ως προς την περιεκτικότητα σε υγειοπροστατευτικά συστατικά μπορούν πλέον να τεκμηριώνουν επίσημα τη θέση τους στην πανελλαδική κατάταξη και έτσι να επιτυγχάνουν υψηλότερη τιμή.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΕ ΗΜΕΡΙΔΑ ΑΥΡΙΟ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Να σημειωθεί πως ο κ. Μαγιάτης θα αναφερθεί στα αποτελέσματα της κλινικής έρευνας σε ημερίδα που θα διεξαχθεί, με διοργανωτή το Ίδρυμα «Καπετάν Βασίλη» και θέμα: «Προοπτικές του Αγροτικού Τομέα στη Μεσσηνία 2015», αύριο Παρασκευή, στις 5.00 το απόγευμα, στο συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου Elite City Resort στην Καλαμάτα.
Ειδικότερα, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της κλινικής έρευνας σε πληθυσμό της Αμερικής σχετικά με την καρδιοπροστατευτική δράση του μεσσηνιακού ελαιολάδου, το οποίο είναι πλούσιο σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη. Επίσης θέμα της ημερίδας είναι η παρουσίαση των πλεονεκτημάτων των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας και οι δυνατότητες προώθησής τους.
Εκπρόσωπος δε του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων θα γνωστοποιήσει τις κατευθύνσεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), ενώ οι προϊστάμενοι των Διευθύνσεων Γεωργίας του Νομού Μεσσηνίας θα δώσουν πληροφορίες σχετικά με την επέκταση της ζώνης του ελαιολάδου ΠΟΠ Καλαμάτα.
Η ημερίδα θα κλείσει με την παρουσίαση του Εικονικού Μουσείου Μεσσηνιακής Διατροφής, αλλά και των αποτελεσμάτων της συνεργασίας του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη με το Εργαστήριο Γευσιγνωσίας Ελαιολάδου του ΤΕΙ Πελοποννήσου.
Είσοδος ελεύθερη.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
