Για την ιστορία της παλιάς Καλαμάτας
Βασίλης Ι. Μανιάτης
Αν και η Καλαμάτα ήταν ανέκαθεν ένα από τα υγειονώτερα μέρη της Ελλάδας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, εν τούτοις δεν έλειψαν οι ενδημικές αρρώστιες και κυρίως η Ελονοσία.
Η ασθένεια αυτή, είχε κατά καιρούς δημιουργήσει πολλές άλλες χρόνιες παθήσεις και είχε χαρακτηρισθεί – τα χρόνια εκείνα – ως πληγή του τόπου.
Οι πρώτοι θεραπευτές που εμφανίσθηκαν στην Καλαμάτα, ήταν πρακτικοί εμπειρικοί. Ένας από αυτούς ήταν ο ηγούμενος της Βελανιδιάς Γ. Μαντζαρόπουλος, ο οποίος είχε θεραπεύσει και τον Βαλή της Σκάλας Οιχαλίας, Κεχαγιάμπεη.
΄Ολοι αυτοί οι πρακτικοί γιατροί, ήσαν και βοτανολόγοι.
Υπήρχε συνοθήλευμα… θεραπευτών. Άλλοι ήταν φλεβοτόμοι, άλλοι πωλούσαν βότανα, άλλοι χάραζαν και έκαναν αφαιμάξεις, άλλοι οδοντοβγάλτες και άλλοι αγύρτες.
Ήταν μεταξύ αυτών και γυναίκες και τις ονόμαζαν… γιάτρισες!
Τον πρώτο λόγο είχαν οι κουρείς, που έκαναν αφαιμάξεις με… βδέλες ή χαραχτές βεντούζες! Ή έβγαζαν… δόντια….!
Στην Καλαμάτα υπήρχε τότε ένας ονομαστός πρακτικός ονόματι Τζεράχης, ο οποίος όταν παρουσιαζόταν σοβαρό πρόβλημα ασθένειας, καλούσε για… ιατρικό συμβούλιο και έναν άλλον απ’ τη Λακωνία ονομαζόμενο Μπέλλη.
Οι πρακτικοί αυτοί γιατροί υπήρχαν σε όλη την Ελλάδα και είχαν κατακτήσει την εμπιστοσύνη του κόσμου, γιατί τους έβλεπαν σαν.. Θεούς.
Όλα αυτά γράφονται, για να καταλάβει κανείς ποια κατάσταση αντιμετώπισαν οι πρώτοι επιστήμονες γιατροί. Πολλοί απογοητεύτηκαν και έφυγαν από την πόλη μας, πηγαίνοντας στην Αθήνα ή τον Πειραιά, για καλύτερες επαγγελματικές συνθήκες.
Άλλοι παρέμειναν, αλλά οπλισμένοι με… κουμπούρες για να μπορέσουν να επιβιώσουν απ’ το διωγμό των εμπειρικών γιατρών, οι οποίοι απειλούσαν αυτούς και τις οικογένειές τους.
Οι πρακτικοί γιατροί, είχαν κηρύξει τον πόλεμο εναντίον των επιστημόνων γιατρών, γιατί τους έπαιρναν.. το ψωμί απ’ το στόμα!
Με αυτές τις συνθήκες άρχισαν οι πρώτοι γιατροί τη σταδιοδρομία τους στην πόλη μας μέχρι το 1840.
Σε λίγο διάστημα οι γιατροί εθωρούντο πλέον εξέχοντα και σεβαστά πρόσωπα και οι εντολές τους εγίνοντο με θρησκευτική ευλάβεια.
Οι πρώτοι λοιπόν επίσημοι γιατροί, εμφανίστηκαν απ’ το 1845 μέχρι το 1860. Αυτοί ήταν: Ο Φωτεινάκης, ο Πετρουτζής, ο Βράχμαν, ο οποίος είχε έρθει απ’ την Σαξωνία, ο Βιτάλης και ο Ανδρεάδης, ο οποίος είχε σπίτι και ιατρείο στη Φραγκόλιμνα, στο σημείο που σήμερα είναι η Ιερά Μητρόπολη.
Η δεύτερη σειρά γιατρών αρχίζει από το 1860 και μετέπειτα μέχρι το 1890.
Σ’ αυτή τη σειρά περιλαμβάνονται οι: Παναγουλάκης, Κάντζας, Τριανταφύλλου, Γ. Κωνσταντινίδης, ο Αλβανάκης, ο οποίος ήρθε από την Πίζα της Ιταλίας, ο Αχιλλέας Πανταζόπουλος, Γ. Παλαμάρας, Π. Λογοθέτης, Γ. Χρυσοσπάθης, Δημ. Μπούτσης, Στ. Κυριακός, Π. Δεπάστας, Μιχ. Ασημακόπουλος, Γ. Κουτσομητόπουλος, Γ. Κορομηλάς, Νικόπουλος, Γ. Περδικίδης και Ιωάν. Κουρτάκης.
Όλοι αυτοί ακολούθησαν τη γενική παθολογία, αλλά και κάποιες ειδικότητες, ο δε Χρυσοσπάθης υπήρξε ο πρώτος που εφήρμοσε επιστημονικές μεθόδους χειρουργικής και κυρίως παρακεντήσεις – πλευροκτομές – και λαπαροκτομές. Το δε έτος 1877, άνοιξε το Αλεξανδράκειο Νοσοκομείο, υπό τη διεύθυνσή του.
Μία τρίτη σειρά γιατρών αρχίζει από το έτος 1890 μέχρι το 1900. Σ’ αυτήν ήταν: ο Κ. Ζουμπούλης, οφθαλμίατρος – γνωστός σε όλους μας απ’ το Ζουμπούλειο Μέγαρο που άφησε κληρονομιά στην Καλαμάτα – ο Θεμ. Αναστασιάδης, χειρουργός, ο οποίος είχε κλινική πλάι στον Άγιο Νικόλαος, σημερινές τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου. Ο ίδιος έφερε στην Καλαμάτα, πρώτος, μηχάνημα ακτινογραφιών ρέιντερ.
Ακολουθούν: ο Α. Τζαμαλής, Κ. Χρυσικόπουλος, Γκονόπουλος, Θ. Δούσης, Ηλ.Πανταζόπουλος, Χρ. Γιαμπανάς, Θ. Μοσχούτης και Β. Αλεξάκης.
Τους γιατρούς ακολούθησαν οι φαρμακοποιοί, οι οποίοι ήταν: πρώτος ο κ. Κουτσομητόπουλος, ο οποίος ήταν της Σχολής Λάνδερερ και πατέρας του μετέπειτα φαρμακοποιού Θεμιστοκλή Κουτσομητόπουλου.
Άλλοι φαρμακοποιοί ήταν οι: Ηλιόπουλος, Ν. Βλαντασόπουλος, Γ. Κουρμαλίδης, Κ. Χρυσοσπάθης και στη συνέχεια ήρθαν ακόμα και άλλοι φαρμακοποιοί, όπως: ο Σάββας, ο Δουκάκης, ο Ιωάννης Νικόπουλος, Χριστόδουλος Κουτραφούρης – του οποίου η δωρεά οφείλεται στην κατασκευή της περίφημης μαρμάρινης εισόδου του Αλεξανδράκειου Γηροκομείου – ακολουθούν οι: Σπήλιος Τζαμαλής, Διον. Ζησιμόπουλος και Ευθ. Βλαντασόπουλος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι φαρμακοποιοί εκείνα τα χρόναι, γνώριζαν άριστα τη φαρμακολογία, γιατί κατασκεύαζαν μόνοι τους τα φάρμακα, σύμφωνα με τη συνταγή του γιατρού. Δεν υπήρχαν τότε φάρμακα έτοιμα τυποποιημένα, όπως σήμερα.
Οι οδοντίατροι άργησαν να εμφανισθούν, γι’ αυτό και μέχρι τα τελευταία χρόνια (1910) το επάγγελμα αυτό το εξασκούσαν οι κουρείς!!
Λίγο αργότερα εμφανίστηκαν οι διπλωματούχοι οδοντίατροι: Τσαλακοβέρτης, Νικολόπουλος, Μακρυνιώτης, Γιάνναρος, Κούτσης και Π. Πολυδούρης.
