Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου ROSEE – Road Safety in South East European Countries, που εκπονείται από τον Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, έγινε διαδικτυακή έρευνα με αντικείμενο τη στάση των οδηγών της Μεσσηνίας απέναντι στην οδική ασφάλεια.
Για τη συλλογή των στοιχείων σχεδιάσθηκε ερωτηματολόγιο το οποίο αναρτήθηκε στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.nrso.ntua.gr/kalamata2013 από τις αρχές Νοεμβρίου έως τα μέσα Δεκεμβρίου. Έπειτα από μια πρώτη αξιολόγηση, 283 ερωτηματολόγια θεωρήθηκαν πλήρη και αξιοποιήθηκαν στην περαιτέρω στατιστική επεξεργασία. Αναφορικά με κάποια γενικά χαρακτηριστικά του δείγματος, στην πλειοψηφία τους οι ερωτηθέντες ήταν άνδρες ηλικίας 35-55 ετών και κατείχαν πανεπιστημιακό τίτλο σπουδών. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν επιβατικό ΙΧ για τις μετακινήσεις τους και μόνο το 2% χρησιμοποιεί λεωφορείο, γεγονός που δείχνει το χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών αστικής συγκοινωνίας στην Καλαμάτα.
Η στατιστική επεξεργασία των ερωτηματολογίων οδήγησε σε σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με τη στάση των Μεσσήνιων οδηγών απέναντι στη οδική ασφάλεια, καθώς διαπιστώθηκε ότι διάφορα σημαντικά ζητήματα οδικής ασφάλειας, όπως η αυξημένη ταχύτητα, η μη χρήση ζώνης και κράνους, δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά.
Συγκεκριμένα, η υπέρβαση του ορίου ταχύτητας φαίνεται να θεωρείται η πιο συνηθισμένη παράβαση των οδηγών, ενώ ταυτόχρονα οι περισσότεροι οδηγοί παραδέχονται ότι δεν τηρούν πάντα τα όρια ταχύτητας. Το πρόβλημα είναι πιο σοβαρό σε εθνικές οδούς και αυτοκινητόδρομους, όπου ο μεγάλος αριθμός βεβαιωμένων παραβάσεων υποδεικνύει ότι για την αντιμετώπιση του προβλήματος χρειάζονται περαιτέρω μέτρα για την ορθή διαχείριση της ταχύτητας.
Η χρήση ζώνης παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, ειδικά σε αστικές και επαρχιακές οδούς. Το μέγεθος του προβλήματος είναι ακόμα μεγαλύτερο όσον αφορά στη χρήση ζώνης σε επιβάτες στα πίσω καθίσματα, καθώς μόνο το 20% κάνει χρήση ζώνης σε εθνικές οδούς και αυτοκινητόδρομους και λιγότερο από 5% σε αστικές οδούς. Είναι ξεκάθαρο βάσει αυτών των αποτελεσμάτων ότι οι χρήστες της οδού δεν έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία και τη χρηστικότητα της ζώνης σε όλες τις θέσεις των επιβατικών ΙΧ και είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν μέτρα άμεσα για να αυξηθεί η χρήση ζώνης.
Η χρήση κράνους είναι ένα ακόμα ζήτημα στο οποίο παρατηρήθηκαν πολύ χαμηλά ποσοστά, χειρότερα και από εκείνα της χρήσης ζώνης. Ειδικά όσον αφορά στους επιβάτες μηχανών σε αστικές οδούς, τα χαμηλά ποσοστά χρήσης κράνους επιβάλλουν τη λήψη άμεσων μέτρων.
Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όσον αφορά στην κατανάλωση αλκοόλ, όπου λίγοι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι συστηματικά οδηγούν έχοντας καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλκοόλ. Ωστόσο, το γεγονός ότι πολλοί δηλώνουν ότι περιστασιακά οδηγούν έχοντας καταναλώσει αλκοόλ σε συνδυασμό με τους λίγους ελέγχους στους οποίους υποβάλλονται, υποδηλώνουν ότι σχετικές δράσεις πρέπει να οργανωθούν για την περαιτέρω βελτίωση της επίδοσης και σε αυτό το ζήτημα.
Επιπλέον, οι ερωτηθέντες έδειξαν απρόθυμοι να πληρώσουν ένα ετήσιο ποσό για τη διατήρηση και ανάπτυξη ενός ασφαλούς οδικού δικτύου. Το αποτέλεσμα αυτό, ναι μεν ερμηνεύεται από την παρούσα οικονομική κατάσταση της χώρας, ωστόσο δείχνει ότι η οδική ασφάλεια δεν αποτελεί προτεραιότητα για πολλούς ανθρώπους. Επιπρόσθετα, υποδηλώνει και τη μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών στις αρχές και στη διαχείριση των πόρων.
Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, ενώ σε ποσοστό 88% οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ένα μέλος της οικογένειάς τους έχει εμπλακεί σε ατύχημα με υλικές ζημιές τα τελευταία 3 χρόνια, οι ίδιοι θεωρούν ότι η πιθανότητα να εμπλακούν σε σοβαρό ατύχημα στη ζωή τους κυμαίνεται μεταξύ 1% και 5%. Αυτή η στάση πιθανότατα εξηγεί την κακή απόδοση που καταγράφηκε στα διάφορα ζητήματα οδικής ασφάλειας στην παρούσα έρευνα. Είναι προφανές ότι, όσο οι οδηγοί θεωρούν μηδαμινή την πιθανότητα να εμπλακούν σε οδικό ατύχημα, δε λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να μειώσουν την πιθανότητα αυτή. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η στάση αυτή υποδεικνύει την έλλειψη παιδείας οδικής ασφάλειας και στη Μεσσηνία.
Είναι προφανές ότι για τη σοβαρή μείωση των οδικών ατυχημάτων και των παθόντων σε αυτά στη Μεσσηνία χρειάζεται σοβαρή προσπάθεια. Πολιτεία και πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη σημασία της ασφαλούς οδήγησης. Η Τροχαία πρέπει να εντατικοποιήσει τους ελέγχους για τους πέντε βασικούς «δολοφόνους»: την υψηλή ταχύτητα, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, τη μη χρήση ζώνης και κράνους (σε όλες τις θέσεις του οχήματος) και την οδήγηση με χρήση κινητού τηλεφώνου.
Οι υπηρεσίες του Δήμου και της Περιφέρειας πρέπει να ενσκήψουν σε μία συνεχή και συστηματική συντήρηση και αναβάθμιση του οδικού δικτύου της Μεσσηνίας. Παράλληλα, είναι απαραίτητο όλοι οι Μεσσήνιοι να βελτιώνουν συνεχώς την οδηγική συμπεριφορά τους, ώστε σταδιακά να μειωθούν και να εξαλειφθούν τα οδικά ατυχήματα στη Μεσσηνία. Άλλωστε, η οδική ασφάλεια αποτελεί βασικό δείκτη πολιτισμού μίας περιοχής.
Του Παναγιώτη Παπαντωνίου
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc, Συγκοινωνιολόγου, υποψήφιου διδάκτορος
nrso.ntua.gr/ppapant
