Όλοι οι Καλαματιανοί γνωρίζουν τον κινηματογράφο «Βακαλοπούλειο» που βρίσκεται στην οδό Ιατροπούλου και χτίστηκε από τον ευεργέτη της πόλης, Θανάση Κ. Βακαλόπουλο, το 1965.
Η θλιβερή εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το κτίσμα αυτό μου δίνει το δικαίωμα να σχολιάσω την ιστορία του.
Το «Σινέ – Βακαλοπούλειο» σήμερα το έχει σκεπάσει η σκόνη της εγκατάλειψης από τους υπεύθυνους και, βέβαια, εννοώ το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος που έχει ορίσει ο μεγάλος δωρητής της πόλης μας για να το διοικεί.
Είναι μια απαράδεκτη εικόνα εγκατάλειψης ενός τέτοιου ακινήτου και, μάλιστα, σε ένα δρόμο που σήμερα – λόγω θέσεως – είναι πραγματικό επαγγελματικό χρυσωρυχείο!
Ο κινηματογράφος κληροδοτήθηκε στη Μητρόπολη Μεσσηνίας, με σκοπό να προικίζονται άπορα κορίτσια του τόπου μας από τα έσοδά του.
Λειτούργησε μερικά χρόνια και εκπλήρωσε το σκοπό του, μέχρι την εποχή της εισβολής της τηλεόρασης, τότε που οι κινηματογράφοι σχεδόν έσβησαν.
Το έτος 2000 ο κινηματογράφος έκλεισε.
Έκτοτε έχουν περάσει 17 χρόνια που το κληροδότημα παραμένει εγκαταλελειμμένο και αναξιοποίητο.
Για λόγους ιστορικούς και μνήμης, θα μου επιτραπεί να αναφερθώ στην προσωπικότητα του ευεργέτη – δωρητή, Θανάση Κ. Βακαλόπουλου, για να μαθαίνουν και οι νεότεροι την ιστορία και την προέλευση δωρεών της πόλης μας.
Ποιος ήταν ο Θανάσης Κ. Βακαλόπουλος
Γεννήθηκε το 1880 στο χωριό Άμμος της Μεσσηνίας από γονείς ευκατάστατους. Ήταν προικισμένος με ανήσυχο πνεύμα και δημιουργικό. Στην Καλαμάτα άσκησε το επάγγελμα του εξαγωγέα σταφίδας. Όμως, διάφορες κακές συγκυρίες τού δημιούργησαν εμπορική ατυχία.
Το έτος 1925, δύο χρόνια μετά το γάμο του με τη Σταυρούλα, κόρη του Παναγιώτη Κουτσομητόπουλου, αρρώστησε και έμεινε στην Ελβετία για μερικά χρόνια.
Το 1934 τον κάλεσαν στο Καμερούν της Δυτικής Αφρικής για να παραλάβει και διαχειριστεί τη φυτεία καφέ και τα ακίνητα που άφησαν τα αδέλφια της συζύγου του, Μάριος και Δημήτρης Κουτσομητόπουλος.
Στο Καμερούν εγκαταστάθηκε οριστικά και δημιούργησε μεγάλη προσωπική περιουσία με φυτείες καφέ και εργοστάσιο αποφλοιώσεως καφέ και κακάο.
Η Κατοχή του 1940 βρήκε την οικογένειά του να έχει αποκλειστεί στην Ελλάδα και η πενταμελής οικογένειά του αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα.
Μετά την απελευθέρωση το 1947, κάλεσε τη σύζυγό του και τις τέσσερις κόρες του στο Καμερούν, όπου όλοι τους εργάσθηκαν σκληρά, υπό δύσκολες συνθήκες λόγω κλίματος και περιβάλλοντος.
Όταν ο Βακαλόπουλος επέστρεψε στην Ελλάδα, πρώτο του μέλημα ήταν να πληρώσει ό,τι χρήματα χρωστούσε και, μάλιστα, ανατιμημένα σε δραχμές και εντόκως.
Δεύτερη ενέργειά του ήταν η αγορά του διώροφου αρχοντικού σπιτιού, γωνία Αριστομένους και Βαλαωρίτου, από τον Ελληνο – αμερικανό Ανδρέα Μουστάκη και το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.
Τρίτο μέλημά του ήταν να διαθέσει αρκετά χρήματα για έργα κοινής ωφελείας στην Καλαμάτα, με σκοπό τη βοήθεια ορφανών και απόρων κοριτσιών.
Μετά το θάνατό του το 1963, δημοσιεύθηκε η διαθήκη του, με την οποία υποχρέωνε την κληρονόμο σύζυγό του Σταυρούλα να κατασκευάσει στην Καλαμάτα κινηματογράφο στην οδό Ιατροπούλου.
Ο κινηματογράφος έγινε και λειτούργησε σαν κοινωφελές ίδρυμα με τον τίτλο «Βακαλοπούλειο Ίδρυμα» και έκτοτε διοικείται από συμβούλιο το οποίο απαρτίζεται: από τον εκάστοτε μητροπολίτη Μεσσηνίας, τους εκάστοτε πρόεδρο και εισαγγελέα Πρωτοδικών Καλαμάτας και τον τότε νομικό του σύμβουλο, δικηγόρο Ηλία Ζέρβα.
Η χειρόγραφη διαθήκη του, με χρονολογία 25/3/1959, γράφτηκε στην Ντουάλα του Καμερούν.
Ο διαθέτης και ιδρυτής του Βακαλοπουλείου Ιδρύματος πέθανε στην Καλαμάτα στις 25/2/1961.
Στη διαθήκη του γράφει για την ίδρυση του κληροδοτήματος: Υποχρεώνω τη σύζυγό μου Σταυρούλα όπως με τα εισοδήματα από τις φυτείες καφέ και άλλα έσοδα της περιουσίας μου, οικοδομήσει στην Καλαμάτα και σε κεντρικότατη θέση κινηματογράφο υπό την επωνυμία «Ο κινηματογράφος του κοριτσιού» και δωρητής Αθ. Βακαλόπουλος.
Με εισοδήματα του κινηματογράφου, του οποίου η αξία πρέπει να ανέρχεται σε 8-10 χιλιάδες λίρες, να παντρεύονται με κλήρο ανάλογα κορίτσια άπορα και ορφανά.
Στις 8 Δεκεμβρίου του 1965 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η έγκριση της σύστασης κοινωφελούς ιδρύματος, με την επωνυμία «Βακαλοπούλειο Ίδρυμα Προικοδοτήσεως απόρων και ορφανών κοριτσιών».
Έχουν περάσει 55 χρόνια από το θάνατο του δωρητή ευεργέτη του τόπου μας. Με την ευγενική χειρονομία του φτιάχτηκε ένα αξιόλογο κτήριο στο κέντρο της πόλης μας, που με τα έσοδά του θα πρόσφερε βοήθεια και ανακούφιση σε άπορα και ορφανά κορίτσια. Έμεινε και θα μείνει στις καρδιές όλων όσων τον γνώρισαν και ευεργετήθηκαν απ’ αυτόν.
Έμεινε στην ιστορία του τόπου μας σαν μέγας φιλάνθρωπος ευεργέτης και σαν άνθρωπος που τίμησε τον τόπο του, αφήνοντας πίσω του την υστεροφημία του χρηστού πολίτη.
Είναι γεγονός ότι κάθε φορά που διέρχομαι απ’ το σημείο αυτό θλίβομαι κυριολεκτικά βλέποντας την εγκατάλειψη και την αδιαφορία εκ μέρους των ανθρώπων που απεδέχθησαν αυτή τη δωρεά.
Θλίβομαι, γιατί δεν εκπληρεί το σκοπό για τον οποίο εδωρήθη, τιμώντας την επιθυμία του διαθέτη, αλλά και προς ικανοποίηση των απογόνων του.
Η ευχή του γράφοντος είναι να δραστηριοποιηθεί το συμβούλιο του Ιδρύματος, αξιοποιώντας ένα κτίσμα μεγάλης αξίας στο κέντρο της πόλης μας και να εκλείψει αυτή η απαράδεκτη εικόνα.
Υ.Γ. Ο γράφων το παρόν δεν έχει καμία συγγένεια ή γνωριμία με τον αείμνηστο δωρητή – ευεργέτη, Θανάση Κ. Βακαλόπουλο
Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
