Η αναθεώρηση του Συντάγματος, μια κορυφαία κοινοβουλευτική διαδικασία, βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο. Η οικονομική κρίση και τα μέτρα που λήφθηκαν για την αντιμετώπισή της πλήγωσαν βαθύτατα τη δημοκρατία, τα κοινωνικά δικαιώματα. Ταυτόχρονα η συνταγματικά κατοχυρωμένη ευνοϊκή ποινική μεταχείριση των πολιτικών προσώπων παραβιάζει την αρχή της ισονομίας και κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς αντιπροσώπευσης και στο πολιτικό σύστημα. Η αναγκαιότητα της επούλωσης των πληγών αυτών και αποκατάστασης της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος επιβάλλει την ενίσχυση και θωράκιση της δημοκρατίας, τη διεύρυνση της λαϊκής συμμετοχής στις δημοκρατικές λειτουργίες και την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων από τις επιθέσεις του νεοφιλελευθερισμού. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, απαιτείται η προώθηση αναγκαίων και προοδευτικών τομών, που η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ κατατάσσει σε πέντε άξονες.
Ο πρώτος αφορά στη διεύρυνση της δημοκρατίας και την ενίσχυση του κοινοβουλευτισμού. Προτείνεται η συνταγματική κατοχύρωση του αναλογικού εκλογικού συστήματος στις βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές. Έτσι εξασφαλίζεται η αρχή της ισοτιμίας της ψήφου και η αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων, ώστε το κοινοβούλιο, τα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια, να αντανακλούν τους πραγματικούς, πολιτικούς και ιδεολογικούς συσχετισμούς. Για την αποφυγή πελατειακών σχέσεων προτείνεται η καθιέρωση ορίου θητειών για τους βουλευτές, η υποχρεωτική βουλευτική ιδιότητα για τον πρωθυπουργό, η καθιέρωση της εποικοδομητικής ψήφου δυσπιστίας (γίνεται δεκτή μόνο υπό την προϋπόθεση της ταυτόχρονης υπερψήφισης νέου πρωθυπουργού), η αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής, ο περιορισμός και ο έλεγχος των Ανεξάρτητων Αρχών. Προτείνεται η κατάργηση της ασυλίας του πολιτικού προσωπικού, με την κατάργηση της ασφυκτικής αποσβεστικής προθεσμίας, που προβλέφθηκε με την αναθεώρηση του 2001 και οδηγεί σε ατιμωρησία των υπουργικών αδικημάτων. Προτείνεται, επίσης, να μην υπάρχει προστασία/ασυλία των βουλευτών, παρά μόνο για εκείνα τα αδικήματα που στενά συνδέονται με την ιδιότητα και την πολιτική λειτουργία του βουλευτή.
Ο δεύτερος άξονας ρυθμίζει τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας. Προτείνεται να οριστεί ρητά η θρησκευτική ουδετερότητα της ελληνικής Πολιτείας, με σκοπό να καταστούν σαφώς διακριτές οι λειτουργίες Κράτους και Εκκλησίας και να διευθετηθούν εκκρεμότητες που υφίστανται από τη σύσταση του ελληνικού Κράτους.
Με τον τρίτο άξονα εισάγονται θεσμοί άμεσης δημοκρατίας για την ενίσχυση του ενεργού ρόλου του πολίτη και την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Προτείνεται η λαϊκή συμμετοχή στην πολιτική ζωή της χώρας μέσω των δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία. Θα μπορεί να προκηρύσσεται δημοψήφισμα, έπειτα από αίτηση πεντακοσίων χιλιάδων πολιτών που έχουν το εκλογικό δικαίωμα, για κρίσιμα εθνικά θέματα ή για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα. Με τον τρόπο αυτό ο λαός δε μένει απλός παρατηρητής των εξελίξεων μεταξύ δύο εκλογικών αναμετρήσεων, αντιθέτως συμβάλλει με τρόπο ενεργό στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού.
Με τον τέταρτο άξονα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ προτείνεται η ενίσχυση της προστασίας των καθολικών δημόσιων υπηρεσιών και των κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία κατά την περίοδο των μνημονίων δέχθηκαν επιθέσεις, ταυτισμένες με το νεοφιλελευθερισμό και το κοινωνικό κράτος κατέρρευσε. Προτείνεται η συνταγματική κατοχύρωση της κρατικής εγγύησης, μέσα από καθολικές κοινωνικές υπηρεσίες και εισοδηματικές ενισχύσεις, ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους, η ρητή αναγνώριση ως κοινωνικού του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση και στην υγεία, που απορρέει από την υποχρέωση του κράτους να παρέχει καθολική πρόσβαση σε αποτελεσματικές παροχές υγείας. Διευκρινίζεται ρητά το δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίσης αξίας εργασία, για όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, κατοχυρώνονται οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό του ελάχιστου μισθού και απαγορεύεται η επίταξη υπηρεσιών ως μέτρο αντιμετώπισης των συνεπειών απεργίας. Προτείνεται η προστασία των δημόσιων αγαθών, όπως το νερό και η ηλεκτρική ενέργεια, ώστε να εμποδίζεται κάθε απόπειρα ιδιωτικοποίησής τους και συνακόλουθης κερδοσκοπίας, σε βάρος των πολιτών.
Η απαίτηση και συγκρότηση καταστατικού χάρτη μιας χώρας ήταν αποτέλεσμα κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών, που αντιστοιχούσαν στην εποχή, στις συνθήκες και τους συσχετισμούς δύναμης κάθε χώρας. Το υπάρχον ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει, κατά βάση, θετικά τα κύρια δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών, αλλά και τη θεσμική συγκρότηση του κοινοβουλευτισμού και του κράτους. Αλλά και η παρούσα κυβέρνηση νομοθέτησε πολλές από τις παραπάνω προτάσεις (όπως η απλή αναλογική στις βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές, θέματα ισότητας των πολιτών, απαγόρευση της πολιτικής επιστράτευσης κ.λπ.). Όμως, είναι προφανής η ανάγκη της συνταγματικής τους κατοχύρωσης, μετά τη βαθιά και πολύμορφη κρίση, που βίωσε η χώρα μας από άφρονες πολιτικές των κομμάτων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ.
Ευελπιστούμε ότι η πρότασή του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και στις προσδοκίες των Ελλήνων πολιτών, θα πετύχει συναινέσεις, όχι μόνο ως προς τον κατάλογο των άρθρων που θα αναθεωρηθούν, αλλά και ως προς την κατεύθυνση της αναθεώρησής τους, με απώτερο σκοπό την εμβάθυνση της δημοκρατίας, την ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας και την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Της Παναγιώτας Κοζομπόλη – Αμανατίδη
Βουλευτή Μεσσηνίας ΣΥΡΙΖΑ, μέλους της Επιτροπής
για τη συνταγματική αναθεώρηση
Αναθεώρηση του Συντάγματος: Μια αναγκαία τομή
