«Καρκίνος» σκοτώνει τα πλατάνια στο Νέδοντα από τη Νέδουσα έως την Καλαμάτα
Το 2012, όπου ήδη πολλά πλατάνια στη Μεσσηνία είχαν προσβληθεί και πέθαιναν από την θανατηφόρα ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους, ο καθηγητής, ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΘΙΑΓΕ, Παναγιώτης Τσόπελας, μιλώντας στο «Θάρρος» είχε προειδοποιήσει πως αν δεν προσέξουμε όλοι, σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχει ούτε ένα πλατάνι.
Δυστυχώς, έχουν περάσει 5 χρόνια και καθημερινά χάνονται πολλά πλατάνια από τη Μεσσηνία.
Στην κεντρική Μεσσηνία η καταστροφή δεν έχει περιγραφή και τον τελευταίο καιρό έχουν προσβληθεί σε μεγάλο βαθμό και τα πλατάνια στην κοίτη του Νέδοντα. Από τη Νέδουσα έως την Καλαμάτα έχουν χαθεί πλατάνια σε απόσταση δύο χιλιομέτρων και οι φόβοι είναι ότι σύντομα σε όλη τη διαδρομή του ποταμού μέχρι την Καλαμάτα δεν θα μείνει ούτε ένα.
Τα δέντρα που έχουν προσβληθεί, είναι αυτά που έρχονται σε επαφή με το νερό, καθώς όπως όλα δείχνουν ακόμα και με τη ροή του νερού ο μύκητας μεταδίδεται στα υγιή δέντρα που μπορεί να έχουν πληγωθεί σε κάποιο σημείο.
Δεν προσέξαμε
Η ασθένεια προκαλείται από ένα μικροσκοπικό μύκητα, που ονομάζεται Ceratocystis platani και στη γλώσσα τους οι δασολόγοι την έχουν ονομάσει «καρκίνο του πλάτανου». Το παθογόνο αυτό αναπτύσσεται μέσα στο ξύλο των δένδρων και προσβάλλει τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά. Ο θάνατος των δέντρων που προσβάλλονται είναι αναπόφευκτος.
Όποιο δέντρο προσβληθεί, δεν έχει γιατρειά και είναι καταδικασμένο, ενώ ο ανθρώπινος παράγοντας έχει «βοηθήσει» καταλυτικά στην εξάπλωση της νόσου, όχι μόνο στη Μεσσηνία, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπου δεν είχε εμφανιστεί.
Η θανατηφόρος, αποκλειστικά για τα πλατάνια, ασθένεια πρωτοπαρουσιάστηκε στη Μεσσηνία το 2003 και δυστυχώς με μηχανήματα και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, μεταφέρθηκε σήμερα μέχρι και τη Βόρεια Ελλάδα.
Βέβαια, όπως σημείωσε ο Διευθυντής Δασών Μεσσηνίας Γ. Σωτηρώπουλος, το 2005 εκδόθηκε απαγορευτική διάταξη, η οποία- μεταξύ άλλων – προβλέπει πως σε μια ζώνη 100 μ. δεξιά και αριστερά των ρεμάτων με πλατάνια δεν πρέπει να γίνονται καλλιέργειες, ούτε να οργώνονται, ενώ για περιοχές που έχουν προσβληθεί, σε ζώνη 1000 μ. δεξιά και αριστερά να μη γίνονται καλλιέργειες και όργωμα χωρίς να έχει γίνει έλεγχος από τη δασική υπηρεσία και να τηρούνται όλοι οι κανόνες απολύμανσης εργαλείων και μηχανημάτων. Ωστόσο, αυτή η απαγόρευση έχει νόημα, μόνο όταν είναι υπεύθυνοι και όλοι όσοι χειρίζονται μηχανήματα και εργαλεία σε περιοχές που υπάρχουν πλατάνια. Έχει δε απαγορευθεί ολοκληρωτικά η υλοτομία στα πλατάνια χωρίς άδεια.
Προσπάθεια απ’ όλους
Ο κ. Σωτηρόπουλος, σημείωσε ότι δεν είναι εύκολο να περιορίσεις το θανατηφόρο αυτό φαινόμενο, αν δεν υπάρξει προσπάθεια απ’ όλους. Ακόμα και τα μηχανήματα εκτέλεσης δημοσίων έργων μέσω χώματος μπορεί να μεταφέρει το μύκητα σε άλλη περιοχή. Ο τρόπος μετάδοσης του μύκητα είναι πολύ εύκολος
«Αν κόψεις ένα μολυσμένο πλατάνι με πριόνι και μετά αυτό δεν απολυμανθεί σωστά, τότε θα μεταδώσει την ασθένεια σε όλα τα υπόλοιπα. Ακόμα και οι ρίζες των δέντρων όταν ενώνονται μεταφέρουν την ασθένεια. Μόνη σωτηρία αυτή τη στιγμή, είναι αν αντιδράσει από μόνο του το είδος και μπορέσει και μεταλλαχθεί ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει το μύκητα. Είναι ελάχιστα τα περιθώρια αντίδρασής μας. Στην Αγία Θεοδώρα έχουμε ανοίξει τρύπες και έχουμε ξεράνει τις ρίζες, ώστε να μην έρθουν σε επαφή με το γειτονικό δέντρο και μεταδοθεί ο μύκητας. Όμως αυτό δεν μπορεί να εφαρμοσθεί σε όλες τις περιπτώσεις», σημείωσε ο κ. Σωτηρόπουλος.
Μολυσμένα δέντρα έχουν καταγραφεί συνήθως σε ρέματα, ενώ σε άλλα σημεία οι προσβολές έχουν παρουσιασθεί μετά από ανθρώπινες παρεμβάσεις (κλάδεμα κόψιμο, κ.λπ.).
Στον Ταΰγετο ακόμα δεν έχει διαπιστωθεί πως έφτασε ο μύκητας, όμως εικάζεται ότι το πιθανότερο είναι με κάποιο μηχάνημα που μετακινήθηκε και δεν απολυμάνθηκε.
Ο καθηγητής κ. Τσόπελας, συνεχίζει τις έρευνές του, για να βρεθεί τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας αυτής, όμως μέχρι τότε πρέπει όλοι να αντιμετωπίσουν με μεγάλη σοβαρότητα το θέμα, γιατί κινδυνεύουμε έντονα σε λίγα χρόνια να βλέπουμε τα πλατάνια μόνο σε φωτογραφίες.
Κι αν ξεραθούν τα πλατάνια, θα έρθουν κι άλλες επιπτώσεις που θα επηρεάσουν το οικοσύστημά μας και οι οποίες δεν θα είναι καθόλου θετικές για το ανθρώπινο είδος.
Της Βίκυς Βετουλάκη
«Καρκίνος» σκοτώνει τα πλατάνια στο Νέδοντα από τη Νέδουσα έως την Καλαμάτα
