Το άκουσμα του φευγιού σου μας συγκλόνισε, όλους εμάς που για πολλά χρόνια τίμησες με τη φιλία σου και πορευτήκαμε μαζί σε σπουδαίες στιγμές αυτής της πόλης.
Από την πρώτη στιγμή που σκέφτηκα να πω κάποια λόγια αποχαιρετισμού είχα την έγνοια να μιλήσω όσο το δυνατόν λιγότερο για την πολιτική, την Αριστερά, την έναρξη, τη δράση, τις ανησυχίες και τον τρόπο με τον οποίο τις υπηρέτησες.
Ζητώ συγγνώμη απ’ όλους, αλλά στάθηκε αδύνατον να διαχωρίσω τον Χρίστο που εγώ γνώρισα από αυτήν την πλευρά, την πολιτική, καθ’ ότι πιστεύω ότι συνειδητά ή ασυνείδητα τον καθόρισε μέχρι τέλους.
Γνωριστήκαμε το μακρινό πια 1985, μέσα από τις πρώτες προσπάθειες επανακαθορισμού της πορείας της Ανανεωτικής Αριστεράς, υπόθεση που δραστηριοποίησε τον Χρίστο εκ νέου έπειτα από περίπου 8 χρόνια, έπειτα από την αποτυχία της «Συμμαχίας» του 1977.
Εμβληματική προσωπικότητα ο ίδιος του αντιδικτατορικού αγώνα είχε καθοριστική συμβολή στην προσπάθεια συγκρότησης και αποϊδεολογικοποίησης του νέου κόμματος της Αριστεράς, προσπάθεια που γέννησε την ΕΑΡ και τροφοδότησε με εξελίξεις την πολιτική ζωή της χώρας γενικότερα.
Τότε, σε εκείνη τη συγκυρία, εμείς οι νεώτεροι, με τον Χρίστο εκτός από υπόδειγμα θαυμασμού για την αντιστασιακή του δράση, βιώσαμε για πρώτη φορά τη δημιουργική σύνθεση του σύγχρονου λόγου –πέρα από την ξύλινη γλώσσα του κομμουνιστικού στερεότυπου- με την δράση στην κοινωνία, που τόσο έλειπε από την Ανανεωτική Αριστερά.
Δεν μπορώ ποτέ να ξεχάσω την ανυποχώρητη στάση του, τη μαχητικότητά του, την επιμονή του στην υπεράσπιση των απόψεών του απέναντι σε κάθε δυσκολία και σε κάθε αντίπαλο.
Άλλωστε, αυτή η γενναιότητα και η παλικαριά τον χαρακτήρισε όταν υπερασπιζόταν τις ιδέες του σε ζοφερούς καιρούς-μιλώ για τη Χούντα- περίοδο για την οποία δε θα αναφερθώ καθόλου, μιας και υπάρχουν άλλοι εγκυρότεροι από μένα να εξιστορήσουν.
Ναι, εγώ γνώρισα έναν προικισμένο άνθρωπο με τεράστια δύναμη ψυχής, που πίστευε ότι δεν μπορεί να δεις τον κόσμο μέσα από μία μονοδιάστατη ιδεολογική προσέγγιση και που πολλές φορές η αντίθεσή του με παγιωμένες –καθεστηκυίες αντιλήψεις, φάνταζε παράταιρη και απέλπιδα, όσο η γροθιά στο μαχαίρι, που όμως είχε ως μοναδικό στόχο να υπερασπιστεί τις αρχές του όπως αυτός τις αντιλαμβανόταν.
Την ίδια στιγμή που καιγόταν ολόκληρος από επιθυμία να υπηρετήσει τα πιστεύω του με έναν ανυποχώρητο τρόπο που συνέπαιρνε και ενέπνεε, την ίδια στιγμή ήταν ο πρώτος που όλο το οικοδόμημα της σκέψης του το έθετε σε ανελέητη κριτική, και ήταν από τους πρώτους που δε δίστασε να προτείνει το κλείσιμο του κύκλου και την αναζήτηση νέων δρόμων σκέψης.
Σταθερή του αξία η δρώσα κοινωνία των πολιτών, την οποία προσπάθησε να υπηρετήσει μέσα από τη λειτουργία της Κινηματογραφικής Λέσχης Καλαμάτας, υπόθεση στην οποία είχε καθοριστική και τεράστια συνεισφορά.
Εδώ πρέπει να μνημονεύσω την ακούραστη συμβολή του και το ολόψυχο δόσιμό του – την περίοδο των σεισμών- στην ανακούφιση της λαβωμένης πόλης και των κατοίκων της, συμβολή που ξεπερνούσε κατά πολύ τα τυπικά επαγγελματικά του καθήκοντα εκείνης της περιόδου.
Πρέπει, επίσης, να προσθέσω ότι ο Χρίστος με τη συγκεκριμένη αντιδικτατορική δράση και κοινωνική προσφορά, όχι μόνο δεν επιδίωξε να εξαργυρώσει ένα μέρος απ’ αυτήν, αλλά έτρεφε βαθιά αντιπάθεια στις σχετικές περιπτώσεις με τις οποίες είναι γεμάτη η κεντρική πολιτική σκηνή και όχι μόνο.
Σε όλες τις συζητήσεις προσπαθούσε πάντα να απομυθοποιήσει ακόμη και τις δικές του δράσεις, πιστεύοντας στέρεα ότι η εξαργύρωση ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό την ίδια την πράξη.
Ο Χρίστος δεν έμεινε πιστός στις ιδέες του-όπως συνηθίζεται να λέγεται πάντα σε λόγια κατευόδωσης, έμεινε όμως αταλάντευτος σε αρχές και αξίες, γεγονός πολύ φυσιολογικό σε τελική ανάλυση για όσους τον γνώρισαν από κοντά.
Τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια, αποτραβήχτηκε πλήρως από την πολιτική και κοινωνική ζωή, έχοντας ως πολύτιμο στήριγμα τη Δοξούλα και τα δύο σπουδαία παιδιά του, απογοητευμένος πλήρως από την εξαχρείωση ιδεών αλλά και ανθρώπων.
Ο Χρίστος ήταν αδύνατον να συμβιβαστεί με αυτήν την πραγματικότητα.
Ναι, αυτόν τον Χρίστο γνώρισα πριν από 35 χρόνια, με τίμησε με τη φιλία του και αν έπρεπε να συνοψίσω με μία πρόταση το πέρασμά του από τη ζωή, είναι τούτη εδώ:
«Ναι, Χρίστο, ήσουν πάντα εκεί που έπρεπε, όταν έπρεπε».
Αριστείδης Θωμόπουλος
-Με τα παραπάνω θέλησε να αποχαιρετήσει τον αείμνηστο Χρήστο Παλαμάρα ο φίλος του Αριστείδης Θωμόπουλος, κατά τη διάρκεια του πολιτικού μνημοσύνου.
Αποχαιρετισμός στον Χρήστο Παλαμάρα
