Είναι γεγονός ότι οι απαιτητικοί και γεμάτοι ένταση ρυθμοί της καθημερινότητάς μας καθιστούν πολύ δύσκολη – αν όχι αδύνατη – τη συγκέντρωση ολόκληρης της οικογένειας γύρω από το οικογενειακό τραπέζι. Τα αλλοπρόσαλλα ωράρια εργασίας των γονέων και οι μαθητικές υποχρεώσεις των παιδιών δυσκολεύουν τη μεσημεριανή ή βραδινή οικογενειακή συνάθροιση, με αποτέλεσμα ο καθένας να απολαμβάνει το γεύμα του… μοναχικά!
Τι αποκαλύπτουν οι επιστήμονες για τα οικογενειακά γεύματα;
Πολλές είναι οι κοινωνικές και ψυχολογικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί διεθνώς για τη συμβολή και τη σπουδαιότητα του οικογενειακού τραπεζιού στην ισορροπημένη ζωή μιας οικογένειας. Μελετώντας καθεμιά από αυτές ανακαλύπτει κανείς ότι το οικογενειακό αντάμωμα γύρω από το τραπέζι δε θα πρέπει να αποτελεί «πολυτέλεια», ούτε να επιδιώκεται μονάχα τα Σαββατοκύριακα ή σε ημέρες γιορτής.
Συγκεκριμένα, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι:
-Το οικογενειακό τραπέζι προάγει την ψυχική υγεία των μελών της οικογένειας, ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων και είναι αναγκαίο να πραγματοποιείται τουλάχιστον κάθε 3-4 φορές την εβδομάδα για τη διαφύλαξη της ψυχικής και συναισθηματικής ισορροπίας της οικογενειακής ζωής (Ely & Gleason, 1995)
-Μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών κυρίως στα νέα μέλη (όπως κατάθλιψη ή διατροφικές διαταραχές) ή/και την πιθανότητα εκδήλωσης συμπεριφορών άγχους ή εξάρτησης και αντικοινωνικότητας (όπως χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ή αλκοόλ)
-Προσφέρει συναισθηματική ισορροπία και αρμονία
-Ενώνει την οικογένεια και αποτελεί μια σταθερή βάση-αναφορά για τους εφήβους, προσφέροντάς τους καταφύγιο και θαλπωρή κυρίως σε δύσκολες στιγμές
-Δίνει την ευκαιρία στους γονείς να μιλήσουν με τα παιδιά τους και να μάθουν περισσότερα για την καθημερινότητά τους, τους προβληματισμούς τους, τις ανησυχίες τους, τα ενδιαφέροντά τους, τους φίλους τους
-Προάγει την επικοινωνία των μελών μιας οικογένειας, την υπευθυνότητα, την ομαδικότητα και τη συνεργατικότητά τους
-Σταθεροποιεί τις οικογενειακές σχέσεις
-Ενισχύει την οικογενειακή ταυτότητα και τα διακριτά χαρακτηριστικά της
-Προσδιορίζει τα όρια και τη δυναμική της οικογένειας
-Ενισχύει την αίσθηση του «ανήκειν»
-Αποσαφηνίζει τις προσδοκίες και τους ρόλους των μελών, όπως και τους οικογενειακούς κανόνες
-Συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη της κοινωνικοποίησης και των δεξιοτήτων των νεότερων μελών της
-Παρέχει τον απαιτούμενο χώρο στους γονείς να λειτουργήσουν ως πρότυπα – μοντέλα συμπεριφοράς
-Λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για την παχυσαρκία και το λανθασμένο τρόπο διατροφής
Μικρά μυστικά για ένα τραπέζι γεμάτο… αγάπη
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε όλοι πως:
1. Η προετοιμασία του τραπεζιού είναι υπόθεση όλων των μελών της οικογένειας! Η συνεισφορά του κάθε μέλους, όποια κι αν είναι αυτή, είναι απαραίτητη και σεβαστή!
2. Επιλέξτε να καθίσετε σε σημεία του τραπεζιού ή με τέτοιον τρόπο, ώστε να τους βλέπετε όλους και να σας βλέπουν όλοι καλά. Μην ξεχνάτε ότι μια καλή οπτική επαφή ενισχύει το διάλογο και διευκολύνει τη σωστή επικοινωνία.
3. Όσο πεινασμένοι κι αν νιώθετε, προσπαθήστε να συγχρονιστείτε με τους υπολοίπους και ξεκινήστε να τρώτε όταν όλοι έχουν πάρει τη θέση τους στο τραπέζι.
4. Για όσο χρόνο αφιερώσετε στο οικογενειακό γεύμα, καλό θα ήταν να αποφεύγετε να έχετε πάνω στο τραπέζι οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή (π.χ. ηλεκτρονικά παιχνίδια, τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα), η οποία εύκολα μπορεί να σας αποσπάσει την προσοχή και να μειώσει το ενδιαφέρον σας για συζήτηση και επικοινωνία με την οικογένειά σας.
5. Δε χρειάζεται να υπάρχει περιορισμός στα θέματα που θα συζητηθούν στο τραπέζι, ούτε συγκεκριμένη ατζέντα! Η ελευθερία και ο αυθορμητισμός κάνουν την επικοινωνία πιο ουσιαστική και… γνήσια!
6. Σεβαστείτε το χρόνο ομιλίας του συνομιλητή σας αποφεύγοντας τις άσκοπες διακοπές.
7. Δε χρειάζεται να είστε πιεστικοί με όποιον δε «γυάλισε» το πιάτο του ή δεν έφαγε και το τελευταίο ψίχουλο του ψωμιού του, φορτώνοντάς τον ενοχές και τύψεις!
8. Αποφεύγετε να αποχωρίζεστε απότομα το οικογενειακό τραπέζι! Φροντίστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία του οικογενειακού γεύματος και έπειτα μπορείτε να αποχωρήσετε!
Γιορτινό αντάμωμα: όταν οι γενιές συναντιούνται!
Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά χαρακτηρίζονται ως μεγάλες οικογενειακές γιορτές. Συνηθίζεται, λοιπόν, οι μέρες αυτές να γιορτάζονται με όλη την οικογένεια, δηλαδή με «εκπροσώπους» από τις παλαιότερες αλλά και τις νεότερες γενιές. Θα έλεγε κανείς ότι οι γιορτινές αυτές στιγμές προσφέρουν σε κάθε παρευρισκόμενο κάτι ξεχωριστό, κάτι διαφορετικό από το συνηθισμένο και, την ίδια στιγμή, καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες σε κάθε ηλικία.
Συγκεκριμένα:
Για τα παιδιά
Δεν είναι τυχαίο με πόση νοσταλγία αναπολεί κανείς την παιδική ηλικία και το κυνηγητό γύρω γύρω από το καλοστρωμένο με τα γιορτινά σερβίτσια και τις λιγουρευτές νοστιμιές τραπέζι της οικογένειας! Το παιδί έχει την ανάγκη να νιώσει σιγουριά και σταθερότητα, να πάρει ζεστασιά και φροντίδα και να απολαύσει την ασφάλεια μιας ισορροπημένης οικογενειακής ζωής. Στο γιορτινό οικογενειακό τραπέζι, το παιδί νιώθει ότι ανήκει σε μια ομάδα που αποκαλείται «οικογένεια», την οποία εμπιστεύεται και καρπώνεται όλα τα ψυχικά και κοινωνικά οφέλη που του προσφέρει, βοηθώντας το να ενταχθεί φυσιολογικά στην κοινωνία και να αναπτύξει μια ισορροπημένη προσωπικότητα.
Για τους έφηβους
Η εφηβεία είναι μια ιδιάζουσα περίοδος της ζωής του ατόμου. Συνήθως, συνδέεται με έντονα συναισθήματα, δυνατές συγκινήσεις, τάση για εξερεύνηση, περιέργεια, κυκλοθυμισμό, εκρήξεις θυμού, αμφισβήτηση, άρνηση και «επαναστατική» διάθεση. Ο έφηβος αναζητά ανακούφιση και ηρεμία, κάποιες σταθερές αξίες δυνατές στο χρόνο, οι οποίες θα τον συντροφεύουν και στην ενήλικη ζωή. Η οικογενειακή συγκέντρωση γύρω από το γιορτινό τραπέζι τού προσφέρει την αίσθηση της συνέχειας, αλλά και της σταθερότητας. Του δίνεται η ευκαιρία να επικοινωνήσει με όλα τα μέλη και να πάρει μια γεύση από τις υποχρεώσεις της ενήλικης και οικογενειακής ζωής. Το γιορτινό οικογενειακό γεύμα τού υπενθυμίζει τη σημαντικότητα της οικογένειας, τον ταξιδεύει στην παιδική ηλικία και του επισημαίνει πόσο διαφορετικός είναι στο εδώ και το τώρα!
Για τους ενήλικες
Όταν πια το άτομο ενηλικιωθεί, αξιολογεί διαφορετικά τις παραδόσεις και τις οικογενειακές συναθροίσεις. Ο ρόλος του ενήλικα έχει πια διττή σημασία…Από τη μια, έχει χρέος να προστατεύσει και να μεταφέρει στη δική του οικογένεια με ασφάλεια ό,τι κληροδότησε από τη προηγούμενη γενιά και, από την άλλη, να εξασφαλίσει τη δική του γνησιότητα, προκειμένου να αφήσει την προσωπική του σφραγίδα ως κληρονομιά στα δικά του παιδιά. Με τον τρόπο αυτό διαμορφώνεται η ιστορική ταυτότητα μιας οικογένειας η οποία περνάει από γενιά σε γενιά και όσο παλιώνει, τόσο πιο βαθιά ριζώνει. Το οικογενειακό τραπέζι τού δίνει την ευκαιρία να επιβεβαιώσει το ρόλο του στο παρόν, επιπλέον όμως, του ξυπνά μνήμες – ή ακόμα και συμπεριφορές – μικρότερης ηλικίας!
Για τους ηλικιωμένους
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες παίζουν σημαντικό ρόλο στο γιορτινό οικογενειακό τραπέζι. Είναι οι «δημιουργοί» της οικογένειας και τώρα πια είναι σε θέση να την απολαύσουν με ηρεμία και περηφάνια. Είναι οι στιγμές αυτές που έχουν την ευκαιρία να συμβουλέψουν τους νεότερους, να διηγηθούν ιστορίες από τη ζωή τους, να γκρινιάξουν, να γελάσουν ή και να δακρύσουν… Απολαμβάνουν την επικοινωνία τους με την οικογένειά τους και βαθιά μέσα τους αναβιώνουν τον παλιό τους ρόλο, όταν ήταν εκείνοι οι πρωταγωνιστές της διοργάνωσης των γιορτινών οικογενειακών τραπεζιών!
Της Βασιλικής Μαργέτη
Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας MSc
