Το σημερινό δημοσίευμα είναι αφιερωμένο σε μία μερίδα αναγνωστών, φίλων της παλιάς Καλαμάτας, οι οποίοι ενδιαφέρονται να μάθουν τις τοποθεσίες και τα ονόματα των πηγαδιών απ’ όπου υδρεύονταν οι παλιοί Καλαματιανοί.
Είναι γνωστό ότι πριν έρθει το νεράκι το 1938 από το Πήδημα, ο καλαματιανός κόσμος υδρευόταν από τα πηγάδια.
Υπήρξε δε ένα μεγάλο πρόβλημα, γιατί τα χρόνια εκείνα δεν μπορούσε να ελεγχθεί η καθαρότητα του νερού, που ήταν εκτεθειμένο σε διάφορες μικροβιακές μολύνσεις, ενώ ήταν μικρή η επάρκεια για την ατομική υγιεινή.
Τέλος πάντων, όλα αυτά είναι γνωστά σε όλους και το θέμα μας είναι οι τοποθεσίες των πηγαδιών της πόλης.
Πριν προχωρήσουμε στο κυρίως θέμα, πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι, εκτός από τα δημοτικά πηγάδια, υπήρχαν και πολλά ιδιωτικά. Και δεν είναι υπερβολή να γράψουμε πως οι πλούσιες οικογένειες είχαν τα δικά τους πηγάδια, από τα οποία υδρεύονταν μόνον αυτές.
TO ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΚΗ
Αυτό βρισκόταν μέσα στον Πύργο των Αλεξάκηδων δυτικά της εκκλησίας της Υπαπαντής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΑΛΗΦΡΑΓΚΗ
Βρισκόταν στην οδό Αναγνωσταρά, πίσω από την Εμπορική Τράπεζα.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ
Βρισκόταν μέσα στον Πύργο που είχε χτίσει στη
συνοικία Υπαπαντής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΑΡΑΠΑΛΗ
Βρισκόταν στην κάτω πλατεία, δυτικά. Το μεγάλο πηγάδι της οδού Υπαπαντής (Καφενείο Ταβουλαρίδη) σκεπάστηκε το 1910 για να περάσει το τραμ.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΦΡΑΓΚΟΛΙΜΝΑΣ
Αυτό βρισκόταν στη θέση της σημερινής μας Ιεράς Μητρόπολης. Με τον ερχομό του αιμοβόρου Ιμπραήμ, το 1825, οι περίοικοι έριξαν μέσα τα χαλκώματά τους και την καμπάνα του Αγίου Νικολάου (μετέπειτα Εφεσίων), για να τα περισώσουν από τις λεηλασίες.
Αυτό βεβαιώνεται από επιστολή του δημάρχου Ιωάννη Κυριακού (1841) προς τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, από τον οποίο ζητούσε να στείλει στην Καλαμάτα συνεργείο εκκαθάρισης πηγαδιών.
Η ΠΗΓΑΔΑ ΤΟΥ ΒΑΛΣΑΜΑ
Αυτή βρισκόταν στον πύργο του ΒΔ της Μονής Καλογραιών.
ΤΑ ΔΥΟ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΗΓΑΔΙΑ
Βρίσκονταν ΑΔ της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων (βλέπε φωτό).
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ (Φλαρίου)
Αυτό ήταν το μισό έξω στην οδό Αριστοδήμου, για να υδρεύεται ο κόσμος, και το άλλο μισό στον αύλειο χώρο της εκκλησίας.
ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΥ ΒΟΕΒΟΝΤΑ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Βρισκόταν κοντά στο διοικητήριό του, ανατολικά της Υπαπαντής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΒΡΑΚΟΠΗΓΑΔΟ
Βρισκόταν στο περιβόλι του Κούλογλη.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΒΡΑΧΜΑΝ
Βρισκόταν στην οδό Υπαπαντής, όπου σήμερα είναι το κτήριο της Φιλαρμονικής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΓΙΔΑΚΟΥ
Βρισκόταν στο επάνω μέρος του Μεσσηνιακού γηπέδου
ΤΟΥ ΓΚΡΙΤΖΑΛΗ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Βρισκόταν στο δυτικό μέρος του στρατοπέδου μας (πρώην). Για ιστορικούς λόγους αναφέρεται ότι ο Ιωάννης Γκρίτζαλης μαζί με τον Μητροπέτροβα και τον Α. Τζαμαλή επαναστάτησαν έναντι της τυραννίας των Βαυαρών της Βασιλείας του ΌΘωνα, και οι μεν Ιωάννης Γκρίτζαλης και Τζαμαλής τουφεκίστηκαν το 1834, ο δε Μητροπέτροβας δικάστηκε σε φυλάκιση 15 ετών. Ο Αμβρόσιος Φραντζής, ιστορικός, τους χαρακτηρίζει στρατιωτικούς ήρωες.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΠΟΓΡΑΚΟΥ
Βρισκόταν στο δεξί μέρος της οδού Νέδοντος, όπου σήμερα βρίσκεται η ψαραγορά.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΚΟΥΤΙΒΑ
Βρισκόταν στο τέρμα της οδού Νέδοντος βορινά, όπου υπήρχε και ο νερόμυλος του Κουτίβα.
ΤΟΥ ΚΑΚΟΤΥΛΗΜΕΝΟΥ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Βρισκόταν πέρα από τους στρατώνες.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΟΥΡΑ
Στην οδό Ασκληπιού, λίγο πιο πάνω από την εκκλησία των Ταξιαρχών.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΚΑΡΑΛΙΑ
Βρισκόταν μέσα στον Πύργο του, στην παλιά συνοικία της Υπαπαντής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΚΑΡΑΜΠΑΤΕΑ
Βρισκόταν στο δυτικό μέρος της εκκλησίας της Αναλήψεως.
ΤΟΥ ΚΑΤΣΑΝΗ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Το έλεγαν και μαγγανοπήγαδο. Βρισκόταν στο κάτω μέρος της πύλης του στρατοπέδου.
ΠΗΓΑΔΙΑ ΣΤΑ ΚΑΛΥΒΙΑ
Της Διαμαντοπούλου, του Καλαμαρά, του Γεωργόπουλου, του Μαστρογιαννόπουλου, του Μπαλή, του Βεργινάδη κ.ά.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΚΟΥΝΟΥΣΟΥ
Βρισκόταν στην οδό Λακωνικής.
ΤΟ ΜΑΓΚΑΝΟΠΗΓΑΔΟ ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΕΑ
Βρισκόταν στην οδό Αρτέμιδος, δυτικά της πόλης. Λέγεται ότι είχε το καλύτερο νερό.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΗΛΙΑΝΙΤΗ
Βρισκόταν κι αυτό κοντά στο στρατόπεδο.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ
Είχε μεγάλο περιβόλι.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΑΚΕΑ
Βρισκόταν πάνω από το γήπεδο του Μεσσηνιακού.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΗΣ ΜΠΟΥΧΑΛΙΝΑΣ
Βρισκόταν Φαρών και Λακωνικής.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΜΠΡΕΔΗΜΑ
Βρισκόταν στα δικαστήρια, οδός Χρυσάνθου Παγώνη.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΝΙΚΗΤΕΑ
Βρισκόταν στην οδό Μούρτζινου Τρουπάκη.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ
Κοντά στη σημερινή πλατεία Ελευθερίας.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΡΑΔΕΟΥ
Βρισκόταν στη συμβολή Βύρωνος και Ζουμπούλη.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΡΕΤΣΕΠΗ
Βρισκόταν δυτικά της πόλης.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΣΜΑΗΛΟΥ
Βρισκόταν Ταξιαρχών και Αβίας.
ΤΟ ΣΠΑΝΟΥ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Δυτικά από τους παλιούς στρατώνες.
ΤΟ ΦΡΑΓΚΟΠΗΓΑΔΟ
Βρισκόταν στο άκρο της δυτικής Καλαμάτας, μέσα στον περίβολο της εκκλησίας του Σωτήρος.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ… ΧΑΡΧΑΛΑ
Βρισκόταν στην πλατεία των Παλαιών Κρεοπωλείων και είχε ονομαστεί έτσι λόγω του θορύβου που έκανε το μάγκανο.
ΤΟΥ ΧΙΩΤΗ ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Ήταν στην οδό Ακρίτα.
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΟΡΔΙΑ
Βρισκόταν στον οικισμό Δημ. Κορδίας.
Ευνόητο είναι ότι όλα τα περιβόλια της περιοχής μας είχαν πηγάδια, γιατί χρειάζονταν άφθονο νερό. Και βέβαια, το ελληνικό μυαλό είχε επινοήσει το μάγκανο. Μια σιδερένια κατασκευή που εφαρμοζόταν στο στόμιο του πηγαδιού (βλέπε φωτό). Μία τροχαλία, με αλυσιδωτούς τενεκέδες για νερό, ανεβοκατέβαινε και τα δοχεία νερού άδειαζαν στην παρακείμενη δεξαμενή. Ένα άλογο ή ένα γαϊδουράκι γύριζε συνεχώς το μοχλό της κατασκευής.
Υπήρχε τα χρόνια εκείνα και νόμος ο οποίος δεν επέτρεπε τη διάνοιξη πηγαδιού σε ακτίνα κυκλική 120 μέτρων του άλλου.
Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
